UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

uśmiercać

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uśmiercam
 uśmiercamy
2 os. uśmiercasz
 uśmiercacie
3 os. uśmierca
 uśmiercają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. uśmiercałem
+(e)m uśmiercał
 uśmiercałam
+(e)m uśmiercała
 uśmiercałom
+(e)m uśmiercało
 uśmiercaliśmy
+(e)śmy uśmiercali
 uśmiercałyśmy
+(e)śmy uśmiercały
2 os. uśmiercałeś
+(e)ś uśmiercał
 uśmiercałaś
+(e)ś uśmiercała
 uśmiercałoś
+(e)ś uśmiercało
 uśmiercaliście
+(e)ście uśmiercali
 uśmiercałyście
+(e)ście uśmiercały
3 os. uśmiercał
 uśmiercała
 uśmiercało
 uśmiercali
 uśmiercały

bezosobnik: uśmiercano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę uśmiercał
będę uśmiercać
 będę uśmiercała
będę uśmiercać
 będę uśmiercało
będę uśmiercać
 będziemy uśmiercali
będziemy uśmiercać
 będziemy uśmiercały
będziemy uśmiercać
2 os. będziesz uśmiercał
będziesz uśmiercać
 będziesz uśmiercała
będziesz uśmiercać
 będziesz uśmiercało
będziesz uśmiercać
 będziecie uśmiercali
będziecie uśmiercać
 będziecie uśmiercały
będziecie uśmiercać
3 os. będzie uśmiercał
będzie uśmiercać
 będzie uśmiercała
będzie uśmiercać
 będzie uśmiercało
będzie uśmiercać
 będą uśmiercali
będą uśmiercać
 będą uśmiercały
będą uśmiercać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uśmiercajmy
2 os. uśmiercaj
 uśmiercajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. uśmiercałbym
bym uśmiercał
 uśmiercałabym
bym uśmiercała
 uśmiercałobym
bym uśmiercało
 uśmiercalibyśmy
byśmy uśmiercali
 uśmiercałybyśmy
byśmy uśmiercały
2 os. uśmiercałbyś
byś uśmiercał
 uśmiercałabyś
byś uśmiercała
 uśmiercałobyś
byś uśmiercało
 uśmiercalibyście
byście uśmiercali
 uśmiercałybyście
byście uśmiercały
3 os. uśmiercałby
by uśmiercał
 uśmiercałaby
by uśmiercała
 uśmiercałoby
by uśmiercało
 uśmiercaliby
by uśmiercali
 uśmiercałyby
by uśmiercały

bezosobnik: uśmiercano by

bezokolicznik: uśmiercać

imiesłów przysłówkowy współczesny: uśmiercając

gerundium: uśmiercanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: uśmiercający

imiesłów przymiotnikowy bierny: uśmiercany

odpowiednik aspektowy: uśmiercić

Pochodzenie

Zob.  śmierć 

1. zabijać

Definicja

książk. 
zadawać śmierć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zabijać

Połączenia

  • uśmiercać człowieka, dzieci, ludzi, pacjentów, zwierzęta

Cytaty

Saturn pożera własne dzieci, a jednooki Cyklop uśmierca i zjada żeglarzy Odyseusza.

źródło: NKJP: Artur Włodarski: Ile mamy z kanibali?, Gazeta Wyborcza, 1998-05-29

Kiedy na biało-zieloną ścieżkę wkracza zdobycz, błyskawicznie wysuwają głowy przez otwory i łapią ofiarę za nogi, skrzydła lub czułki. Uśmiercają owada jadem i przenoszą do gniazda.

źródło: NKJP: Anna Piotrowska: Rewolucja w mrowisku, Ozon nr 8, 2005

Ryby uśmiercano na ogół dopiero w przeddzień Wigilii żelaznym tłuczkiem, a następnie obcinano im głowy wielkim, wyostrzonym na kamiennej ostrzałce nożem.

źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Panienka w PRL-u, 2007

Słysząc o uśmiercaniu pacjentów przez pracowników pogotowia, o korupcji w policji, a czasem w sądach, przestajemy też ufać instytucjom, które powinny nas chronić.

źródło: NKJP: Wiktor Osiatyński: O zbrodniach i karach, 2003

Składnia

bez ograniczeń + uśmiercać +
KOGO/CO

2. w plotce

Definicja

książk. 
rozpowszechniać nieprawdziwą informację o czyjejś śmierci

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Połączenia

  • uśmiercać jakąś osobę

Cytaty

Kochanie, Kicię uśmiercali też wiele razy, ale kiedy przeczytałam nekrologi o nim w naszej prasie w końcu 45 r., to zapewniam Cię, że mi bardzo było niewesoło.

źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998

Składnia

bez ograniczeń + uśmiercać +
KOGO

3. niszczyć

Definicja

książk. 
powodować, żeby coś przestało istnieć lub dobrze funkcjonować

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niszczyć

Połączenia

  • uśmiercać gospodarkę, przemysł, przyrodę

Cytaty

Aby spełnić zasadnie narastające materialne oczekiwania społeczeństwa, realny socjalizm musiał [...] wypożyczać techniki wytwarzania i dzielenia służących temu dóbr od kapitalistycznej konkurencji. Reformy tego typu nie wzmacniały go, lecz na raty uśmiercały.

źródło: NKJP: Internet

Wtedy, kiedy szereg kopalń miało możliwości eksportowe i były poważne zamówienia na węgiel z wszystkich krajów nadbałtyckich, a nawet zachodnich, pan Syryjczyk z panem Lipką nie dopuścili do realizacji tych zamówień i rząd świadomie uśmiercał przemysł węglowy.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 21. posiedzenia Senatu RP w dniu 11 września 1992 r.

Toteż wiedząc doskonale o tym, że zjazd przezeń zwoływany będzie nie zjazdem partyjnym, lecz tylko „rozłamowym”, ZK [Zarząd Krajowy] już z góry i zawczasu uśmierca organizacje zarządowe i obwieszcza: kto nie z nami, ten nie ma nic wspólnego z SD!

źródło: NKJP: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić: ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005

Niestety, nic nie wskazuje na to, aby proces uśmiercania przyrody miał być zatrzymany.

źródło: NKJP: Jan Gać: W ojczyźnie Majów, 2007

Profesor odżegnuje się też od perspektywy konkretystycznej, która źródło poznania filozoficznego ogranicza do badania wyników badań nauk szczegółowych - uśmiercając tym samym metafizykę.

źródło: NKJP: Wiesław Mering: „W służbie filozofii”, Tygodnik Powszechny nr 50, 1994

Składnia

bez ograniczeń + uśmiercać +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 03.02.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN