UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

urobić

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. urobię
 urobimy
2 os. urobisz
 urobicie
3 os. urobi
 urobią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. urobiłem
+(e)m urobił
 urobiłam
+(e)m urobiła
 urobiłom
+(e)m urobiło
 urobiliśmy
+(e)śmy urobili
 urobiłyśmy
+(e)śmy urobiły
2 os. urobiłeś
+(e)ś urobił
 urobiłaś
+(e)ś urobiła
 urobiłoś
+(e)ś urobiło
 urobiliście
+(e)ście urobili
 urobiłyście
+(e)ście urobiły
3 os. urobił
 urobiła
 urobiło
 urobili
 urobiły

bezosobnik: urobiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uróbmy
2 os. urób
 uróbcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. urobiłbym
bym urobił
 urobiłabym
bym urobiła
 urobiłobym
bym urobiło
 urobilibyśmy
byśmy urobili
 urobiłybyśmy
byśmy urobiły
2 os. urobiłbyś
byś urobił
 urobiłabyś
byś urobiła
 urobiłobyś
byś urobiło
 urobilibyście
byście urobili
 urobiłybyście
byście urobiły
3 os. urobiłby
by urobił
 urobiłaby
by urobiła
 urobiłoby
by urobiło
 urobiliby
by urobili
 urobiłyby
by urobiły

bezosobnik: urobiono by

bezokolicznik: urobić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: urobiwszy

gerundium: urobienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: urobiony

odpowiednik aspektowy: urabiać

Pochodzenie

Zob.  robić 

1. ciasto

Definicja

ściskając w rękach, połączyć ze sobą składniki czegoś i uzyskać odpowiednią konsystencję

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wyrobić, zagnieść, zarobić

Połączenia

  • urobić ciasto, glinę

Cytaty

Przede wszystkim trzeba dobrze urobić, wymieszać ciasto.

źródło: NKJP: (E): Zbliża się tłusty czwartek, Gazeta Krakowska, 2006-02-14

Do wypełnienia jednej z takich szczelin zużyliśmy sześć 40-kilogramowych worków zaprawy, która po urobieniu z wodą ważyła łącznie około pół tony.

źródło: NKJP: Małgorzata Litwin: Malowany gotyk, Gazeta Miejska, 2001, nr 91

Mama [...] rozpalała w piecu, by móc włożyć do niego wcześniej urobione ciasto.

źródło: NKJP: Alicja Giza: Wigilia pod Taborówką, Gazeta Krakowska, 2002-12-24

[...] nie jest w stanie opisać tamtych smaków! Na przykład smalcu ze skwarkami, parzącego dłonie chleba prosto z glinianego pieca, masła dopiero co urobionego [...].

źródło: NKJP: Felietony, Gazeta Poznańska, 2004-06-11

Miejsca odprysku likwidujemy, uzupełniając je urobionym w palcach woskiem.

źródło: NKJP: mok: Drobne usterki, Wieczór Wybrzeża, 2011

Składnia

bez ograniczeń + urobić +
CO

2. przymiotnik

Definicja

utworzyć wyraz od innego wyrazu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Połączenia

  • urobić nazwę, słowo
  • urobić coś od nazwiska

Cytaty

[...] uznali najeźdźców za wysłanników apokaliptycznego Tartaru i od tego urobili ich nazwę (w rzeczywistości Tatarzy to jedno z wielu plemion mongolskich).

źródło: NKJP: Zdzisław Skrok: Wielkie Rozdroże: ćwiczenia terenowe z archeologii wyobraźni, 2008

Od jego nazwiska urobiono potoczną nazwę [...] ruchu odrzucającego soborowe otwarcie się na świat współczesny.

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Za wysoka cena, Polityka, 2009-01-31

Od „małżonki” i „małżonka” urobiono przymiotnik „małżeński” i rzeczownik „małżeństwo”.

źródło: NKJP: Jan Miodek: Co na języku, Dziennik Zachodni, 2007-08-10

Wiktoryn — imię męskie, pochodzące od imienia Wiktor, urobione za pomocą przyrostka oznaczającego przynależność lub pochodzenie.

źródło: NKJP: Internet

Ekologia to słowo urobione od greckiego „oikos” (dom).

źródło: NKJP: Ignacy Szczepaniak: kryzys ekologiczny w nas, Zielone Brygady, 1992-11-01

Składnia

bez ograniczeń + urobić +
CO + (od CZEGO)

3. nauczyciela

Definicja

wpłynąć na czyjeś poglądy lub zachowanie w taki sposób, żeby postąpił zgodnie z naszym planem lub z korzyścią dla nas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • odpowiednio urobić
  • próbować urobić

Cytaty

Już prawie urobiłam Alma, by podszedł sceptycznie do takiej źle zorganizowanej poważnej eskapady.

źródło: NKJP: Aniela Kowalska: Niczego nie żałuję, 2009

Miałaś ją urobić tak, żeby wpadła prosto w moje ramiona!

źródło: NKJP: Radosław Figura: Samo życie. Odcinek 279

Jeśli trzeba było kogoś urobić, to łatwiejsza była mama, ale jeśli już coś się stało i komuś trzeba było powiedzieć, to tacie.

źródło: NKJP: Mira Suchodolska: Dzieci ma się na całe życie, Dziennik Zachodni, 2008-01-04

[...] uznał, że to ja powinienem urobić [...] kilkanaście osób, które decydowały w tej sprawie.

źródło: NKJP: (JAL, TM, ADW): Korupcja na taśmie, Dziennik Zachodni, 2004-08-06

[...] w ostatnim czasie Sandra skutecznie urobiła Sosnowa w kilku ważnych sprawach - już nie kwękał na jej pracę i kurs historii sztuki, na który się zapisała, bez kłótni i oporów z jego strony mogła jeździć za granicę [...].

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005

Składnia

bez ograniczeń + urobić +
KOGO/CO + (żeby ZDANIE)
bez ograniczeń + urobić +
KOGO/CO + (JAK)

4. zdanie

Definicja

książk. 
ukształtować czyjeś zdanie na jakiś temat

Noty o użyciu

Wyraz często występujący w bezpośrednim sąsiedztwie wyrazu  sobie , bez modyfikacji znaczenia.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • urobić (sobie) przekonanie

Cytaty

Artykuł zmierzał do tego - powiedział - aby czytelnik z 1936 roku urobił sobie opinię o Sieroszewskim, bojowniku o niepodległość, jako o renegacie.

źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

Lata pobytu za granicą, z dala od swoich, urobiły we mnie przekonanie, że u nas wszystko musi być dobre i szlachetne [...].

źródło: NKJP: Jerzy Odrowąż-Pieniążek: Więcej niż świadek, 2007

Może się mylę, ale wówczas, obserwując z bliska i wielostronnie objawy tej psychozy, urobiłem sobie przekonanie, że w całej masie wypadków zbrodnie rewolucji i kontrrewolucji rodziły się z teorii i praktyki fachu szpiegowskiego [...].

źródło: NKJP: Michał Komar: Bestiariusz codzienny, 2003

Podróż ta pozwoliła mu na urobienie sobie trzeźwych poglądów o „raju proletariackim”[...].

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem (Francja 1940-1944), 1957

Nasze polskie potoczne myślenie o emigracji zostało urobione przez literaturę romantyczną i późniejszą.

źródło: NKJP: Czesław Karkowski: Kamienna drabina, 2008

Składnia

bez ograniczeń + urobić +
CO
bez ograniczeń + urobić +
w KIM + CO

5. węgiel

Definicja

górn. 
pozyskać określoną ilość kopaliny, oddzielając ją od litej skały

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

  • urobić węgiel

Cytaty

[...] na jednego [...] przypadało 20 wózków węgla urobić.

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007

Mocuje się z oporną skałą, a urobi tyle, co drugi przez pół dniówki.

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960

Z biegiem upływu dniówki kupa ręcznie urobionego węgla była coraz to większa.

źródło: NKJP: xx: Śpiewający czujnik, Trybuna Śląska, 2004-10-15

Stoły i bar opierają się na oryginalnych wagonikach do przewozu górników i urobionego węgla.

źródło: NKJP: (TaP): Malina w kopalni, Gazeta Krakowska, 2002-03-14

Składnia

bez ograniczeń + urobić +
CO
bez ograniczeń + urobić +
ILE

Frazeologizmy

ktoś urobił ręce po łokcie
ktoś urobił się po pachy
ktoś urobił się po łokcie
Data ostatniej modyfikacji: 10.04.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN