Chronologizacja
Inne znaczenie: 'zbić'.
Wariant orznąć notowany od 1. poł. XVIII w. (Kart XVII-XVIII).
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
orżnę |
orżniemy |
|||
| 2 os. |
orżniesz |
orżniecie |
|||
| 3 os. |
orżnie |
orżną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
orżnąłem +(e)m orżnął |
orżnęłam +(e)m orżnęła |
orżnęłom +(e)m orżnęło |
orżnęliśmy +(e)śmy orżnęli |
orżnęłyśmy +(e)śmy orżnęły |
| 2 os. |
orżnąłeś +(e)ś orżnął |
orżnęłaś +(e)ś orżnęła |
orżnęłoś +(e)ś orżnęło |
orżnęliście +(e)ście orżnęli |
orżnęłyście +(e)ście orżnęły |
| 3 os. |
orżnął |
orżnęła |
orżnęło |
orżnęli |
orżnęły |
bezosobnik: orżnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
orżnijmy |
|
| 2 os. |
orżnij |
orżnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
orżnąłbym bym orżnął |
orżnęłabym bym orżnęła |
orżnęłobym bym orżnęło |
orżnęlibyśmy byśmy orżnęli |
orżnęłybyśmy byśmy orżnęły |
| 2 os. |
orżnąłbyś byś orżnął |
orżnęłabyś byś orżnęła |
orżnęłobyś byś orżnęło |
orżnęlibyście byście orżnęli |
orżnęłybyście byście orżnęły |
| 3 os. |
orżnąłby by orżnął |
orżnęłaby by orżnęła |
orżnęłoby by orżnęło |
orżnęliby by orżnęli |
orżnęłyby by orżnęły |
bezosobnik: orżnięto by
bezokolicznik: orżnąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
orżnąwszy
gerundium: orżnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | orżnięcie |
orżnięcia |
| D. | orżnięcia |
orżnięć |
| C. | orżnięciu |
orżnięciom |
| B. | orżnięcie |
orżnięcia |
| N. | orżnięciem |
orżnięciami |
| Ms. | orżnięciu |
orżnięciach |
| W. | orżnięcie |
orżnięcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: orżnięty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | orżnięty |
orżnięty |
orżnięty |
orżnięte |
orżnięta |
| D. | orżniętego |
orżniętego |
orżniętego |
orżniętego |
orżniętej |
| C. | orżniętemu |
orżniętemu |
orżniętemu |
orżniętemu |
orżniętej |
| B. | orżniętego |
orżniętego |
orżnięty |
orżnięte |
orżniętą |
| N. | orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
orżniętą |
| Ms. | orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
orżniętej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | orżnięci |
orżnięci |
orżnięte |
orżnięte |
| D. | orżniętych |
orżniętych |
orżniętych |
orżniętych |
| C. | orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
orżniętym |
| B. | orżniętych |
orżniętych |
orżniętych |
orżnięte |
| N. | orżniętymi |
orżniętymi |
orżniętymi |
orżniętymi |
| Ms. | orżniętych |
orżniętych |
orżniętych |
orżniętych |
odpowiednik aspektowy: orzynać
Pochodzenie
Zob. rżnąć
1. ograć
Definicja
Warianty
- rzadziej przest. orznąć
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ograć |
Cytaty
|
Jest [...] kilka postaci, które poradziłyby sobie spokojnie na Wall Street; a i na Górniaku nie dałyby się orżnąć w trzy karty... źródło: NKJP: Tomasz Sas: Zapobiegliwa spryciara, Express Ilustrowany, 2004-02-13 |
|
|
[...] wpadliśmy na pomysł, żeby pojechać w karty pograć. Oczywiście nas orżnęli. źródło: Internet: czarna-elka.pl |
|
|
Bywali niezwykli śmiałkowie w dawnych czasach, górnicy nad górnikami, którzy twierdzili, że potrafili Pusteckiego orznąć w karty. źródło: Literatura Ludowa, 1957 (books.google.pl) |
Składnia
|
+ | orżnąć | + |
KOGO +
(w CO)
|
2. oszukać
Definicja
Warianty
- rzadziej przest. orznąć
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | oszukać |
Cytaty
|
Można orżnąć państwo na grube tysiące złotych. źródło: NKJP: Beata Sypuła: Rolnik pod psem, Dziennik Zachodni, 2003-09-08 |
|
|
Nas chciał sąsiad orżnąć na przyłączu wody, twierdząc, że opłata nie była jeszcze uiszczona (a zrobiła to była właścicielka gruntu). źródło: NKJP: Internet |
|
|
Nie puszczę cię samego, bo cię orżną sklepikarze. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem. Kamień na szczycie. Kroniki Drugiego Kręgu. Księga I, cz. 2, 2005 |
|
|
Jak cię słowacki kelner orznął przy wydawaniu reszty, to złodziejem jest ten konkretny kelner, a nie cały naród słowacki. źródło: NKJP: Internet |
Składnia
|
|
+ | orżnąć | + |
KOGO/CO +
(na CO | na CZYM)
|