UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

siadać

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	siadam	siadamy
2 os.	siadasz	siadacie
3 os.	siada	siadają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	siadałem +(e)m siadał	siadałam +(e)m siadała	siadałom +(e)m siadało	siadaliśmy +(e)śmy siadali	siadałyśmy +(e)śmy siadały
2 os.	siadałeś +(e)ś siadał	siadałaś +(e)ś siadała	siadałoś +(e)ś siadało	siadaliście +(e)ście siadali	siadałyście +(e)ście siadały
3 os.	siadał	siadała	siadało	siadali	siadały

bezosobnik: siadano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę siadał będę siadać	będę siadała będę siadać	będę siadało będę siadać	będziemy siadali będziemy siadać	będziemy siadały będziemy siadać
2 os.	będziesz siadał będziesz siadać	będziesz siadała będziesz siadać	będziesz siadało będziesz siadać	będziecie siadali będziecie siadać	będziecie siadały będziecie siadać
3 os.	będzie siadał będzie siadać	będzie siadała będzie siadać	będzie siadało będzie siadać	będą siadali będą siadać	będą siadały będą siadać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		siadajmy
2 os.	siadaj	siadajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	siadałbym bym siadał	siadałabym bym siadała	siadałobym bym siadało	siadalibyśmy byśmy siadali	siadałybyśmy byśmy siadały
2 os.	siadałbyś byś siadał	siadałabyś byś siadała	siadałobyś byś siadało	siadalibyście byście siadali	siadałybyście byście siadały
3 os.	siadałby by siadał	siadałaby by siadała	siadałoby by siadało	siadaliby by siadali	siadałyby by siadały

bezosobnik: siadano by

bezokolicznik: siadać

imiesłów przysłówkowy współczesny: siadając

gerundium: siadanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	siadanie	siadania
D.	siadania	siadań
C.	siadaniu	siadaniom
B.	siadanie	siadania
N.	siadaniem	siadaniami
Ms.	siadaniu	siadaniach
W.	siadanie	siadania

imiesłów przymiotnikowy czynny: siadający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	siadający	siadający	siadający	siadające	siadająca
D.	siadającego	siadającego	siadającego	siadającego	siadającej
C.	siadającemu	siadającemu	siadającemu	siadającemu	siadającej
B.	siadającego	siadającego	siadający	siadające	siadającą
N.	siadającym	siadającym	siadającym	siadającym	siadającą
Ms.	siadającym	siadającym	siadającym	siadającym	siadającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	siadający	siadający	siadające	siadające
D.	siadających	siadających	siadających	siadających
C.	siadającym	siadającym	siadającym	siadającym
B.	siadających	siadających	siadających	siadające
N.	siadającymi	siadającymi	siadającymi	siadającymi
Ms.	siadających	siadających	siadających	siadających

Pochodzenie

psł. *sědati, *sědajǫ 'siadać'

Zob. siąść , siedzieć .

1. na krześle

Definicja

przybierać pozycję, w której cały ciężar ciała spoczywa na pośladkach opartych o coś, a nogi są zgięte w kolanach i opuszczone w dół lub też ułożone w inny sposób

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

siadać na krześle, na ławce, na łóżku; przy biurku, przy stoliku; w fotelu; za stołem
siadać naprzeciwko

Cytaty

A potraw było zawsze dwanaście. Najpierw łamaliśmy się opłatkiem, a potem wszyscy siadali wokół stołu.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Nie ma rady na chorobę, więc na razie szczelnie owinięta szalem siada w fotelu przy stoliczku i próbuje nieudolnie, acz z wielkim przejęciem, parafrazować wiersz obcego poety.

źródło: NKJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996

- Siadaj, siadaj proszę - odłożył na bok papiery, stanął przy niej, gdy siadała i dosunął jej krzesło, z naturalną elegancją, zdradzającą nienaganne maniery.

źródło: NKJP: www.forumowisko.pl

Składnia

siadać

GDZIEŚ

2. do pracy

Definicja

zaczynać pracę lub zajęcie wymagające przyjęcia pozycji siedzącej

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

siadać do pracy; do gry, do pisania, do rozmów; do stołu, do fortepianu; przed komputerem, przed telewizorem; za kierownicą, za kółkiem, za sterami

Cytaty

- Słuchajcie, pora siadać do stołu! - zawołała Sandra i rozsunęła szerokie drzwi, oddzielające salon od jadalni [...].

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 1976

Wieczorem tylko, kiedy myśmy szli spać, on siadał do brydża w palarni.

źródło: NKJP: Monika Żeromska: Wspomnienia, 2007

Składnia

	+	siadać	+	do CZEGO
	+	siadać	+	za CZYM

3. na rower

Definicja

zajmować miejsce w jakimś pojeździe, siedząc w nim lub na nim albo dosiadać jakiegoś zwierzęcia, żeby pojechać dokądś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

siadać na rower

Cytaty

Zbiegaliśmy po schodach, uciekałam, a on mnie gonił. Siadał na motorze, uruchamiał ryczący silnik, ja siadałam z tyłu i przyklejałam się rozpalonym ciałem do jego pleców.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998

Siadając na rower, zabierasz ze sobą wszystkie problemy świata, ale sześć godzin intensywnej jazdy na poziomie progu wytrzymałości sprawia, że czujesz się wolny.

źródło: NKJP: Dariusz Rosiak: Laboratorium bólu, Polityka, 2003-07-26

Hej, tam gdzieś znad czarnej wody, siada na koń kozak młody, czule żegna się z dziewczyną. Jeszcze czulej z Ukrainą

źródło: NKJP Marek Kempsk: Hej, Sokoły, Trybuna Śląska, 2004-11-26

Składnia

	+	siadać	+	na CO
	+	siadać	+	na CZYM

4. o zwierzętach

Definicja

(będąc zwierzęciem o czterech łapach,) zmieniać pozycję ciała, opierając ciężar ciała na tylnych, zgiętych łapach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

pies, suczka siada

Cytaty

I wszystkie psy siadają przed nim i pociągają nozdrzami, jakby za jego pazuchą czaił się co tylko urodzony szaraczek, kuropatwy co tylko porośnięte piórami.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie, 1976

Piesek na pewno miał dobrego właściciela, który nauczył go wielu rzeczy: sunia siada, podaje łapkę i aportuje, co rzadko się zdarza w przypadku tak małych zwierząt.

źródło: NKJP: (mst): Zaopiekuj się psem, Gazeta Krakowska, 2007-05-22

5. o ptakach

Definicja

(będąc ptakiem, owadem,) zatrzymywać się gdzieś, zaprzestając lotu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady

Cytaty

	Jaskółka siadała na moim wskazującym palcu i wyruszałyśmy na spacer po podwórzu, omijając oborę, choć wtedy już nie było Michała. źródło: NKJP: Anna Nasiłowska: Księga początku, 2002
	Kruk siadał na jej ramieniu, za plecami powiewał czarny płaszcz. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971
	Trzmiele siadają na kwiatach, do których nie przylatują pszczoły. źródło: NKJP: NKJP: Sławomir Orlicki: Pracowity lot trzmiela, Dziennik Łódzki, 2005-12-09
	. Siedzisz sobie na łące i nic nie robisz, tylko patrzysz, jak pszczoła przylatuje, siada na kwiatek, wtyka pyszczek w jego zakamarki (...) źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Składnia

	+	siadać	+	na CZYM
	+	siadać	+	na CO

6. o kurzu

Definicja

pot.

pokrywać pewną powierzchnię

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

kurz, pył siada

Cytaty

I jeszcze jedna rada: Na obiektywie siada kurz, który jest później zasysany w czasie zmieniania ostrości i/lub ogniskowej. I tego kurzu już niczym się nie usuwa... : Dlatego warto chować obiektywy do woreczków na czas ich przechowywania w domu.

źródło: NKJP: Internet

Śniegi duże, a pod śniegiem ziemia dźwięczy pod kilofem jak kamień. To my tych umarłych prostowali, a potem na pole, układali w sągi jak drwa, do wiosny. Śnieg im siadał na twarze,

źródło: NKJP: Tadeusz Żychiewicz: Pożegnania, Gazeta Wyborcza, 1994-12-02

- Trudna trasa - mruknął kapitan.
- E, to nic. Przecież jest biały dzień. Wyobraź to sobie w nocy i we mgle, kiedy sadź siada na asfalcie. Tam dopiero będzie karuzela.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Składnia

siadać

na CZYM

7. o urządzeniu

Definicja

pot.

przestawać działać lub funkcjonować prawidłowo

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

interes; nastrój siada; koła, resory siadają

Cytaty

Akcja toczy się żwawo, w pewnym momencie staje się nie mniej pasjonująca niż dobrej klasy thriller. Pod koniec dramaturgia co prawda siada, ale już po kilku głębszych wdechach wybaczamy zwolnienie tempa, świadomi, że „w biegu” można wiele rzeczy dostrzec niewystarczająco ostro, a innych zupełnie nie zauważyć.

źródło: NKJP: Daniel Markiewicz: Być pisarzem – i co dalej?, Esensja, 2008-05

Wystawcy, choć bogato prezentowali się na targach, przyznawali, że zapotrzebowanie na ich towary spada. – Remonty ludzie będą robić zawsze, ale widać, że rynek siada. Po prostu brakuje pieniędzy [...].

źródło: NKJP: MIKS: Ofert wiele, chętnych mniej, Trybuna Śląska, 2001-06-11

Co jest z tym częstym wyłączaniem prądu? Ciągle są przerwy pięcio- lub dziesięciominutowe. Komputery siadają, ludzie psioczą i nikt nic nie wie.

źródło: NKJP: (ANK): Przerywane napięcie, Gazeta Krakowska, 2007-05-29

8. o budynku

Definicja

pot.

osuwać się niżej i zagłębiać w coś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

osiadać

Połączenia

budynek, ściana siada

Cytaty

Czy te kamienice mają się zawalić? – pyta jedna ze sprzedawczyń, którą spotkaliśmy gdy kończyła pracę w sklepie. Z trudnością zamknęła drzwi. – Budynek siada – stwierdziła krótko pragnąc zachować anonimowość

źródło: NKJP: Miasto drży: Tygodnik Rybnicki, 2007-04-03

Co z tego, że remontują dom, który wciąż jest wilgotny i osiada. Z powodu mokrej piwnicy. Dom siada Po drugiej stronie drogi mieszka pani Maria Schmidt. - Też mi dom siada, a ściany pękają - mówi.

źródło: NKJP: Dorota Teuerle-Biel: Ktoś głupio pomyślał i zasypał niemiecki system irygacyjny, Gazeta Wrocławska, nr 29/07, 1999

9. lądować

Definicja

pot.

lądować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

Relacje znaczeniowe

synonimy:

osiadać

Cytaty

Dlatego dyżurni z lotniska nakazali pilotom od razu siadać, bez pętli nad Górą Kalwarią. - Kampinos, zwrot i siadać! - zatrzeszczało w słuchawkach.

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo : komedia romantyczna, 2004

Po kilkudziesięciu minutach lotu nad Bałtykiem maszyna siada na wiszącym nad falami lądowisku.

źródło: NKJP: Adam Grzeszak, Ryszarda Socha: Kwiat Lotosu, Polityka, 2009-06-27

10. na hipotece

Definicja

pot.

z mocy prawa zajmować część majątku jako gwarancję spłacenia długu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

siadać na hipotece, na pensji

Cytaty

U nas bank zabiera dom/mieszkanie i jak brakuje to jeszcze telewizory, samochody, a jak jeszcze mało, to siada na pensji.

źródło: Internet:: forum.pclab.pl/topic/714892-kurs-franka-szwajcarskiego

Jak do takich spraw podchodzi komornik, czy też żąda natychmiastowej spłaty i siada na majątku, czy raczej będzie możliwość rozłożenia zadłużenia na raty u niego?

źródło: Internet: forum.infor.pl/topic/233980-kredyt-w-mbank/

Składnia

siadać

na CZYM + (KOMU)

Frazeologizmy

ktoś siada półgębkiem
mucha nie siada
że proszę siadać

Data ostatniej modyfikacji: 10.01.2015