Chronologizacja
Inne znaczenie: 'wywar z mięsa, zupa z krwi'
Pochodzenie
psł. *jucha 'rodzaj potrawy przyrządzanej z wywaru mięsa, z krwi zwierzęcej, wtórnie krew zwierzęca'
1. zwierzęca
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- końska jucha
Cytaty
|
Mięta nadała zupie obrzydliwy smak, nieoczyszczone podroby śmierdziały, a wypływająca z nich jucha ścięła się na wierzchu [...]. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005 |
|
|
[...] wszędzie krew ofiarnych zwierząt spływała do naczyń z czarnego kamienia, prostych, nieprzybranych żadną ozdobą ni nawet imieniem boga. W Górach Żmijowych wlewano w nie czasem juchę byków i baranów, żeby płonęła przed ołtarzem [...]. źródło: NKJP: Anna Brzezińska: Letni deszcz. Sztylet, Esensja, 2009-11-08 |
|
|
Koledzy ruszyli na pomoc, ale musiało być coś takiego w mojej okrwawionej psią juchą twarzy, że czmychnęli. źródło: NKJP: Tomasz Jastrun: Rzeka podziemna, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jucha |
juchy |
|
| D. | juchy |
juch |
|
| C. | jusze |
juchom |
|
| B. | juchę |
juchy |
|
| N. | juchą |
juchami |
|
| Ms. | jusze |
juchach |
|
| W. | jucho |
juchy |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. ludzka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Cytaty
|
Longinus Podbipięta ściął za jednym zamachem trzy głowy. Dopiero wówczas słychać było charczenie, a jucha tryskała niczym z fontanny. źródło: NKJP: Internet |
|
|
[...] krew spływa mi z ust, pęd i wiatr rozchlapują mi juchę po policzkach [...]. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002 |
|
|
Idź, Wilek, do naszego punktu i zadzwoń po samochód transportowy - powiedział, wypuszczając chmurę dymu - bo nam całe auto zabrudzi juchą. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jucha |
juchy |
|
| D. | juchy |
juch |
|
| C. | jusze |
juchom |
|
| B. | juchę |
juchy |
|
| N. | juchą |
juchami |
|
| Ms. | jusze |
juchach |
|
| W. | jucho |
juchy |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. drań
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- stary jucha
Cytaty
|
- Nie oprze mu się żadna jucha! - dalej grubas wychwalał swojego towarzysza. - Żadna dziewucha! źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dzikie banany, 1960 |
|
|
Nie powiedział nawet, jucha, że go mina rozerwała, tylko jakby na czerwonkę czy na tyfus umarł. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, 2008 |
|
|
A, śpiochu, śpisz, że dobudzić cię nie mogę. To tak pilnujesz, jucho? źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954 |
|
|
Przemyślne juchy, lasem gonią, żeby nie wychodzić na drogę! źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953 |
|
|
Nabrały mnie juchy pierońskie, bo myślałem, że to coś o seryjnym mordercy będzie, a na końcu krzyknę „łoo!” widząc, że morderczynią jest Sandra Bullock. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jucha |
juchy |
|
| D. | juchy |
juchów juch |
|
| C. | jusze |
juchom |
|
| B. | juchę |
juchów juchy |
|
| N. | juchą |
juchami |
|
| Ms. | jusze |
juchach |
|
| W. | jucho |
juchy |
Inne uwagi
Gdy wyraz odnosi się tylko do osób płci żeńskiej, używa się r. ż., D. lm juch , B. lm juchy . Gdy zaś odnosi się do osoby/osób płci męskiej, do grupy osób obojga płci albo do osoby/osób bez wskazania na płeć, używa się r. m1, D. i B. lm juchów lub r. ż, D. lm juch , B. lm juchy
4. kompot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kompot |
Cytaty
|
Wśród potraw były: [...] grzyby, kapusta, ryby, groch oraz jucha – kompot z suszonych owoców. źródło: NKJP: Ewa Bugno: Czekają na małankę, Gazeta Krakowska, 2005-01-11 |
|
|
Podaje się także kompot z gruszek, zwany juchą lub juszką. źródło: NKJP: (E): Syn Boży narodiłsia, Gazeta Krakowska, 2006-01-03 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jucha |
juchy |
|
| D. | juchy |
juch |
|
| C. | jusze |
juchom |
|
| B. | juchę |
juchy |
|
| N. | juchą |
juchami |
|
| Ms. | jusze |
juchach |
|
| W. | jucho |
juchy |
Inne uwagi
Zwykle lp
5. zupa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zupa |
Połączenia
- jucha z ziemniakami
- jucha na rybie, na żeberkach
Cytaty
|
[...] z okazji wigilii na wielu stołach gości tradycyjna zupa postna - jucha. źródło: NKJP: Aleksandra Chomicka: Powiedz mi co jesz, a powiem ci, skąd jesteś, Dziennik Bałtycki,1999-12-21 |
|
|
Jurorom najlepiej smakowała jucha z ziemniakami [...]. źródło: NKJP: Muzycznie i sportowo, Dziennik Polski, 2002-07-30 |
|
|
Koło Gospodyń Wiejskich ze Sromowiec Niżnych, które przygotowało 16 potraw i jedną nalewkę, wyróżniono za grule z juchą na rybie suszonej [...]. źródło: NKJP: (TEZ): Gaździny nagrodzone, Dziennik Polski, 2006-02-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jucha |
juchy |
|
| D. | juchy |
juch |
|
| C. | jusze |
juchom |
|
| B. | juchę |
juchy |
|
| N. | juchą |
juchami |
|
| Ms. | jusze |
juchach |
|
| W. | jucho |
juchy |
Inne uwagi
Zwykle lp