UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wrzeć

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *vьrěti, *vьrǫ 'wrzeć, gotować się'

1. ciecz

Definicja

osiągnąwszy odpowiednio wysoką temperaturę, być się w trakcie gwałtownej zamiany w parę

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gotować się

Połączenia

mleko, woda, wywar, zupa wrze
zacząć wrzeć
doprowadzić, nie dopuścić do wrzenia

Cytaty

	Poszedłem się ubrać. Gdy wróciłem, woda w chińskim czajniku zaczynała wrzeć. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009
	Ugotuj wywar rosołowy [...]. Dodaj koncentrat pomidorowy [...], dosól i dopieprz do smaku. Doprowadź do wrzenia i gotuj na małym ogniu przez kilka minut. źródło: NKJP: Skarby narodowe: Zupa pomidorowa, CKM, 2001, nr 5
	Walec pyrkotał, swąd świerzbił w nosie, dym w oczy szczypał, smoła wrzała w piecu na czterech kołach. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983
	W jednej z lokomotyw pękł kocioł i wrząca woda zalała przednie wagony. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Rz_nieżywotny

wrzeć

2. morze

Definicja

książk.

kłębić się i pienić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:

burzyć się, kipieć

Połączenia

morze, ocean wrze

Cytaty

Teraz sieć szła naprawdę w górę. Woda między obu naszymi łodziami zaczęła wrzeć. Wydobywaliśmy z siebie ostatek sił.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Listy Nikodema, 1951

Rzeka była szeroka, rwąca, wrzała nieustannie jej ciemnoruda kipiel.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Rz_nieżywotny

wrzeć

3. praca

Definicja

odbywać się bardzo intensywnie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

bitwa, krzątanina, praca; życie; miasto wre
wrzeć życiem
coś wre bez wytchnienia, na całego
wrzeć i kipieć

Cytaty

	Praca wre bez wytchnienia. Kalendarz tej pracy nie zna świąt ani niedziel. źródło: NKJP: Bogusław Kaczyński: Dzikie orchidee, 1983
	Nocna bitwa na błoniu wrzała, łoskot żelaza, rżenie koni i wrzaski przybierały na sile. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001
	Aż wierzyć się nie chce, że to miasto w kotlinie wre i kipi w tej chwili życiem, ruchem i zgiełkiem. źródło: NKJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989
	Zwiadowcy zapewniali wciąż i stanowczo, że u wrogów wszystko wre od gorączkowych przygotowań, zbiegowie zaś zgodnie potwierdzali ich meldunki. źródło: NKJP: Aleksander Krawczuk: Julian Apostata, 1987
	Podczas gdy dyskusje wrzały po domach, aktyw partyjny i społeczny wysłuchiwał wątpliwości, notował je, gromadził argumenty i szykował się do walnej rozprawy z ludzką nieufnością. źródło: NKJP: Stefan Henel: Spotkania nad brzegami, 1952

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Rz_nieżywotny	+	wrzeć	+	(CZYM)
Rz_nieżywotny	+	wrzeć	+	(od CZEGO)

4.a ze złości

Definicja

odczuwać silne negatywne emocje

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	gotować się
	hiperonimy:	kipieć

Połączenia

wrzeć gniewem
wrzeć z wściekłości, ze złości

Cytaty

	Znowu okazała się stroną silniejszą. Wrzało w nim z wściekłości, a jednak uległ. źródło: NKJP: Elżbieta Cichla-Czarniawska: Pociąg rusza, 1982
	- Śmieszne to, co mówisz. - Niech ci będzie śmieszne, ale ja wiem, co mówię. Wrzałem cały ze złości. źródło: NKJP: Tadeusz Kwiatkowski: Bohater do wynajęcia, 1956
	Zrozumiał w tej chwili: on go truł i truł chyba także Marię. Zrozumiał, lecz niełatwo było przyznać Ninie rację. „Za dużo sobie pozwala” - wrzało w nim. źródło: NKJP: Elżbieta Cichla-Czarniawska: Pociąg rusza, 1982
	[...] niemieccy muzycy radzą sobie z publicznością doskonale. Ich koncerty doprowadzają tłum do wrzenia. źródło: NKJP: eda: Czas na dobry jazz, Dzień dobry, 2001,nr 8

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Ø	+	wrzeć	+	w KIM + (z CZEGO)
Rz_osobowy	+	wrzeć	+	z CZEGO

4.b emocje

Definicja

być silnie odczuwanym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

temperament wre; emocje wrą w kimś

Cytaty

Rozbójnik i rozpustnik - oto, czym był wasz umiłowany Achilles. Taka jest prawda. W parze z dziką żądzą mordu wrzała w nim niepohamowana zmysłowość.

źródło: NKJP: Jan Alfred Szczepański: Troja dla dorosłych, 1975

Widziałem, że jest chory i zmęczony, lecz równocześnie wrzała w nim jakaś szalona determinacja.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Siostra Komandosa, 1997

Milva nie ścigała go, przemogła wrącą w niej żądzę ciężkiego mordobicia.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Rz_nieżywotny

wrzeć

w KIM

5. gwarem

Definicja

być pełnym zgiełku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

sala, stacja wrzała
wrzeć gwarem, hałasem
wrze na sali
gdzieś wrze jak w ulu
wrzeć i huczeć

Cytaty

	Stacja wrzała hałasem tysięcy ludzi przeciskających się przez wejścia, napełniała się co chwila sykiem uchodzącej z lokomotywy pary i głośnym trzaskiem drzwi wagonowych. źródło: NKJP: Wicenty Z. Milenuszkiewicz: Wybierać kotwicę, 1964
	[...] trącił drzwi kawiarni czyniąc gest zaproszenia. Bez słowa znaleźli się we wnętrzu. Buchnęło w nich tanim winem. Przy barze wrzało. źródło: NKJP: Stanisław Pasternak: Zapamiętywanie nagiej córki, 1972
	W remizie wrzało już od głosów młodzieży i dzieci. Ktoś próbował grać „Brzózkę” na rozstrojonej mandolinie, ale trębacz straży ogniowej głuszył rzewną melodię powtarzaniem alarmowego wezwania. źródło: NKJP: Albin Bobruk: Zagony Rososzy, 1984
	Porucznik Jan Karpiński wszedł do klasy dziesięć minut spóźniony. Oczywiście, wrzało jak w ulu. źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Jedno z dwojga, 1968

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Rz_nieżywotny	+	wrzeć	+	(CZYM)
Ø	+	wrzeć	+	GDZIE + (od CZEGO)

6. od plotek

Definicja

być ogarniętym niepokojem lub wzburzeniem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	gotować się
	hiperonimy:	kipieć

Połączenia

miasto, szkoła, jakieś środowisko, tłum wrze
wrze na granicy
wrze od informacji, od komentarzy, od plotek
wrze w biurze, w kuluarach, w kraju, w mieście, we wsi; w prasie
wrze wśród kupców, wśród pracowników, wśród załogi
wrze jak/niczym w garnku z ukropem
wrzeć i sprzeciwiać się

Cytaty

	Ale tak czy owak artykuł powstał w końcu, jakoś Adam nigdy definitywnie nie „zawalił” sprawy — no, i jaki artykuł! Wrzało potem na temat takiego artykułu w prasie. źródło: NKJP: Witold Zechenter: Trzydzieści lat z Adamem Polewką, Miesięcznik Literacki, 1970, nr 3
	Na zachodzie Europy nadal wrzało, ferment polityczny[…] zaczynał przeradzać w bardziej marginalne wprawdzie, ale niebezpieczne ruchy ekstremistyczne. źródło: NKJP: Tomasz Rachwald: Świat Boskich. Słowo o włoskim kinie politycznym, Esensja, 2009, nr 8
	W biurze aż wrze, że taki zwyczajny chłopak, szofer, potrafił się przeciwstawić klice: dyrektorowi, inżynierowi, dyspozytorowi, choć tylu innych, starszych i mądrzejszych ludzi, od całych miesięcy boi się gęby otworzyć. źródło: NKJP: Ryszard Lassota: Zwątpienia i nadzieje, 1966
	- Mamy już poważne opóźnienie - powiedział kierowca. Musimy natychmiast jechać dalej. [...] Ruszyliśmy w drogę. Cały autobus wrzał od komentarzy. źródło: NKJP: Zofia Jeżewska: W królestwie pierzastego węża, 1964
	Dzielnice wrą, wybuchają ksenofobiczne zamieszki. źródło: NKJP: Michał Kubalski: Rewolucja na szynach, Esensja, 2008, nr 1

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wrzę wrę	wrzemy rzadziej wremy
2 os.	wresz wrzesz	wrzecie rzadziej wrecie
3 os.	wre wrze	wrzą wrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałem +(e)m wrzał	wrzałam +(e)m wrzała	wrzałom +(e)m wrzało	wrzeliśmy +(e)śmy wrzeli	wrzałyśmy +(e)śmy wrzały
2 os.	wrzałeś +(e)ś wrzał	wrzałaś +(e)ś wrzała	wrzałoś +(e)ś wrzało	wrzeliście +(e)ście wrzeli	wrzałyście +(e)ście wrzały
3 os.	wrzał	wrzała	wrzało	wrzeli	wrzały

bezosobnik: wrzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wrzał będę wrzeć	będę wrzała będę wrzeć	będę wrzało będę wrzeć	będziemy wrzeli będziemy wrzeć	będziemy wrzały będziemy wrzeć
2 os.	będziesz wrzał będziesz wrzeć	będziesz wrzała będziesz wrzeć	będziesz wrzało będziesz wrzeć	będziecie wrzeli będziecie wrzeć	będziecie wrzały będziecie wrzeć
3 os.	będzie wrzał będzie wrzeć	będzie wrzała będzie wrzeć	będzie wrzało będzie wrzeć	będą wrzeli będą wrzeć	będą wrzały będą wrzeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wrzyjmy
2 os.	wrzyj	wrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wrzałbym bym wrzał	wrzałabym bym wrzała	wrzałobym bym wrzało	wrzelibyśmy byśmy wrzeli	wrzałybyśmy byśmy wrzały
2 os.	wrzałbyś byś wrzał	wrzałabyś byś wrzała	wrzałobyś byś wrzało	wrzelibyście byście wrzeli	wrzałybyście byście wrzały
3 os.	wrzałby by wrzał	wrzałaby by wrzała	wrzałoby by wrzało	wrzeliby by wrzeli	wrzałyby by wrzały

bezosobnik: wrzano by

bezokolicznik: wrzeć

imiesłów przysłówkowy współczesny:

wrząc
wrąc

gerundium: wrzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wrzenie	wrzenia
D.	wrzenia	wrzeń
C.	wrzeniu	wrzeniom
B.	wrzenie	wrzenia
N.	wrzeniem	wrzeniami
Ms.	wrzeniu	wrzeniach
W.	wrzenie	wrzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wrzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrząca wrąca
D.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzącej wrącej
C.	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącemu wrącemu	wrzącej wrącej
B.	wrzącego wrącego	wrzącego wrącego	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzącą wrącą
N.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącą wrącą
Ms.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącej wrącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wrzący wrący	wrzący wrący	wrzące wrące	wrzące wrące
D.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących
C.	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym	wrzącym wrącym
B.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzące wrące
N.	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi	wrzącymi wrącymi
Ms.	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących	wrzących wrących

Składnia

Ø	+	wrzeć	+	GDZIE + (od CZEGO)
Rz_osobowy	+	wrzeć	+	(od CZEGO)

Frazeologizmy

krew się gotuje w kimś
krew wrze w kimś

Data ostatniej modyfikacji: 01.11.2015