UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zstąpić

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zstąpię
 zstąpimy
2 os. zstąpisz
 zstąpicie
3 os. zstąpi
 zstąpią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zstąpiłem
+(e)m zstąpił
 zstąpiłam
+(e)m zstąpiła
 zstąpiłom
+(e)m zstąpiło
 zstąpiliśmy
+(e)śmy zstąpili
 zstąpiłyśmy
+(e)śmy zstąpiły
2 os. zstąpiłeś
+(e)ś zstąpił
 zstąpiłaś
+(e)ś zstąpiła
 zstąpiłoś
+(e)ś zstąpiło
 zstąpiliście
+(e)ście zstąpili
 zstąpiłyście
+(e)ście zstąpiły
3 os. zstąpił
 zstąpiła
 zstąpiło
 zstąpili
 zstąpiły

bezosobnik: zstąpiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zstąpmy
2 os. zstąp
 zstąpcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zstąpiłbym
bym zstąpił
 zstąpiłabym
bym zstąpiła
 zstąpiłobym
bym zstąpiło
 zstąpilibyśmy
byśmy zstąpili
 zstąpiłybyśmy
byśmy zstąpiły
2 os. zstąpiłbyś
byś zstąpił
 zstąpiłabyś
byś zstąpiła
 zstąpiłobyś
byś zstąpiło
 zstąpilibyście
byście zstąpili
 zstąpiłybyście
byście zstąpiły
3 os. zstąpiłby
by zstąpił
 zstąpiłaby
by zstąpiła
 zstąpiłoby
by zstąpiło
 zstąpiliby
by zstąpili
 zstąpiłyby
by zstąpiły

bezosobnik: zstąpiono by

bezokolicznik: zstąpić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zstąpiwszy

gerundium: zstąpienie

odpowiednik aspektowy: zstępować

Pochodzenie

Czasownik z prefiksem z- (< *jьz-) od  psł.  *stǫpiti. Zob.  stąpać 

1. ze schodów

Definicja

książk. 
zejść na miejsce położone niżej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zejść
antonimy:  wstąpić

Połączenia

  • zstąpić w dolinę
  • zstąpić ze schodów

Cytaty

Opuścił ręce i zstąpił z głazu. Ludzie milczeli, skamieniali z wrażenia.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

[...] powoli zdjąłem koszulę. Upuściłem ją na maty i zstąpiłem na gorący piasek podwórza.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

– Czuję się, jakbym schodząc po marmurowych schodach, zstąpiła nagle do rynsztoka.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Jak przekonać go, żeby porzucił swoje zajęcia [...], wziął klucz, zstąpił w podziemie, otworzył drzwiska - wszystko w sprawie jakiegoś gołębia.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989,1989

Składnia

bez ograniczeń + zstąpić +
(SKĄD) + (DOKĄD)

2. do piekieł

Definicja

przyjąć ludzką postać lub ludzki los

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Połączenia

  • anioł, Bóg, Pan zstąpił
  • zstąpić do otchłani, do piekieł
  • zstąpić z nieba

Cytaty

Przyjazd Ojca Świętego opóźniał się, a kiedy do nas dotarł, to przeżycie było niesamowite. Jakby anioł, posłaniec Boży zstąpił - wspomina o. Ignacy.

źródło: NKJP: (BH): Czekali z herbatką, 2005-04-05

Gdy prace były już poważnie zaawansowane, zstąpił Bóg, by przyjrzeć się dziełu. Oburzony zuchwałym zamiarem, pomieszał budowniczym języki.

źródło: NKJP: Ryszard Pregiel: Internetowy antybabel, Trybuna Śląska, 2000-11-03

Przekonania o zstąpieniu Chrystusa do krainy zmarłych (piekieł) nie zawierały wcześniejsze formuły wyznania wiary.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + zstąpić +
(SKĄD) + (DOKĄD)

3. o ciemności

Definicja

książk. 
objąć swoim zasięgiem lub wpływem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ogarnąć

Połączenia

  • wieczór zstąpił; noc zstąpiła

Cytaty

Niechże się pani nie martwi, bo żaden sąd nie uzna pani winy. − Pani to na pewno wie? − i znów z oczu mamy Bławatek zstąpiła na ponure zaplecze nadzieja.

źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002

Baniak zapatrzył się w okno, skąd już raz zstąpiło na niego natchnienie.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Zatrzymali muły i konie, aby je w rzece napoić. A na ziemię już zstąpiła ciemność.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008

Składnia

bez ograniczeń + zstąpić +
na KOGO/CO
Data ostatniej modyfikacji: 24.06.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN