Chronologizacja
W postaci laj konik
Pochodzenie
Etymologia niejasna. Złożenie z drugim członem konik, zob. koń. Pierwszy człon niepewny; może śr.-w.-niem. leich 'grana melodia, śpiew', leichen 'skakać', albo środkowy człon nazwy Bożego Ciała Fron-leich-nam-(fest) lub też leie, lei 'człowiek niewykształcony, prostak'. Możliwe nawarstwienie polskiego terminu na pierwotną niem. nazwę cechową drogą etymologii ludowej (Sław.).
1. jeździec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | konik zwierzyniecki |
Połączenia
- krakowski lajkonik
Cytaty
|
[...] w oktawę Bożego Ciała orszak [...] przebrany w tatarskie stroje wyrusza spod norbertanek. Lajkonik ze swą świtą harcuje na ulicach Kościuszki i Zwierzynieckiej. źródło: NKJP: Mieczysław Kasprzyk: Harce z Lajkonikiem i noworoczny spacer, Gazeta Krakowska, 2005-12-30 |
|
|
Popularna w wielu kulturach postać człowieka-konia, znana w dawnych widowiskach obrzędowych, u nas została wprzęgnięta w krakowska legendę o najeździe na miasto Tatarów. Lajkonik stał się najważniejszą postacią krakowskiego folkloru. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974 |
|
|
W niedawnej paradzie z okazji Dnia św. Patryka, 17 marca, w wielobarwnym pochodzie udział wzięli reprezentanci Polonii. Irlandczycy mieli okazję m.in. po raz pierwszy zobaczyć krakowskiego lajkonika. źródło: NKJP: Bartosz Puchowski: Artur przemyca papierosy, a absolwentka politologii sprząta pokoje..., Tygodnik Tucholski, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lajkonik |
lajkonicy lajkonikowie |
ndepr |
| lajkoniki |
depr | ||
| D. | lajkonika |
lajkoników |
|
| C. | lajkonikowi |
lajkonikom |
|
| B. | lajkonika |
lajkoników |
|
| N. | lajkonikiem |
lajkonikami |
|
| Ms. | lajkoniku |
lajkonikach |
|
| W. | lajkoniku |
lajkonicy lajkonikowie |
ndepr |
| lajkoniki |
depr |
2. zabawa
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane także wielką literą.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | konik zwierzyniecki |
Cytaty
|
Lajkonik odbywa się po prostu na ulicach miasta. Ulice te nie mają żadnych stałych urządzeń ani budynków, służących temu celowi. źródło: Krystyna Pawłowska: Idea swojskości miasta, 2001 (books.google.pl) |
|
|
Kraków w latach mojego dzieciństwa był jeszcze sceną, na której przez cały rok odgrywała się większość owych widowisk ludowych [...] Zaraz też ''w żywym teatrze'' wszystko się przeobraziło i głębszego sensu nabrało: procesja i Lajkonik, wesela chłopskie cwałujące z Bronowic do Mariackiego kościoła środkiem rynku, wianki i odpusty - a przede wszystkim Wawel i szopka. źródło: NKJP: Kazimierz Wyka: Rzecz wyobraźni, 1959 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lajkonik |
lajkoniki |
|
| D. | lajkonika |
lajkoników |
|
| C. | lajkonikowi |
lajkonikom |
|
| B. | lajkonika lajkonik |
lajkoniki |
|
| N. | lajkonikiem |
lajkonikami |
|
| Ms. | lajkoniku |
lajkonikach |
|
| W. | lajkoniku |
lajkoniki |