Chronologizacja
Datacja przybliżona.
Pochodzenie
psł. *rězati, *režǫ 'ciąć, rznąć, przecinać, nadcinać'
W st.pol. od XIV w. czasownik rzezać/rzazać 'ciąć, krajać, rozcinać, odcinać', 'kastrować', 'rzeźbić, ryć'.
1. ostrze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ostrze |
Cytaty
|
Gdyby nawet większość kos bojowych nie powstała z przeróbki narzędzi gospodarczych, to i tak wykonawcy tej broni (wiejscy kowale, jak mniemam) zasadniczą część żeleźca wzorowali na narzędziach gospodarskich: kosach lub rzezakach do sieczki [...]. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Mam wątpliwości, czy mógłby to być rzezak do słomy. Na moje oko za gruby i zbyt masywny. Nie napisałeś, czy to narzędzie ma ostrze i jeśli tak, to z której strony. źródło: Internet: odkrywca.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rzezak |
rzezaki |
|
| D. | rzezaka |
rzezaków |
|
| C. | rzezakowi |
rzezakom |
|
| B. | rzezak |
rzezaki |
|
| N. | rzezakiem |
rzezakami |
|
| Ms. | rzezaku |
rzezakach |
|
| W. | rzezaku |
rzezaki |
Składnia
|
+ | rzezak | + |
(do CZEGO)
|
2. rzeźnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Cytaty
|
Wyrwał się z nędzy, i to uczciwą pracą. Syn wioskowego rzezaka, który co prawda potrafił podnieść zębami pięćdziesięciokilogramowy worek, ale jako że nie popisywał się tym w cyrku, był biedny jak mysz kościelna. Liczne dzieci siłacza odmrażały nogi i ręce, ciągnąc zimą wózek z mięsem po okolicznych klientach. źródło: NKJP: Andrzej Bart: Fabryka muchołapek, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rzezak |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr | ||
| D. | rzezaka |
rzezaków |
|
| C. | rzezakowi |
rzezakom |
|
| B. | rzezaka |
rzezaków |
|
| N. | rzezakiem |
rzezakami |
|
| Ms. | rzezaku |
rzezakach |
|
| W. | rzezaku |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr |
3. rzeźnik rytualny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Połączenia
- rytualny rzezak
Cytaty
|
Drób zabija rzezak ściągany z Budapesztu, bo w Polsce nie ma rzezaka. źródło: NKJP: Piotr Michalski: Cymes jest słodki życie bywa gorzkie, Gazeta Poznańska, 2002-02-01 |
|
|
Ptakowi, który głośno, ale bezskutecznie protestował, rzezak czekający obok podrzynał gardło wedle przypisanego rytuału. źródło: NKJP: Magda Huzarska-Szumiec: Przedwojenny świat Felka, Gazeta Krakowska, 2004-11-27 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rzezak |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr | ||
| D. | rzezaka |
rzezaków |
|
| C. | rzezakowi |
rzezakom |
|
| B. | rzezaka |
rzezaków |
|
| N. | rzezakiem |
rzezakami |
|
| Ms. | rzezaku |
rzezakach |
|
| W. | rzezaku |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr |
4. przy obrzezaniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne
Cytaty
|
Samo obrzezanie dokonywane było w synagodze podczas porannego nabożeństwa. Ojciec dziecka, ojciec przybrany, czyli ten, który trzymał dziecko przy obrzezaniu, i rzezak ubrani byli w świąteczne stroje. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004 |
|
|
Otóż rzezak [...], po dokonaniu aktu obrzezania specjalnym scyzorykiem, wyrzuca za siebie zakrwawiony napletek. źródło: Internet: nowyekran.info |
|
|
Księgi narodzin, małżeństw i zgonów. Urzędowy zapis życia nieistniejącej społeczności. Dzieci, rodzice, dziadkowie. Kumowie i świadkowie.[...] Rzezak Aron dokonujący obrzezania ośmiodniowego Dawida. źródło: NKJP: (PK): Byli wśród nas, Dziennik Polski, 2006-03-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rzezak |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr | ||
| D. | rzezaka |
rzezaków |
|
| C. | rzezakowi |
rzezakom |
|
| B. | rzezaka |
rzezaków |
|
| N. | rzezakiem |
rzezakami |
|
| Ms. | rzezaku |
rzezakach |
|
| W. | rzezaku |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr |
5. oprawca
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Cytaty
|
Ale nie zgadzamy się na stereotyp Ukraińca rzezaka i kolaboranta. źródło: NKJP: Wołodymyr Reprincew: Mit rezuna, Gazeta Wyborcza, 1995-10-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rzezak |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr | ||
| D. | rzezaka |
rzezaków |
|
| C. | rzezakowi |
rzezakom |
|
| B. | rzezaka |
rzezaków |
|
| N. | rzezakiem |
rzezakami |
|
| Ms. | rzezaku |
rzezakach |
|
| W. | rzezaku |
rzezacy |
ndepr |
| rzezaki |
depr |