Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *jьže 'który'
1. wiem, iż
Definicja
Noty o użyciu
w zdaniu wprowadzającym iż występują czasowniki lub rzeczowniki odnoszące się do mówienia, woli, chcenia, wiedzy, np. mówić , twierdzić , tłumaczyć , przepraszać , pisać , przeczytać , wierzyć , myśleć , sądzić , pamiętać , zapomnieć , wiedzieć , oznaczać , rozumieć , wnioskować , wynikać , okazać się , przekonać , spodziewać się , cieszyć się ; fakt , wiadomość , informacja , znak , zasada , fakt , świadomość , szczęście , wrażenie , obawa , pogląd
Warianty
- częściej że
Relacje znaczeniowe
| (quasi)antonimy: | jakoby |
Cytaty
|
Trzeba tylko dodać, iż po kilku dniach wszystko wracało do normy. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003 |
|
|
Choć nie patrzę na Suzanne, czuję doskonale, że zatrzymała się przy jakimś wyrazie i tylko udaje, iż czyta dalej. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
|
Wprawdzie podkreślano w prasie, że zdarza się, iż różni ludzie trafiają do kopalń, ale nie było to pisanie o tych, którzy przysparzali górnictwu kłopotów. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Górnik polski, 2005 |
|
|
Miała nadzieję, że w ten dyskretny sposób zapewni adresata, iż doskonale pamięta jego wykłady z polskiej idiomatyki, gdzie „robić coś na kolanie” oznaczało: czynić coś pospiesznie, niedokładnie, ot, byle jak (B. gorąco odradzał studentom takie właśnie postępowanie) […]. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1999 |
|
|
Instynkt, który funkcjonuje wedle zasady, iż tylko jedno rozwiązanie jest możliwe, nie wymaga świadomości, która stanowi miarę dystansu pomiędzy przedstawieniem i działaniem i dopuszcza wybór spośród różnych dostępnych opcji. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: Bergson, 1997 |
Odmiana
część mowy: włącznik
Składnia
| Zd.Nadrz._, iż _Zd.Podrz. iż _Zd.Podrz., _Zd.Nadrz. w Zd.Podrz. Cz. lub Rz. nazywający wiedzę, mówienie, chcenie |
|||
|
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz. t. rozk.
|
|||
| szyk: stały: interpozycja | |||
2. było tak ciemno, iż nic nie widzieliśmy
Definicja
Noty o użyciu
1) komentarz przyrematyczny
2) w Zd.Nadrz. zwykle występują zaimki tak , taki , tyle , odnoszące się do intensywności cechy, o której mowa
Warianty
- częściej że
Kategoria znaczeniowa
wykładnik nawiązania
Cytaty
|
To krótkie zdanie brzmiało taką pewnością, zawierało w sobie całą zaginioną chwałę i potęgę, iż uwierzyliśmy przez moment, że wszystko jest tylko nieporozumieniem i że losy nie zostały jeszcze rozegrane. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
|
Miny mieli na tyle niewyraźne, iż nietrudno było zgadnąć, jak niepewni są własnych intencji. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001 |
|
|
Presja stała się tak silna, iż nawet człowiek bardzo bliski Piłsudskiemu – wiceminister spraw zagranicznych Tytus Filipowicz – uznał dalszy pobyt Kesslera za niemożliwy. źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji poskiej, 1995 |
|
|
Gomułka bowiem - i to jest najgorsze - zasiał w Polsce tyle niepokoju i jadu, iż w ciągu lat się go nie wymaże. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997 |
Odmiana
część mowy: spójnik
podklasa: właściwy centralny wynikowy
Składnia
| _, iż _ | |||
| korelat: fakultatywny: tak , taki , tyle | |||
|
ograniczenia zakresu użycia:
nie: Cz. t. rozk.
|
|||
| szyk: stały: interpozycja | |||