UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

sprzeciwić się

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Z przedrostkiem s- od dawnego przeciwić się ‘sprzeciwiać się’.
Zob.  przeciw 

1. planom

Definicja

nie zgodzić się na to, by coś się wydarzyło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

antonimy:  zgodzić się

Połączenia

  • sprzeciwić się czyjemuś awansowi, członkostwu, decyzji, czyjejś działalności, idei, ingerencji, czyjejś kandydaturze, kapitulacji, likwidacji czegoś, planom, czyjejś polityce, pomysłowi, czyimś posunięciom, próbie rozbicia czegoś, prywatyzacji, przemocy, realizacji czegoś, jakiemuś rozwiązaniu, czyjemuś udziałowi, Unii, utworzeniu czegoś, wojnie, wprowadzeniu czegoś, współpracy, zmianom
  • kategorycznie, stanowczo się sprzeciwić

Cytaty

Po pięciu dniach walk Kreta została zdobyta. Hitler sprzeciwił się jednak dalszym planom desantu na Cyprze.

źródło: KWSJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963

Sejm sprzeciwił się projektowi królewskiemu.

źródło: KWSJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994

Zamierzała uporządkować zapiski i wzorem innych krakowskich wdów doprowadzić do ich publikacji - bez względu na wszystko. Przed śmiercią męża nie zapoznała się z ani jedną linijką, bo kiedy chciała to zrobić, Maurycy stanowczo się sprzeciwił, wymuszając na niej przyrzeczenie, że nigdy nie przeczyta bodaj akapitu.

źródło: KWSJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwię się
 sprzeciwimy się
2 os. sprzeciwisz się
 sprzeciwicie się
3 os. sprzeciwi się
 sprzeciwią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłem się
+(e)m się sprzeciwił
 sprzeciwiłam się
+(e)m się sprzeciwiła
 sprzeciwiłom się
+(e)m się sprzeciwiło
 sprzeciwiliśmy się
+(e)śmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłyśmy się
+(e)śmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłeś się
+(e)ś się sprzeciwił
 sprzeciwiłaś się
+(e)ś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoś się
+(e)ś się sprzeciwiło
 sprzeciwiliście się
+(e)ście się sprzeciwili
 sprzeciwiłyście się
+(e)ście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwił się
 sprzeciwiła się
 sprzeciwiło się
 sprzeciwili się
 sprzeciwiły się

bezosobnik: sprzeciwiono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwmy się
2 os. sprzeciw się
 sprzeciwcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłbym się
bym się sprzeciwił
 sprzeciwiłabym się
bym się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobym się
bym się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyśmy się
byśmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyśmy się
byśmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłbyś się
byś się sprzeciwił
 sprzeciwiłabyś się
byś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobyś się
byś się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyście się
byście się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyście się
byście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwiłby się
by się sprzeciwił
 sprzeciwiłaby się
by się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoby się
by się sprzeciwiło
 sprzeciwiliby się
by się sprzeciwili
 sprzeciwiłyby się
by się sprzeciwiły

bezosobnik: sprzeciwiono by się

bezokolicznik: sprzeciwić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: sprzeciwiwszy się

gerundium: sprzeciwienie się

odpowiednik aspektowy: sprzeciwiać się

Składnia

Rzosobowy + sprzeciwić się +
CZEMU

2. matce

Definicja

nie zgodzić się na to, o co ktoś prosi lub czego żąda

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przeciwstawić się, zaoponować, zaprzeć się
antonimy:  zgodzić się

Połączenia

  • sprzeciwić się Bogu, matce, ojcu, przełożonemu, rodzicom, żonie; czyjejś prośbie, czyjejś woli, czyjemuś żądaniu

Cytaty

Kiedy jednak Michał ukończył gimnazjum i powiedział, że zamierza wstąpić do konserwatorium, jego ojciec sprzeciwił się. Chciał, żeby syn kształcił się na lekarza albo na adwokata.

źródło: KWSJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Poświęć Mi swego syna, Izaaka... - O Panie! Tyś mi go dał! - Tym większe jest prawo moje... Mój on jest... Oddaj Mi go. - Nie sprzeciwię się Tobie, Panie... Uczynię to, czego żądasz...

źródło: KWSJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Miał dopiero półtora roku i każdy mógł na niego powiedzieć, że to jego. Ale w ostatniej chwili mama sprzeciwiła się i nie chciała oddać Bućka kobiecie, która po niego przyszła, i wybiegliśmy z domu wszyscy razem.

źródło: KWSJP: Henryk Grynberg: Żydowska wojna, 1965

Danielowi przeznaczono rolę ostatniego wykonawcy, tego, którego by potem pytano, dlaczego nie sprzeciwił się poleceniom.

źródło: KWSJP: Jacek Duka: W kraju niewiernych, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwię się
 sprzeciwimy się
2 os. sprzeciwisz się
 sprzeciwicie się
3 os. sprzeciwi się
 sprzeciwią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłem się
+(e)m się sprzeciwił
 sprzeciwiłam się
+(e)m się sprzeciwiła
 sprzeciwiłom się
+(e)m się sprzeciwiło
 sprzeciwiliśmy się
+(e)śmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłyśmy się
+(e)śmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłeś się
+(e)ś się sprzeciwił
 sprzeciwiłaś się
+(e)ś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoś się
+(e)ś się sprzeciwiło
 sprzeciwiliście się
+(e)ście się sprzeciwili
 sprzeciwiłyście się
+(e)ście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwił się
 sprzeciwiła się
 sprzeciwiło się
 sprzeciwili się
 sprzeciwiły się

bezosobnik: sprzeciwiono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwmy się
2 os. sprzeciw się
 sprzeciwcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłbym się
bym się sprzeciwił
 sprzeciwiłabym się
bym się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobym się
bym się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyśmy się
byśmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyśmy się
byśmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłbyś się
byś się sprzeciwił
 sprzeciwiłabyś się
byś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobyś się
byś się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyście się
byście się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyście się
byście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwiłby się
by się sprzeciwił
 sprzeciwiłaby się
by się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoby się
by się sprzeciwiło
 sprzeciwiliby się
by się sprzeciwili
 sprzeciwiłyby się
by się sprzeciwiły

bezosobnik: sprzeciwiono by się

bezokolicznik: sprzeciwić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: sprzeciwiwszy się

gerundium: sprzeciwienie się

odpowiednik aspektowy: sprzeciwiać się

Składnia

Rzosobowy + sprzeciwić się +
KOMU/CZEMU

3. słowom

Definicja

nie zgodzić się z tym, co ktoś mówi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaoponować
antonimy:  zgodzić się

Cytaty

- A właśnie że Musia wolałaby zaczarowaną dorożkę! - sprzeciwił się Paweł.

źródło: KWSJP: Marta Tomaszewska: Tajemnica białego pokoju, 1977

- To lepiej przestań - przerwał mu Lis szeptem. - Dlaczego? - sprzeciwił się Kogut głośno.

źródło: KWSJP: Sławomir Mrożek:Opowiadania i donosy 1980-1989, 1989

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwię się
 sprzeciwimy się
2 os. sprzeciwisz się
 sprzeciwicie się
3 os. sprzeciwi się
 sprzeciwią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłem się
+(e)m się sprzeciwił
 sprzeciwiłam się
+(e)m się sprzeciwiła
 sprzeciwiłom się
+(e)m się sprzeciwiło
 sprzeciwiliśmy się
+(e)śmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłyśmy się
+(e)śmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłeś się
+(e)ś się sprzeciwił
 sprzeciwiłaś się
+(e)ś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoś się
+(e)ś się sprzeciwiło
 sprzeciwiliście się
+(e)ście się sprzeciwili
 sprzeciwiłyście się
+(e)ście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwił się
 sprzeciwiła się
 sprzeciwiło się
 sprzeciwili się
 sprzeciwiły się

bezosobnik: sprzeciwiono się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. sprzeciwmy się
2 os. sprzeciw się
 sprzeciwcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. sprzeciwiłbym się
bym się sprzeciwił
 sprzeciwiłabym się
bym się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobym się
bym się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyśmy się
byśmy się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyśmy się
byśmy się sprzeciwiły
2 os. sprzeciwiłbyś się
byś się sprzeciwił
 sprzeciwiłabyś się
byś się sprzeciwiła
 sprzeciwiłobyś się
byś się sprzeciwiło
 sprzeciwilibyście się
byście się sprzeciwili
 sprzeciwiłybyście się
byście się sprzeciwiły
3 os. sprzeciwiłby się
by się sprzeciwił
 sprzeciwiłaby się
by się sprzeciwiła
 sprzeciwiłoby się
by się sprzeciwiło
 sprzeciwiliby się
by się sprzeciwili
 sprzeciwiłyby się
by się sprzeciwiły

bezosobnik: sprzeciwiono by się

bezokolicznik: sprzeciwić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: sprzeciwiwszy się

gerundium: sprzeciwienie się

odpowiednik aspektowy: sprzeciwiać się

Składnia

Rzosobowy + sprzeciwić się +
MOWA WPROST
Data ostatniej modyfikacji: 18.03.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN