UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szafa

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. szafa
 szafy
D. szafy
 szaf
C. szafie
 szafom
B. szafę
 szafy
N. szafą
 szafami
Ms. szafie
 szafach
W. szafo
 szafy

Pochodzenie

niem. (reg.) Schaff

Por. st.-w.-niem. scaf, śr.-w.-niem. schaf 'naczynie na ciecz, balia, beczka', 'miara zboża, korzec', d.-niem. Schapp 'szafa, szafa z szufladami'

1.a mebel

Definicja

duży mebel z drzwiami służący do przechowywania różnych przedmiotów

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka meble i wystrój wnętrz

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  mebel

Połączenia

  • ciężka, przepastna, stara; dwudrzwiowa, trzydrzwiowa; dębowa, drewniana, lustrzana, mahoniowa, metalowa, żelazna; pancerna, opancerzona; ścienna; biblioteczna, szkolna; otwarta; ozdobna, stylowa; barokowa, gdańska szafa; szafa wnękowa; biurowa, kuchenna
  • szafy bez drzwi; szafy do przechowywania czegoś
  • szafy na akta, na broń, na dokumenty, na kurtki, na narzędzia, na ubrania; na klucz; szafy na książki
  • szafa z aktami, z bielizną, z dokumentami, z ubraniami; z lustrem; szafy z dokumentacją, z książkami
  • szafa w domu, w gabinecie, w korytarzu, w pokoju, w przedpokoju, w sypialni; w ścianie; w stylu jakimś; szafy w urzędach
  • szafy i komody, szafy i kredensy, szafy i półki, szafy i szuflady; fotele i szafa, krzesła i szafa; biurko i szafy, łóżka i szafy, półki i szafy
  • drzwi, lustro, półki, skrzydło, ściany; dno, głębokość, wnętrze, zakamarki, zawartość szafy
  • klucz do szafy; drzwi od szafy
  • miejsce na szafę
  • kąt za szafą
  • akta, pudła, ubrania; półka; miejsce; porządek w szafie
  • coś zastawione szafą
  • opróżniać, otworzyć/otwierać, zamknąć/zamykać szafę
  • podejść, schować, sięgnąć, zaglądać; coś trafia do szafy; wyciągnąć, wydobyć, wyjąć coś z szafy
  • grzebać, szperać, szukać; trzymać, wieszać, znaleźć coś; coś leży, wisi w szafie
  • wielki jak szafa

Cytaty

Pomieszczenie wydzielone przez kotarę było prawie całkowicie zajęte przez kredens, trzydrzwiową szafę, stół i krzesła.

źródło: NKJP: Marek Krajwski: Koniec świata w Breslau, 2003

Wiele rodzin pozbywa się niepotrzebnych rzeczy przy okazji remontów czy robienia porządku w szafach.

źródło: NKJP: R.Nadaj: Przychodzą z chrześcijańską pomocą, Tygodnik Ciechanowski - Ciechanów, 2003-12-06

Schował do szafy swoje najlepsze garnitury i zaczął ubierać się w powłóczyste koszule, wypuszczane na workowate spodnie.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Poprosiłem Wusię [...], by powkładała przejrzane dokumenty do szafy z aktami.

źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

1.b zawartość

Definicja

to, co znajduje się w szafie - meblu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka meble i wystrój wnętrz

Połączenia

  • szafa ciuchów, dokumentów, ubrań

Cytaty

Ona miała całą szafę ciuchów vintage z lat czterdziestych i woziła je wszędzie ze sobą.

źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Pałac Ostrogskich, 2008

Reporter „Gazety” widział szafę dokumentów (40 tomów akt), które dotyczą tej sprawy.

źródło: NKJP: Jarosław Osowski: Zagadka tunelu, Gazeta Wyborcza, 1996-02-16

Miała dwie szafy ubrań, kasetkę pełną złotej biżuterii, kilkanaście kapeluszy i dziesiątki par butów, więc dostała to, czego chciała.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Składnia

bez ograniczeń + szafa +
CZEGO

2. osoba

Definicja

pot. 
osoba bardzo otyła lub wysoka i potężnie zbudowana

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  beka, tłuścioch

Cytaty

Łysy i w skórzanej kurtce, ważył ponad sto kilo i mierzył prawie dwa metry, człowiek szafa, tak o nim mówiono, kiedy stał z nami, patrole straży miejskiej, zazwyczaj straszące mandatami za wyprowadzanie psów bez smyczy, omijały nas szerokim łukiem.

źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008

Całkowite przeciwieństwo Remka. Wysoki, szczupły, nie tak jak tamten, który wyglądał jak atleta, zwalisty chłop-szafa.

źródło: Internet: wrozka.com.pl

Frazeologizmy

ktoś liże szafę
szafa gra
szafa grająca
szafa trzydrzwiowa
szkielet w szafie
trup w szafie
wyjście z szafy
Data ostatniej modyfikacji: 19.09.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN