UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

złapać

Chronologizacja

1442, SStp

Pochodzenie

Zob.  łapać 

1. za ramię

Definicja

szybkim ruchem wziąć (ręką lub jakimś narzędziem)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić, ująć

Połączenia

  • złapać siekierę, torbę, walizkę
  • złapać ręką, zębami
  • złapać za głowę, za nogi
  • złapać nagle, szybko

Cytaty

Heinz złapał dziewczynę za łokieć i wyprowadził do kuchni.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

Podbiegłem do leżącego i klęknąłem przy nim. - Niech go pan nie dotyka! - złapał mnie za ramię kierowca ciężarówki.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006,

Jak zeznały potem kobiety, jedna z nich złapała kij i chciała przegonić napastnika

źródło: NKJP: mid: Zboczeniec na plaży, Dziennik Bałtycki, 2011

Miś stanął na tylnych nogach. Złapał człowieka pyskiem za głowę.

źródło: NKJP: Kazimierz Netka: Brunatny brutal, Dziennik Bałtycki, 2000-05-19

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzżywotny + złapać +
KOGO/CO + (za CO)
Rzżywotny + złapać +
KOGO/CO + (CZYM)

2. piłkę

Definicja

zatrzymać przedmiot spadający lub znajdujący się w ruchu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić

Połączenia

  • bramkarz złapał
  • złapać butelkę, futbolówkę, krążek, piłkę
  • złapać bez trudu
  • złapać z trudem

Cytaty

Złapał w locie sakiewkę i zajrzał do środka.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Rzucił butelką. Śniady złapał w powietrzu.

źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996,

Grzegorz rzucił jej klucz. Złapała, choć on przez chwilę żałował tego gestu, pewien, że klucz wyląduje na podłodze, a duży plastikowy brelok, uderzając w posadzkę, narobi hałasu.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

[...] z rzutu wolnego posłał piłkę w okienko bramki Suchańskiego, ale bramkarz Polonii wyczuł intencje rywala i pewnie złapał piłkę.

źródło: NKJP: Jarosław Galusek: Wróbel obudził Solnicę, Dziennik Zachodni, 2005-11-14

Piłka musi należeć do Ciebie, nie do psa – tylko Ty możesz wyrazić zgodę na to, aby pies złapał piłkę, którą wprawiasz w ruch.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzżywotny + złapać +
CO

3. w sieć

Definicja

użyć określonych narzędzi, by zatrzymać jakieś zwierzę i nie pozwolić mu uciec

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić, złowić

Połączenia

  • złapać rybę, szczupaka, zwierzę

Cytaty

Nieopodal Litwin, niepoprawny optymista, zwany Żmogusem, usiłował złapać rybę na stalówkę uczepioną do kęsa sznurka.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

W okolicach Ropicy Górnej dwa tygodnie temu udało się złapać w sieci małą chmarę jeleni, pięć łań i byka.

źródło: NKJP: E: Bezkrwawe łowy, Gazeta Krakowska, 2005-03-15

W kościeleckim stawie można złapać na wędkę amura, tołpygę, karpia, karasia, leszcza, lina, szczupaka, płocia i okonia.

źródło: NKJP: FROM: Blisko centrum, Gazeta Krakowska, 2006-05-08

[...] w chłopięctwie złapał w sidła zająca, ale nie miał z tego radości, raczej obawę, że to oszalałe pulsowanie wysadzi w powietrze cały świat, więc uwolnił jeńca i nigdy już nie zastawiał pułapek.

źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Sosna i pies: poemat z zagrody, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO + w CO
Rzosobowy + złapać +
CO + na CO

4. za pióro

Definicja

użyć czegoś jako narzędzia czynności

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić

Połączenia

  • złapać za pióro; za telefon

Cytaty

Pisarstwo to chyba najbardziej „demokratyczny” zawód. Każdy może złapać za pióro i zacząć pisać.

źródło: NKJP: Jerzy Waksmański: Świat w słowach, Dziennik Zachodni, 2003-01-22

Pierwszy raz złapał za dłuto, nie przeczuwając, że rezultat pracy w drewnie przejdzie najśmielsze oczekiwania jego kolegów, uczestników pleneru.

źródło: NKJP: Jurajski rzeźbiarz, Dziennik Zachodni, 2002-09-23

Po raz pierwszy studenci złapali za szczotki w kwietniu i umyli dworzec PKP w Ligocie.

źródło: NKJP: Justyna Przybytek: Sprzątali nam centrum, Dziennik Zachodni, 2010-07-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
za CO

5. sens

Definicja

pot. 
zacząć coś rozumieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić, uchwycić, załapać

Połączenia

  • złapać bez trudu
  • złapać szybko

Cytaty

Szkoleniowiec mówi do nas po słowacku. Staramy się złapać, o co mu chodzi.

źródło: NKJP: Andrzej Mizera: A może będzie 750, Gazeta Krakowska, 2006-09-15

[...] pokazał mu, nuta po nucie, jeden ze swych oberków. A Józek złapał w lot i powtórzył kilka razy.

źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007

Heidegger jest cholernie trudny i lepiej wcześniej, choć pobieżnie, złapać, o co chodzi w samej metafizyce.

źródło: NKJP: Internet

[...] zasady nie są najczęściej tak skomplikowane, żeby przeciętnie uzdolniony człowiek nie zdołał złapać szybko podstaw potrzebnych do gry.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO
Rzosobowy + złapać +
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

6. złodzieja

Definicja

zatrzymać osobę podejrzaną o popełnienie czynu niezgodnego z prawem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  schwytać

Połączenia

  • policja złapała
  • patrol złapał
  • funkcjonariusze złapali
  • złapać bandytę, chuliganów, dilera, gapowiczów, kierowcę, kłusownika, mordercę, oszusta, pijanego, podejrzanego, podpalacza, przestępcę, rabusia, sprawców, szpiega, uciekiniera, wandali, winnego, włamywacza, zabójcę, zbiega, złodzieja
  • złapać na gorącym uczynku, żywcem

Cytaty

Na pewno złapiemy złodzieja.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001

Dziś w nocy Rosjanie wymierzyli karę mordercy panny Flogner! Złapali go na Viktoriastrasse w mundurze SS!

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Nikogo nie złapali. Wszyscy widzieli śmierć, ale nikt nie widział zabójcy.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

- Słuchaj - trochę trudno jest to powiedzieć, ale jak trzeba, to trzeba - może ty się boisz, że cię tam u nas złapią, że cię zaaresztują?

źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
KOGO

7. na kłamstwie

Definicja

wykazać, że ktoś zrobił coś niezgodnego z prawem lub uznawanego za złe

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • złapać na gorącym uczynku

Cytaty

Kraus za wszelką cenę próbował złapać Mocka na kłamstwie.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Ten, który dawał robotnicze słowo, ciągle straszył, że jak złapie mnie na jednym chociażby kłamstwie, to w robocie, w dziennikarstwie, nie mam czego szukać.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

[...] na egzaminie - żebym nie myślał, że go przechytrzyłem, złapał mnie na jakimś śmiesznym drobiazgu, na który u kogoś innego pewnie nie zwróciłby uwagi.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

Geibel był doświadczonym oficerem policji i nie dałby się łatwo złapać na czymś kompromitującym.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
KOGO + na CZYM

8. sygnały

Definicja

pot. 
za pomocą odpowiedniego urządzenia odebrać sygnały z odległego nadajnika

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

  • radio złapało coś
  • złapać radio, sygnał

Cytaty

Wystarczy włączyć urządzenie, poczekać aż złapie sygnał GPS, wybrać interesujący nas cel podróży i jechać.

źródło: NKJP: Marta Legieć: Osobisty pilot, Dziennik Bałtycki, 2009-09-17

Klaudia Dymek szacuje, że w 60-tysięcznym Lesznie cyfrową telewizję ogląda już kilka tysięcy osób. Żeby złapać sygnał, wystarczy płaski telewizor (LCD lub plazma).

źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Szyfry na cyfrę, Polityka, 2008-02-16, nr 2641

Co prawda było stare radio, lecz prawie nic nie odbierało. Czasami udawało się złapać program pierwszy, ale teraz, gdy runął maszt, Krzysztof nie mógł liczyć nawet na to.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Skarb w glinianym naczyniu, 2008

Czy można złapać sygnał Plusa na bieszczadzkich połoninach?

źródło: NKJP: Internet

Złapałem w radiu jakiś koncert, posłuchałem i dopiero ruszyłem.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

bez ograniczeń + złapać +
CO

9. szansę

Definicja

pot. 
skorzystać z czegoś, co jest trudno dostępne i szybko przemija lub jest dostępne tylko przez krótki czas

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwycić, załapać

Połączenia

  • złapać fuchę, robotę

Cytaty

Kiedyś złapałem fuchę w firmie kurierskiej i wyprawiłem się na rozwożenie paczek po regionie.

źródło: NKJP: Michał Olszewski: Chwalcie łąki umajone, 2005

Jakiś czas po studiach złapała fuchę na Hawajach.

źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008

[...] mogliśmy złapać jakąś robotę i przezimować tu. I ruszyć dopiero na wiosnę.

źródło: NKJP: Edward Stachura: Cała jaskrawość, 2006

W przypadku bardziej majętnych osób działa mechanizm podobny do hazardu – złapałem okazję, kupiłem świetną rzecz, przecenioną o 50 procent, to wciąga.

źródło: NKJP: Marta Kiełdanowicz: Wielka przecena, Gazeta Wrocławska, 2002-08-07

Fani natychmiast rzucili się do rubryk z ogłoszeniami, aby złapać ostatnie okazje zakupu na zapas przynajmniej oryginalnych części.

źródło: NKJP: Ryszard Perczak: Pozostała legenda, Express Ilustrowany, 2003-08-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO

10. męża

Definicja

pot. 
postarać się doprowadzić inną osobę do określonego zachowania, stosując podstępne lub nieuczciwe metody

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Cytaty

Rodzice chłopców krzywo jednak patrzyli na panny, które ich synowie poznawali na takich potańcówkach, dlatego „przyzwoita” dziewczyna starała się złapać męża przy innych okazjach.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowalska: Złoty pierścionek od robotnika, Express Ilustrowany, 2003-07-30

Po przeczytaniu „Terapii Pauliny P.” dowiadujemy się, że dla kobiety najważniejszą rzeczą w życiu jest złapać męża, a kiedy go już ma, zatrzymać za wszelką cenę.

źródło: NKJP: Marek Lubaś-Harny: Kobieta z brodą, Gazeta Krakowska, 2002-04-13

- Wiem, jak się o nas myśli - Kinga Czerwiec, żona Ryszarda zawadiacko się uśmiecha, po czym z sarkazmem wylicza: - Ładne, to znaczy głupie, ale na tyle sprytne, żeby złapać bogatych mężów i opływać w luksusy.

źródło: NKJP: Klub żon, Dziennik Polski, 2001-06-25

Prześpi się z nią i klops! Złapie go na ciążę!

źródło: NKJP: Elżbieta Południakowa: Jak go rzucić?, Wieczór Wybrzeża, 1998-12-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
KOGO + (na CO)

11. oceny

Definicja

pot. 
uzyskać negatywną ocenę lub karę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

  • złapać dwóję

Cytaty

- Zapomniałam o zadaniach z matematyki, a przed końcem roku nie mogę sobie pozwolić na złapanie jedynki - tłumaczy Ania, uczennica liceum.

źródło: NKJP: mp: Na randkę z królami bawełny, Dziennik Łódzki, 2003-06-07

- Moi rodzice będą codziennie sprawdzać, jakie mam stopnie. Gdy tylko złapię jedynkę lub dwójkę, od razu zabronią mi wychodzić z domu i będą na siłę zaganiać do książek – przewidywał uczeń jednej z klas II NST.

źródło: NKJP: Romuald Piela: Rusza dziennik internetowy, Gazeta Wrocławska, 2002-12-10

Mama pozwala mu na grę, gdy w szkole nie złapał jedynki.

źródło: NKJP: NAT: Uchylone drzwi, Dziennik Polski, 2008-04-05,

Moja mama mówiła mi, jak szłam do gimnazjum, żebym na początku złapała dobre oceny, bo potem to „jedzie się na opinii”.

źródło: NKJP: M. Urszula Kłusek: Ocena w oczach uczniów, Wychowawca, 2005-02, nr 146

Na mecie za brak lampy złapałem punkty karne, ale dojechałem.

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO

12. pociąg

Definicja

pot. 
będąc w podróży, skorzystać z określonego środka transportu zbiorowego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Połączenia

  • złapać autobus, okazję, pociąg, stopa, taksówkę

Cytaty

[...] mam do wyboru - albo wsiąść, złapać pociąg i uciec z Warszawy, albo też pomaszerować samotnie przez miasto.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Wbiegł schodami w górę, żeby złapać tramwaj, którego dudnienie wypełniało podziemie.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO

13. chorobę

Definicja

pot. 
zarazić się określoną chorobą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  załapać

Połączenia

  • złapać grypę, infekcję, przeziębienie

Cytaty

Krzysiek jest chory. Złapał jakąś paskudną infekcję.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Osiedle prominentów, 1997

Dziewczyny prawdopodobnie złapały chorobę w Polsce, tuż przed wyjazdem na mistrzostwa.

źródło: NKJP: mir: Nadzieje pogrzebała grypa, Dziennik Zachodni, 2004-02-13

Po klęsce na Bukowinie władca rozpił się, hulał po Krakowie w skromnym przebraniu mieszczanina, złapał chorobę galijską i umarł na nią w Toruniu, gdzie załatwiał krzyżackie sprawy.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Polskie serca, Dziennik Polski, 2005-07-23

Teściowa Małgorzaty czuła się słabo, mdlała. - Myślałam, że złapała grypę żołądkową, bo przez pół dnia cierpiała na biegunkę - wspomina.

źródło: NKJP: Anna Górska: Ze złamanym palcem do wielkiej kolejki, Gazeta Krakowska, 2008-08-28

Wiedzą, że mogą stać się ofiarą napaści, złapać chorobę weneryczną lub HIV.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Seks jak koks, Polityka, 2007-07-21, nr 2613

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rzosobowy + złapać +
CO

14. ból złapał

Definicja

pot. 
zacząć być intensywnie odczuwanym przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

  • skurcz złapał kogoś

Cytaty

Może ci się zrobić słabo albo może skurcz złapać.

źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996

Jak się człowiek nie przypilnuje, to go choroba złapie i do widzenia – mówi Jerzy Rykała, cukrzyk od 15 lat.

źródło: NKJP: Marcin Twaróg: Życie na czas, Trybuna Śląska, 2002-02-27

Bóle złapały mnie nagle.

źródło: NKJP: Agata Pustułka: Kolejka do serca, Trybuna Śląska, 2002-04-10

[...] grypa złapała także Zbigniewa Dolińskiego .

źródło: NKJP: Z kontuzjami i po ciemku, Dziennik Polski, 2002-03-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapię
 złapiemy
2 os. złapiesz
 złapiecie
3 os. złapie
 złapią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałem
+(e)m złapał
 złapałam
+(e)m złapała
 złapałom
+(e)m złapało
 złapaliśmy
+(e)śmy złapali
 złapałyśmy
+(e)śmy złapały
2 os. złapałeś
+(e)ś złapał
 złapałaś
+(e)ś złapała
 złapałoś
+(e)ś złapało
 złapaliście
+(e)ście złapali
 złapałyście
+(e)ście złapały
3 os. złapał
 złapała
 złapało
 złapali
 złapały

bezosobnik: złapano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złapmy
2 os. złap
 złapcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złapałbym
bym złapał
 złapałabym
bym złapała
 złapałobym
bym złapało
 złapalibyśmy
byśmy złapali
 złapałybyśmy
byśmy złapały
2 os. złapałbyś
byś złapał
 złapałabyś
byś złapała
 złapałobyś
byś złapało
 złapalibyście
byście złapali
 złapałybyście
byście złapały
3 os. złapałby
by złapał
 złapałaby
by złapała
 złapałoby
by złapało
 złapaliby
by złapali
 złapałyby
by złapały

bezosobnik: złapano by

bezokolicznik: złapać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złapawszy

gerundium: złapanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złapany

odpowiednik aspektowy: łapać

Składnia

Rznieżywotny + złapać +
KOGO

Frazeologizmy

coś podjęło trop
coś złapało trop
coś złapało ślad
ktoś chwycił byka za rogi
ktoś złapał byka za rogi
ktoś wpadł na trop czegoś/kogoś
ktoś złapał trop
ktoś wziął kogoś na lep czegoś
ktoś złapał kogoś na lep czegoś
ktoś wziął kogoś za frak
ktoś złapał kogoś za frak
ktoś złapał kogoś za fraki
ktoś zdobył języka
ktoś złapał języka
ktoś złapał drugi oddech
ktoś złapał falę
ktoś złapał fazę
ktoś złapał gumę
ktoś złapał kapcia
ktoś złapał ileś srok za ogon
ktoś złapał kontakt z kimś
ktoś złapał oczka
ktoś złapał oczko
ktoś złapał oddech
ktoś złapał Pana Boga za nogi
ktoś złapał szczęście za nogi
ktoś złapał szczęście za ogon
ktoś złapał Pana Boga za nogi
ktoś złapał szczęście za nogi
ktoś złapał szczęście za ogon
ktoś złapał wiatr w żagle
ktoś złapał za rękę kogoś
ktoś złapał za słówka kogoś
ktoś złapał za słowa kogoś
ktoś złapał zająca
ktoś/coś złapał/złapało równowagę

Przysłowia

Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma
Złapał Kozak Tatarzyna
Data ostatniej modyfikacji: 19.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN