Chronologizacja
Inne znaczenie: 'kara pieniężna lub opłata'
Pochodzenie
psł. *vina 'czyn naruszający uznane normy postępowania, wykroczenie, przewinienie, błąd, grzech', 'to, co powoduje złe, naganne skutki, przyczyna, powód złego'
1. czyn
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- wina i kara, wina i lęk, wina i skrucha, wina i wstyd; winy i grzechy
- darować, odkupić, odpokutować, wyznać/wyznawać winę
- przyznać się do winy
Cytaty
|
Myślę, że winę odpokutowałem, naprawiłem krzywdy i powziąłem mocne postanowienie poprawy. źródło: NKJP: Opinie, Polityka, 2002-09-28 |
|
|
Kościół rozwiązuje problem grzechu, wzywając do nawrócenia i sakramentalnej pokuty, ale nie ujawnia nigdy publicznie win popełnionych przez poszczególne osoby. źródło: NKJP: Józef Augustyn: Rozmowy o księżach rodzinie i życiu duchowym, 2010 |
|
|
Oskarżony był on o usiłowanie zabójstwa swej znajomej. Groził jej podpaleniem i zgwałceniem. W ub.r. groził jej nożem kuchennym, został jednak zatrzymany przez sąsiadów. Podsądny nie przyznał się do winy, ale sąd nie uwierzył jego wyjaśnieniom. źródło: NKJP: (MicroWay): Powędrował do celi za grożenie kobiecie, Metropol nr 28, 2001 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wina |
winy |
|
| D. | winy |
win |
|
| C. | winie |
winom |
|
| B. | winę |
winy |
|
| N. | winą |
winami |
|
| Ms. | winie |
winach |
|
| W. | wino |
winy |
2. odpowiedzialność
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- częściowa, ewidentna, wyłączna, zbiorowa wina
- wina i lęk, wina i wyrzuty sumienia
- brzemię, ciężar, poczucie winy
- wziąć/brać (na siebie), czuć, ponosić, uznać; przerzucić na kogoś, przypisać/przypisywać komuś, ustalić, zrzucić/zrzucać, zwalić/zwalać na kogoś winę
- obarczyć/obarczać, obciążyć/obciążać winą
Cytaty
|
Prochyra postanowił zwiać za granicę. Jego ucieczka była na rękę wspólnikom - nieobecnych łatwiej jest obciążyć winą. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S. A., 1997 |
|
|
Nasz trener [...] podjął decyzję o dymisji, chcąc w ten sposób dać sygnał, że bierze winę za słabsze wyniki zespołu na siebie. źródło: NKJP: (JAD): Nocne Polonii rozmowy, Dziennik Zachodni, 2004-04-14 |
|
|
Bramkarz Górnika nie popisał się także przy drugim golu, choć tu akurat większe brzemię winy spada na jego kolegów z pola, którzy w dziecinny sposób dali się ograć [...]. źródło: NKJP: Tomasz Mucha: Krakowski ekspres, Trybuna Śląska, 2004-03-29 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wina |
winy |
|
| D. | winy |
win |
|
| C. | winie |
winom |
|
| B. | winę |
winy |
|
| N. | winą |
winami |
|
| Ms. | winie |
winach |
|
| W. | wino |
winy |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. przyczyna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- nieumyślna, umyślna wina
- wina kierowcy, organizatora, pracodawcy, rodziców, rządu, właściciela
Cytaty
|
Kilka razy w miesiącu na tym odcinku trasy zdarzają się kolizje i stłuczki. Do tragedii praktycznie zawsze dochodzi z winy kierowców, którzy jeżdżą za szybko, wyprzedzają na skrzyżowaniach i liniach ciągłych. źródło: NKJP: (CZY): 5 ofiar krajówki, Gazeta Krakowska, 2004-07-27 |
|
|
Ręka trochę mu drżała, ale widać było, że to z winy ran, nie skrupułów. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005 |
|
|
To była wina scenariusza. Pomysł, żeby pokazać człowieka, który z nizin wspina się na sam szczyt, robi duże pieniądze, a potem traci wszystko na giełdzie i plącze się jako bezdomny po dworcu podmiejskiej kolejki, nie mógł się udać, nie tutaj. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Tango dla trojga, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | wina |
winy |
|
| D. | winy |
win |
|
| C. | winie |
winom |
|
| B. | winę |
winy |
|
| N. | winą |
winami |
|
| Ms. | winie |
winach |
|
| W. | wino |
winy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | wina | + |
KOGO/CZEGO
|