UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

spieszyć

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *spěšiti 'dążyć do czegoś'

1. do szkoły

Definicja

szybko iść lub jechać dokądś

Warianty

śpieszyć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	pospieszać, pośpieszać, spieszyć się, śpieszyć się, zasuwać
	hiperonimy:	iść

Połączenia

spieszyć do pracy

Cytaty

	Był ranek. Ludzie zdążali do pracy. Gospodynie z koszykami spieszyły do sklepów po nędzne, kartkowe przydziały bądź po inne, mniej legalne zakupy. źródło: NKJP: Alfons Filar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995
	- To matka chrzestna małego Piotrusia, żona przyjaciela p. Jana, jest łączniczką i spieszy z rozkazami do sztabu powstańców. źródło: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić: ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005
	Kelner spieszy do stolika po prawej stronie i bierze stamtąd jedno z dwóch krzeseł. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1986
	Arie spieszył dalej. Ledwo rzucił okiem na zamknięty sklep Chalafty. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949
	- Za kim, niewiasto? - odrzucił niechętnie. - Za tymi, co Lota związawszy, pognali! Musisz spieszyć, żeby dognać... źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę	spieszymy
2 os.	spieszysz	spieszycie
3 os.	spieszy	spieszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem +(e)m spieszył	spieszyłam +(e)m spieszyła	spieszyłom +(e)m spieszyło	spieszyliśmy +(e)śmy spieszyli	spieszyłyśmy +(e)śmy spieszyły
2 os.	spieszyłeś +(e)ś spieszył	spieszyłaś +(e)ś spieszyła	spieszyłoś +(e)ś spieszyło	spieszyliście +(e)ście spieszyli	spieszyłyście +(e)ście spieszyły
3 os.	spieszył	spieszyła	spieszyło	spieszyli	spieszyły

bezosobnik: spieszono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę spieszył będę spieszyć	będę spieszyła będę spieszyć	będę spieszyło będę spieszyć	będziemy spieszyli będziemy spieszyć	będziemy spieszyły będziemy spieszyć
2 os.	będziesz spieszył będziesz spieszyć	będziesz spieszyła będziesz spieszyć	będziesz spieszyło będziesz spieszyć	będziecie spieszyli będziecie spieszyć	będziecie spieszyły będziecie spieszyć
3 os.	będzie spieszył będzie spieszyć	będzie spieszyła będzie spieszyć	będzie spieszyło będzie spieszyć	będą spieszyli będą spieszyć	będą spieszyły będą spieszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy
2 os.	spiesz	spieszcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym bym spieszył	spieszyłabym bym spieszyła	spieszyłobym bym spieszyło	spieszylibyśmy byśmy spieszyli	spieszyłybyśmy byśmy spieszyły
2 os.	spieszyłbyś byś spieszył	spieszyłabyś byś spieszyła	spieszyłobyś byś spieszyło	spieszylibyście byście spieszyli	spieszyłybyście byście spieszyły
3 os.	spieszyłby by spieszył	spieszyłaby by spieszyła	spieszyłoby by spieszyło	spieszyliby by spieszyli	spieszyłyby by spieszyły

bezosobnik: spieszono by

bezokolicznik: spieszyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: spiesząc

gerundium: spieszenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie	spieszenia
D.	spieszenia	spieszeń
C.	spieszeniu	spieszeniom
B.	spieszenie	spieszenia
N.	spieszeniem	spieszeniami
Ms.	spieszeniu	spieszeniach
W.	spieszenie	spieszenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: spieszący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszący	spieszący	spieszący	spieszące	spiesząca
D.	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącej
C.	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącej
B.	spieszącego	spieszącego	spieszący	spieszące	spieszącą
N.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącą
Ms.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszący	spieszący	spieszące	spieszące
D.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących
C.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym
B.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszące
N.	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi
Ms.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących

Składnia

spieszyć

(DOKĄD) + (z CZYM) + (po CO)

2. z pomocą

Definicja

nie odwlekać zrobienia czegoś

Warianty

śpieszyć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

spieszyć się

Połączenia

spieszyć na ratunek; z pomocą

Cytaty

	Jednostki białych ochotników miotały się od osady do osady, próbując zgadnąć, której w danym momencie należy spieszyć z pomocą. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994
	Wtedy na pomoc spieszy mu właśnie Janina, nauczycielka na podwarszawskiej wsi, z którą połączyły go kiedyś miłosne zaklęcia. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006
	Racjonalistka Ewa spieszy z wyjaśnieniem, że to zbieżność dat: w tym samym roku 1431, w którym w Rouen spłonęła na stosie Joanna d'Arc, urodził się w domu paryskich nędzarzy przyszły bandyta, sutener i kochanek grubej Małgosi, Franciszek z Moncorbier. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997
	Dziwne to były związki matki z synem, skoro nie spieszył być przy jej śmierci. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę	spieszymy
2 os.	spieszysz	spieszycie
3 os.	spieszy	spieszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem +(e)m spieszył	spieszyłam +(e)m spieszyła	spieszyłom +(e)m spieszyło	spieszyliśmy +(e)śmy spieszyli	spieszyłyśmy +(e)śmy spieszyły
2 os.	spieszyłeś +(e)ś spieszył	spieszyłaś +(e)ś spieszyła	spieszyłoś +(e)ś spieszyło	spieszyliście +(e)ście spieszyli	spieszyłyście +(e)ście spieszyły
3 os.	spieszył	spieszyła	spieszyło	spieszyli	spieszyły

bezosobnik: spieszono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę spieszył będę spieszyć	będę spieszyła będę spieszyć	będę spieszyło będę spieszyć	będziemy spieszyli będziemy spieszyć	będziemy spieszyły będziemy spieszyć
2 os.	będziesz spieszył będziesz spieszyć	będziesz spieszyła będziesz spieszyć	będziesz spieszyło będziesz spieszyć	będziecie spieszyli będziecie spieszyć	będziecie spieszyły będziecie spieszyć
3 os.	będzie spieszył będzie spieszyć	będzie spieszyła będzie spieszyć	będzie spieszyło będzie spieszyć	będą spieszyli będą spieszyć	będą spieszyły będą spieszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy
2 os.	spiesz	spieszcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym bym spieszył	spieszyłabym bym spieszyła	spieszyłobym bym spieszyło	spieszylibyśmy byśmy spieszyli	spieszyłybyśmy byśmy spieszyły
2 os.	spieszyłbyś byś spieszył	spieszyłabyś byś spieszyła	spieszyłobyś byś spieszyło	spieszylibyście byście spieszyli	spieszyłybyście byście spieszyły
3 os.	spieszyłby by spieszył	spieszyłaby by spieszyła	spieszyłoby by spieszyło	spieszyliby by spieszyli	spieszyłyby by spieszyły

bezosobnik: spieszono by

bezokolicznik: spieszyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: spiesząc

gerundium: spieszenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie	spieszenia
D.	spieszenia	spieszeń
C.	spieszeniu	spieszeniom
B.	spieszenie	spieszenia
N.	spieszeniem	spieszeniami
Ms.	spieszeniu	spieszeniach
W.	spieszenie	spieszenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: spieszący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszący	spieszący	spieszący	spieszące	spiesząca
D.	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącej
C.	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącej
B.	spieszącego	spieszącego	spieszący	spieszące	spieszącą
N.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącą
Ms.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszący	spieszący	spieszące	spieszące
D.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących
C.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym
B.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszące
N.	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi
Ms.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących

Składnia

	+	spieszyć	+	z CZYM + (KOMU)
	+	spieszyć	+	BEZOKOLICZNIK

3. o zegarze

Definicja

wskazywać późniejszą godzinę niż jest rzeczywiście

Warianty

śpieszyć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

antonimy:

opóźniać się, późnić, późnić się, spóźniać, spóźniać się

Cytaty

Jeśli zegar spieszy, to należy zwiększyć odległość soczewki od zawieszenia.

źródło: Internet: zegarymatkiewicza.pl

Zegarki automatyczne spóźniają lub spieszą.

źródło: Internet: zegarownia.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę	spieszymy
2 os.	spieszysz	spieszycie
3 os.	spieszy	spieszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem +(e)m spieszył	spieszyłam +(e)m spieszyła	spieszyłom +(e)m spieszyło	spieszyliśmy +(e)śmy spieszyli	spieszyłyśmy +(e)śmy spieszyły
2 os.	spieszyłeś +(e)ś spieszył	spieszyłaś +(e)ś spieszyła	spieszyłoś +(e)ś spieszyło	spieszyliście +(e)ście spieszyli	spieszyłyście +(e)ście spieszyły
3 os.	spieszył	spieszyła	spieszyło	spieszyli	spieszyły

bezosobnik: spieszono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę spieszył będę spieszyć	będę spieszyła będę spieszyć	będę spieszyło będę spieszyć	będziemy spieszyli będziemy spieszyć	będziemy spieszyły będziemy spieszyć
2 os.	będziesz spieszył będziesz spieszyć	będziesz spieszyła będziesz spieszyć	będziesz spieszyło będziesz spieszyć	będziecie spieszyli będziecie spieszyć	będziecie spieszyły będziecie spieszyć
3 os.	będzie spieszył będzie spieszyć	będzie spieszyła będzie spieszyć	będzie spieszyło będzie spieszyć	będą spieszyli będą spieszyć	będą spieszyły będą spieszyć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy
2 os.	spiesz	spieszcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym bym spieszył	spieszyłabym bym spieszyła	spieszyłobym bym spieszyło	spieszylibyśmy byśmy spieszyli	spieszyłybyśmy byśmy spieszyły
2 os.	spieszyłbyś byś spieszył	spieszyłabyś byś spieszyła	spieszyłobyś byś spieszyło	spieszylibyście byście spieszyli	spieszyłybyście byście spieszyły
3 os.	spieszyłby by spieszył	spieszyłaby by spieszyła	spieszyłoby by spieszyło	spieszyliby by spieszyli	spieszyłyby by spieszyły

bezosobnik: spieszono by

bezokolicznik: spieszyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: spiesząc

gerundium: spieszenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie	spieszenia
D.	spieszenia	spieszeń
C.	spieszeniu	spieszeniom
B.	spieszenie	spieszenia
N.	spieszeniem	spieszeniami
Ms.	spieszeniu	spieszeniach
W.	spieszenie	spieszenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: spieszący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszący	spieszący	spieszący	spieszące	spiesząca
D.	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącego	spieszącej
C.	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącemu	spieszącej
B.	spieszącego	spieszącego	spieszący	spieszące	spieszącą
N.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącą
Ms.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszący	spieszący	spieszące	spieszące
D.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących
C.	spieszącym	spieszącym	spieszącym	spieszącym
B.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszące
N.	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi	spieszącymi
Ms.	spieszących	spieszących	spieszących	spieszących

4. żołnierzy

Definicja

czynić kogoś pieszym, sprawiając, że przestaje jechać konno lub jakimś pojazdem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

spieszony żołnierz; oddział

Cytaty

Trzeba również wyjaśnić, że spieszona husaria nie jest pomysłem ahistorycznym. W wyjątkowych wypadkach husarze walczyli pieszo.

źródło: Internet: histmag.org

Zmodernizowany Felin będzie trzonem wyposażenia spieszonego piechura nowych grup bojowych.

źródło: Marcin Gawęda: Felin - francuski żołnierz przyszłości, 2015-03-09 (nt.interia.pl)

Po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 roku i powrocie do domu ułani 5. Pułku pragnęli dalej kontynuować walkę z niemieckim najeźdźcą i w listopadzie 1939 roku utworzyli Warszawski Szwadron 5. Pułku Ułanów Spieszonych.

źródło: Internet: epowiatostrolecki.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	spieszę	spieszymy
2 os.	spieszysz	spieszycie
3 os.	spieszy	spieszą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłem +(e)m spieszył	spieszyłam +(e)m spieszyła	spieszyłom +(e)m spieszyło	spieszyliśmy +(e)śmy spieszyli	spieszyłyśmy +(e)śmy spieszyły
2 os.	spieszyłeś +(e)ś spieszył	spieszyłaś +(e)ś spieszyła	spieszyłoś +(e)ś spieszyło	spieszyliście +(e)ście spieszyli	spieszyłyście +(e)ście spieszyły
3 os.	spieszył	spieszyła	spieszyło	spieszyli	spieszyły

bezosobnik: spieszono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		spieszmy
2 os.	spiesz	spieszcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	spieszyłbym bym spieszył	spieszyłabym bym spieszyła	spieszyłobym bym spieszyło	spieszylibyśmy byśmy spieszyli	spieszyłybyśmy byśmy spieszyły
2 os.	spieszyłbyś byś spieszył	spieszyłabyś byś spieszyła	spieszyłobyś byś spieszyło	spieszylibyście byście spieszyli	spieszyłybyście byście spieszyły
3 os.	spieszyłby by spieszył	spieszyłaby by spieszyła	spieszyłoby by spieszyło	spieszyliby by spieszyli	spieszyłyby by spieszyły

bezosobnik: spieszono by

bezokolicznik: spieszyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: spieszywszy

gerundium: spieszenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	spieszenie	spieszenia
D.	spieszenia	spieszeń
C.	spieszeniu	spieszeniom
B.	spieszenie	spieszenia
N.	spieszeniem	spieszeniami
Ms.	spieszeniu	spieszeniach
W.	spieszenie	spieszenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: spieszony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	spieszony	spieszony	spieszony	spieszone	spieszona
D.	spieszonego	spieszonego	spieszonego	spieszonego	spieszonej
C.	spieszonemu	spieszonemu	spieszonemu	spieszonemu	spieszonej
B.	spieszonego	spieszonego	spieszony	spieszone	spieszoną
N.	spieszonym	spieszonym	spieszonym	spieszonym	spieszoną
Ms.	spieszonym	spieszonym	spieszonym	spieszonym	spieszonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	spieszeni	spieszeni	spieszone	spieszone
D.	spieszonych	spieszonych	spieszonych	spieszonych
C.	spieszonym	spieszonym	spieszonym	spieszonym
B.	spieszonych	spieszonych	spieszonych	spieszone
N.	spieszonymi	spieszonymi	spieszonymi	spieszonymi
Ms.	spieszonych	spieszonych	spieszonych	spieszonych

Składnia

spieszyć

KOGO

Data ostatniej modyfikacji: 22.02.2018