Chronologizacja
Inne znaczenie: 'napaść zbrojna, zwykle na drodze publicznej'
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | zbój |
zbóje |
ndepr |
| zbóje |
depr | ||
| D. | zbója |
zbójów |
|
| C. | zbójowi |
zbójom |
|
| B. | zbója |
zbójów |
|
| N. | zbójem |
zbójami |
|
| Ms. | zbóju |
zbójach |
|
| W. | zbóju |
zbóje |
ndepr |
| zbóje |
depr |
Pochodzenie
Rzeczownik oznaczający wykonawcę czynności od przedrostkowego czasownika zbić; z archaiczną obocznością rdzennego *i : *oi̯ (jak *biti : *bojь).
1. rozbójnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Połączenia
- kwalifikowany, mianowany; świętokrzyski; bajkowy, legendarny, pewien zbój; morscy; wynajęci zbóje
- siedmiu, dziewięciu zbójów
- zbój Janosik, Madej
- banda, zgraja; egzekucja; godność; twarz zbója
- mianowanie, pasowanie na zbója
Cytaty
|
Niech szlag trafi taką sprawiedliwość! Syn był pewien, że do domu wpadł bandyta. Dlatego się bronił i przypadkowo wybił mu oko. A sąd potraktował go jak zbója! źródło: KWSJP: Małgorzata Janczewska: Myślałem, że to bandyta, prasa, 2006 |
|
|
Józef G. szczegółowo opisał okoliczności zajścia. Nie chciał jednak, żeby za to karać napastnika. Prokuratorowi powiedział, że „zbójowi po chrześcijańsku wybacza”. źródło: KWSJP: Olgierd Lubelski: Samo życie, prasa, 1999 |
|
|
Otwierała wtedy okno, zwłaszcza jak doktor się ukazał, i wymyślała mu od mordercy, zbója, bandyty, łotra itd., co zaczepiony przyjmował z szyderczą, stoicką obojętnością. źródło: KWSJP: Maria Rostworowski: Portret za mgłą opowieść o Oldze Poznańskiej, 2003 |
|
|
Kandydaci na zbójników i ich pomocników zostali otoczeni przez zbójów i czarownice z Gór Świętokrzyskich i poddawani wymyślnym torturom. źródło: KWSJP: Jolanta Flach: Sabałowa Noc - Minister zbójem, prasa, 1999 |
|
|
[...] do rozbudowy „Staszeczkówki” [...] użyto odnalezione skarby Jana Sabały. Był on w młodości, jak wiadomo kwalifikowanym zbójem, co to odbierał bogatym i nie dawał biednym. źródło: KWSJP: Wasz Sybaryta: Klub srebrnego widelca, prasa, 1999 |
2. łajdak
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | łajdak |
Cytaty
|
Wiem, że spiskowałeś z Makarem, sam się wygadał, ty zbóju jeden... źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978 |
|
|
Że niby co ... Argento, ty zbóju - co ty mi imputujesz ? źródło: Internet |
|
|
Ty sługo kremlowy, lokaju sowiecki, Ty zbóju parszywy... źródło: Internet |