UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ujmować

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ujmuję
 ujmujemy
2 os. ujmujesz
 ujmujecie
3 os. ujmuje
 ujmują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ujmowałem
+(e)m ujmował
 ujmowałam
+(e)m ujmowała
 ujmowałom
+(e)m ujmowało
 ujmowaliśmy
+(e)śmy ujmowali
 ujmowałyśmy
+(e)śmy ujmowały
2 os. ujmowałeś
+(e)ś ujmował
 ujmowałaś
+(e)ś ujmowała
 ujmowałoś
+(e)ś ujmowało
 ujmowaliście
+(e)ście ujmowali
 ujmowałyście
+(e)ście ujmowały
3 os. ujmował
 ujmowała
 ujmowało
 ujmowali
 ujmowały

bezosobnik: ujmowano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę ujmował
będę ujmować
 będę ujmowała
będę ujmować
 będę ujmowało
będę ujmować
 będziemy ujmowali
będziemy ujmować
 będziemy ujmowały
będziemy ujmować
2 os. będziesz ujmował
będziesz ujmować
 będziesz ujmowała
będziesz ujmować
 będziesz ujmowało
będziesz ujmować
 będziecie ujmowali
będziecie ujmować
 będziecie ujmowały
będziecie ujmować
3 os. będzie ujmował
będzie ujmować
 będzie ujmowała
będzie ujmować
 będzie ujmowało
będzie ujmować
 będą ujmowali
będą ujmować
 będą ujmowały
będą ujmować

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ujmujmy
2 os. ujmuj
 ujmujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ujmowałbym
bym ujmował
 ujmowałabym
bym ujmowała
 ujmowałobym
bym ujmowało
 ujmowalibyśmy
byśmy ujmowali
 ujmowałybyśmy
byśmy ujmowały
2 os. ujmowałbyś
byś ujmował
 ujmowałabyś
byś ujmowała
 ujmowałobyś
byś ujmowało
 ujmowalibyście
byście ujmowali
 ujmowałybyście
byście ujmowały
3 os. ujmowałby
by ujmował
 ujmowałaby
by ujmowała
 ujmowałoby
by ujmowało
 ujmowaliby
by ujmowali
 ujmowałyby
by ujmowały

bezosobnik: ujmowano by

bezokolicznik: ujmować

imiesłów przysłówkowy współczesny:

ujmując

gerundium: ujmowanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: ujmujący

imiesłów przymiotnikowy bierny: ujmowany

odpowiednik aspektowy: ująć

Pochodzenie

Zob.  jąć 

1. w dłoń

Definicja

książk. 
chwytać ręką

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • ujmować czyjąś dłoń, rękę; kieliszek, klamkę, słuchawkę, szklankę
  • ujmować kogoś pod ramię; coś w dłoń

Cytaty

Patrzyła spod oka, jak Misia smakuje kawę, jak miesza ją łyżeczką, jak ujmuje szklankę w dwa palce i podnosi do ust.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, 1996

Niemiec, nie zdejmując z niej spojrzenia, zrobił krok w tamtym kierunku. Pochylił się i ujmując róg koca uniósł go w górę. Spojrzał na bose stopy Kolumba i opuścił koc.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Wszystko będzie dobrze. Chodź. Ujmuje go pod ramię i skłania, żeby powstał. Starzec potulnie daje się prowadzić w stronę łóżka

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
CO/KOGO

2. przestępcę

Definicja

książk. 
pozbawiać wolności kogoś, kto popełnił przestępstwo lub jest o nie podejrzany

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

Połączenia

  • ujmować chuliganów, morderców, przestępców

Cytaty

Na wieść o zatrzymaniu we wtorek szefa Partii Pracujących Kurdystanu [...] w Turcji wybuchła nacjonalistyczna euforia. „Zwycięstwo! Ujmując zabójcę dzieci, Turcja pokazała, że jest wielkim państwem” - pisał w nadzwyczajnym, popołudniowym wydaniu dziennik [...].

źródło: NKJP: Robert Stefanicki: Po złapaniu Ocalana, Gazeta Wyborcza, 1999-02-18

Policjanci amerykańscy są nieustannie szkoleni w obchodzeniu się z bronią, stosowaniu jej i ochronie swego własnego bezpieczeństwa przy ujmowaniu sprawców przestępstw.

źródło: NKJP: Jacek Kalabiński: Jak to się robi w Ameryce, Gazeta Wyborcza, 1992-05-13

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
KOGO

3. myśl

Definicja

książk. 
wyrażać pewną treść w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Połączenia

  • ujmować kwestię, problematykę, rzeczywistość, zagadnienie, zjawisko
  • dokładniej, łagodniej, najprościej rzecz ujmując

Cytaty

Jeśli obie powyższe rozprawy rzetelnie przedstawiały zagadnienia prawa publicznego polskiego i ukazywały pełne zrozumienie dla ruchu reformatorskiego w Polsce, to pojawiły się równolegle prace o charakterze popularnym, publicystycznym, które ujmowały całość dziejów Polski z wyraźną intencją rehabilitującą dawną Rzplitą i akcentujące osobowość i żywotność narodu polskiego.

źródło: NKJP: Marian Henryk Serejski, Europa a rozbiory Polski, 2009

Napisałem nawet na brudno po niemiecku treść listu, jaki moim zdaniem należało wysłać w takiej sprawie. List był bardzo pompatyczny, ale ujmował istotę rzeczy.

źródło: NKJP: Roman Antoszewski, Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Naturaliści ujmowali to dosadnie: „Rodzimy się ze śluzu, po śmierci obracamy się w śluz; dlaczego mamy brzydzić się śluzu?”

źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
CO

4. źródło

Definicja

książk. 
przystosowywać do czerpania wody pitnej

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

  • ujmować wodę, źródło

Cytaty

Studnie rurowe to najpopularniejsze obecnie studnie. W zależności od techniki wykonania, pozwalają ujmować wodę z warstw wodonośnych położonych od 15 nawet do 150 – 200 metrów.

źródło: NKJP: Adam Szczeßniak: Głęboka studzienka, Dziennik Łódzki, 2005-12-20

Stosowne rozporządzenie ministra środowiska wyraźnie określa, że do celów pitnych powinna być ujmowana woda I klasy. Niestety, tak się nie dzieje. Ujmowane wody, szczególnie powierzchniowe, zwierają olbrzymie ilości związków fosforu, azotu, a także żelaza i manganu.

źródło: NKJP: Adam Synowiec: Gdzie woda czysta, Trybuna Śląska, 2003-08-25

Ujmowanie źródeł sprowadza się do wyodrębnienia wypływu i wykonania obudowy zabezpieczającej źródło przed zasypaniem i zakażeniem [...]

źródło: Internet: www.pogorzedynowskie.pl

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
CO + (z CZEGO)

5. swoim wdziękiem

Definicja

książk. 
uzyskać czyjeś pozytywne nastawienie i życzliwość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • ujmować jurorów, publiczność, widzów

Cytaty

Nagrody uczennicy to także sukces nauczycielek [...], które przygotowywały Anię do udziału w konkursach. Dziewczyna ujmuje publiczność i jurorów talentem, sztuką interpretacji utworów, dykcją, kulturą słowa. Okazuje się, że Ania, po zejściu ze sceny, również potrafi „zapanować” nad słuchaczami, skupić na sobie ich uwagę, a nawet utrzymać w ryzach.

źródło: NKJP: Splendor finału przed testem, Dziennik Polski, 2006-04-25

[...] przepowiedział Polakom wielką przyszłość na rynku międzynarodowym. To swobodni, bardzo młodzi i ładni chłopcy, którzy potrafią bawić się tym, co robią, a to niesłychanie ujmuje widownię, podkreślał.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy : Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
KOGO

6. w budżecie

Definicja

książk. 
uwzględniać przy opracowywaniu jakiegoś dokumentu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

  • ujmować w budżecie, w planie, w programie, w ustawie

Cytaty

Czy w raporcie ZUS RNA w dziale zatytułowanym „Zestawienie składników wynagrodzenia” ujmujemy wynagrodzenie chorobowe?

źródło: NKJP: Gazeta Ubezpieczeniowa, 1999-05-04

Środki na działalność żandarmerii były i będą corocznie ujmowane w budżecie Ministerstwa Obrony Narodowej, natomiast wydatki związane ze zmianą nazwy, szacowane na około 50 tys. zł, zostaną zrealizowane w ramach wydatków bieżących o podobnym przeznaczeniu. Materia będąca przedmiotem prezentowanego projektu nie jest objęta zakresem prawa Unii Europejskiej.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 14.04.2000

Ogródki ujmowała już w planach nawet rada miejska.

źródło: NKJP: (AWZ): A mogło być tak pięknie, Gazeta Krakowska, 2002-05-11

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
CO + w CZYM

7. na fotografii

Definicja

książk. 
utrwalać określony obraz aparatem fotograficzny lub kamerą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Cytaty

Dzieci - te małe osóbki chyba najbardziej lubię ujmować na zdjęciach. Beztroskie, prawdziwe i spontaniczne [...]

źródło: Internet: justmine.flog.pl/

Kamera w sposób dokumentalny ujmuje aktorów na tle autentycznych murzyńskich baraków.

źródło: Internet: www.gazeta.pl

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
KOGO/CO + (GDZIE)

8. lat

Definicja

zmniejszyć ilość, liczbę lub intensywność czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • ujmować bólu, cierpienia; lat; wartości

Cytaty

Uważam jednak że są sytuację, kiedy można odpowiedzialnie i słusznie podjąć decyzję o eutanazji. Ona nie ma przynosić korzyści, tylko ujmować cierpienia.

źródło: NKJP: Internet

Te właśnie osobiste nadzieje - drabinka w pergoli - utrzymują nas w ruchu, pozwalają trwać w stadzie, wspólnie coś budować. One, choć przyziemne w pospolitym mniemaniu, nie poniżają nikogo i nie ujmują wartości jego dziełu.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Podróż, 2005

Wiosna jest wspaniałą porą roku. Wtedy można się cieszyć, choćby się nie wiem ile miało lat - zresztą wiosna trochę ich ujmuje - w człowieka wstępuje nowy duch.

źródło: NKJP: Rozmawiała A. Skolarska tytuł Wiosna - nasze skojarzenia, nadzieje, obawy..., Czas Ostrzeszowski, 2007

Składnia

bez ograniczeń + ujmować +
CZEGO

Frazeologizmy

niczego nie ujmując
Data ostatniej modyfikacji: 31.03.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN