UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zabierać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zabieram	zabieramy
2 os.	zabierasz	zabieracie
3 os.	zabiera	zabierają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zabierałem +(e)m zabierał	zabierałam +(e)m zabierała	zabierałom +(e)m zabierało	zabieraliśmy +(e)śmy zabierali	zabierałyśmy +(e)śmy zabierały
2 os.	zabierałeś +(e)ś zabierał	zabierałaś +(e)ś zabierała	zabierałoś +(e)ś zabierało	zabieraliście +(e)ście zabierali	zabierałyście +(e)ście zabierały
3 os.	zabierał	zabierała	zabierało	zabierali	zabierały

bezosobnik: zabierano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zabierał będę zabierać	będę zabierała będę zabierać	będę zabierało będę zabierać	będziemy zabierali będziemy zabierać	będziemy zabierały będziemy zabierać
2 os.	będziesz zabierał będziesz zabierać	będziesz zabierała będziesz zabierać	będziesz zabierało będziesz zabierać	będziecie zabierali będziecie zabierać	będziecie zabierały będziecie zabierać
3 os.	będzie zabierał będzie zabierać	będzie zabierała będzie zabierać	będzie zabierało będzie zabierać	będą zabierali będą zabierać	będą zabierały będą zabierać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zabierajmy
2 os.	zabieraj	zabierajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zabierałbym bym zabierał	zabierałabym bym zabierała	zabierałobym bym zabierało	zabieralibyśmy byśmy zabierali	zabierałybyśmy byśmy zabierały
2 os.	zabierałbyś byś zabierał	zabierałabyś byś zabierała	zabierałobyś byś zabierało	zabieralibyście byście zabierali	zabierałybyście byście zabierały
3 os.	zabierałby by zabierał	zabierałaby by zabierała	zabierałoby by zabierało	zabieraliby by zabierali	zabierałyby by zabierały

bezosobnik: zabierano by

bezokolicznik: zabierać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zabierając

gerundium: zabieranie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zabieranie	zabierania
D.	zabierania	zabierań
C.	zabieraniu	zabieraniom
B.	zabieranie	zabierania
N.	zabieraniem	zabieraniami
Ms.	zabieraniu	zabieraniach
W.	zabieranie	zabierania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zabierający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zabierający	zabierający	zabierający	zabierające	zabierająca
D.	zabierającego	zabierającego	zabierającego	zabierającego	zabierającej
C.	zabierającemu	zabierającemu	zabierającemu	zabierającemu	zabierającej
B.	zabierającego	zabierającego	zabierający	zabierające	zabierającą
N.	zabierającym	zabierającym	zabierającym	zabierającym	zabierającą
Ms.	zabierającym	zabierającym	zabierającym	zabierającym	zabierającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zabierający	zabierający	zabierające	zabierające
D.	zabierających	zabierających	zabierających	zabierających
C.	zabierającym	zabierającym	zabierającym	zabierającym
B.	zabierających	zabierających	zabierających	zabierające
N.	zabierającymi	zabierającymi	zabierającymi	zabierającymi
Ms.	zabierających	zabierających	zabierających	zabierających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zabierany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zabierany	zabierany	zabierany	zabierane	zabierana
D.	zabieranego	zabieranego	zabieranego	zabieranego	zabieranej
C.	zabieranemu	zabieranemu	zabieranemu	zabieranemu	zabieranej
B.	zabieranego	zabieranego	zabierany	zabierane	zabieraną
N.	zabieranym	zabieranym	zabieranym	zabieranym	zabieraną
Ms.	zabieranym	zabieranym	zabieranym	zabieranym	zabieranej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zabierani	zabierani	zabierane	zabierane
D.	zabieranych	zabieranych	zabieranych	zabieranych
C.	zabieranym	zabieranym	zabieranym	zabieranym
B.	zabieranych	zabieranych	zabieranych	zabierane
N.	zabieranymi	zabieranymi	zabieranymi	zabieranymi
Ms.	zabieranych	zabieranych	zabieranych	zabieranych

odpowiednik aspektowy: zabrać

Pochodzenie

Z przedrostkiem za- od psł. *birati, *birajǫ; zob. brać I

1. ręką

Definicja

chwytając przedmiot, brać go z miejsca, w którym się znajdował, do innego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Cytaty

	Stół na to czytanie musiał być posprzątany, zmyty, wytarty do sucha, a nie śmiał na nim pozostać ani talerz, ani łyżka, jeden chleb tylko mógł. Ojciec nigdy nie kazał zabierać chleba ze stołu. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Nagi sad, 1967
	Zabierał do domu po pięć powieści Balzaka i odnosił je już po dwóch, trzech dniach [...]. źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1981
	Zabieram termos z kawą, kanapki, ciasto, o widzi pan, cała torba. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005
	Eleonora wyjmuje mi filiżankę z ręki i zabiera pusty talerzyk po ciastkach. źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia na rozdrożu, 2008
	Potem niewolnicy wyprowadzali się i przenosili do nowych siedzib, zabierając wszystkie cenne sprzęty, pędząc bydło. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Składnia

zabierać

CO + (SKĄD) + (DOKĄD)

2. ręce z kolan

Definicja

zmieniać położenie dłoni, przestając dotykać kogoś lub czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

zabierać dłonie

Cytaty

Dziewczynko, zabieraj paluszki z guzika alarmu, bo się pogniewamy.

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo: komedia romantyczna, 2--4

Magda patrzy na niego, a po chwili zabiera rękę.

źródło: NKJP: Radosław Figura: Magda M Odcinek 39, 2006

– Nie, co wy, nie trzeba – słabo bronił się [...], ale nie zabierał dłoni, chłonąc całym sobą ciepło, zapach i serdeczną gorliwość Salomei.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Składnia

zabierać

CO + (SKĄD)

3. ze szpitala do domu

Definicja

powodować przemieszczanie się kogoś skądś, gdzie ktoś nie chciał być dokądś, gdzie ktoś chce być

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

zabierać do domu

Cytaty

	Po moim powrocie zabieramy ją ze szpitala do domu. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008
	[...] Zaraz przyleciał on do Warszawiaka żonę z Anną do domu zabierać. źródło: NKJP: Halina Auderska: Babie lato, 1974
	Jutro zabieram Ewę ze szpitala. źródło: NKJP: Krystyna Berwińska: Con Amore, 1976
	Dotykam palcami zielonych kapsułek w kieszeni kurtki. Dał mi je, kiedy zabierał mnie ze szpitala w Szwajcarii. źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999

Składnia

zabierać

KOGO + (SKĄD) + DOKĄD

4. dziecko z sierocińca

Definicja

powodować, że ktoś przestaje przebywać w określonym miejscu, w którym przebywał wcześniej dłuższy czas, a nawet stale

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Cytaty

Dowiedzieli się, że zwierzęta, przebadane przez weterynarza, zaszczepione i wysterylizowane, można zabierać ze schroniska bezpłatnie.

źródło: NKJP: Rafał Lorek: Pies musi gryźć, Gazeta Krakowska, 2005-10-26

Składnia

zabierać

KOGO/CO + SKĄD

5. do więzienia

Definicja

przy użyciu siły, przemocy, przymusu prawnego powodować, że ktoś zaczyna się znajdować w danym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Cytaty

- Panią zabieram do izolatki - oświadczyła i pchnęła wózek tak umiejętnie, że Alina sama na nim usiadła.

źródło: NKJP: Katarzyna Pisarzewska: Koncert łgarzy, 2009

[...] „Proszę, niech pan nie zabiera mojej mamusi do więzienia”.

źródło: NKJP: Monika Rakusa: 39, 9, 2008

Dobra, chłopcy, zabieramy ich na komisariat.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Składnia

zabierać

KOGO + DOKĄD

6. dzieci na spacer

Definicja

idąc lub podróżując dokądś, pozwalać sobie towarzyszyć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Połączenia

zabierać na zakupy; na spacer; na wycieczki; do kina; w podróż

Cytaty

	[...] Dyrektor zabiera Basię samochodem firmowym na spotkanie menedżerów [...]. źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Zwał, 2004
	Doszedł nawet do tego, że koledzy nie chcieli zabierać go na obóz. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001
	[...] Po plebanii św. Brygidy kręciła się grupka nastolatków, których proboszcz traktował jako swego rodzaju pomocników i podopiecznych, dając im pieniądze, prezenty oraz zabierając na wycieczki. źródło: NKJP: Marek Świercz: Prałat na celowniku, Dziennik Zachodni, 2004-08-06
	Kapitan Gropius zabierał go terenowym samochodem do [...] pałacu, do Kotuszowa i okolicznych wsi. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996
	W porządku, zabieram twoją siostrę nad morze [...]. źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

Składnia

	+	zabierać	+	KOGO + na CO + (CZYM)
	+	zabierać	+	KOGO + DOKĄD + (CZYM)

7. ze sobą dowód osobisty

Definicja

idąc lub podróżując dokądś, mieć ze sobą

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Połączenia

zabierać dziewczynę

Cytaty

[...] Jadąc do Warszawy, zawsze zabieram ze sobą taką buteleczkę, która w razie czego jest najlepszą przepustką [...].

źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1981

[...] Ma także całkiem niezły komputer, który również zabiera ze sobą, gdy gdzieś wychodzi.

źródło: NKJP: Neal Stephenson: Zamieć, Esensja, 2007-10

Po 1992 roku sowieccy wojskowi wraz z rodzinami opuścili miasto, zabierając ze sobą wszystko, co dawało się unieść, a mogło przydać się im do czegokolwiek tam, dokąd się zgodnie z nowymi rozkazami udawali.

źródło: NKJP: Martyna Żandarska-Ochnik: Pan wichrów i powiewów, 2008

Składnia

zabierać

KOGO/CO + Z KIM + (DOKĄD)

8. komuś pieniądze

Definicja

brać komuś coś, co do niego należy i używać samemu lub zanosić w inne miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brać I

Połączenia

zabierać pieniądze; telefon

Cytaty

	Przecież nie może pan zabierać uczniom ich własności. źródło: NKJP: Dariusz Rekosz: Czarny Maciek i wenecki starodruk, 2010
	Mój brat przynajmniej nie zabierał mi pieniędzy. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Zbójca czy żebrak, wszystko jedno. Jeden zabiera ci groźbą, a drugi prośbą. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 4, 1967
	[...] Dawnym właścicielom zabierano część majątku, a część pozostawiano. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999
	Głosem kapitana Gropiusa mówił: - Konfiskata na potrzeby Wehrmachtu! - i zabierał, co dało się zabrać. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Składnia

zabierać

CO + (KOMU)

9. komuś marzenia

Definicja

pozbawiać kogoś czegoś niematerialnego, co jest bardzo cenne

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Cytaty

	Dobrze, ale to nie powód, żeby zabierać miłość innym. źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004
	Nie pytał, tylko prosił Boga, żeby nie zabierał mu szczęścia, żeby nie zabierał mu Marii. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007
	Zatem kiedy tej polskiej inteligencji po wojnie zabierano nadzieję, to zabierano również i kulturę życia codziennego. źródło: NKJP: Anna Dziewit, Agnieszka Drotkiewicz: Teoria trutnia i inne, 2009
	Przynosi on zmiany, czasem daje, ale dużo częściej zabiera – młodość, umiejętność czerpania z życia wszystkich soków, wreszcie dzieci, które chcą uciec z domu rodzinnego [...]. źródło: NKJP: Ewa Drab: Spełnione marzenie, Esensja, 2008-10

Składnia

zabierać

CO + (KOMU)

10. o rzece

Definicja

przemieszczając się, rwać, burzyć, niszczyć coś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niszczyć

Cytaty

- Ano, Dunaj pola nam zabiera, ziemię zalewa.

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko (zebr): Klechdy domowe, 1960

Domy, tuż przy porcie, zbudowano na wysokich palach, tak, aby morze, kiedy się burzy, nie zabierało ludziom dobytku.

źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Córeńka, 2005

Około Świętego Jana Czarna bezczelnie zalewała jego łąki. [...] Gdy ksiądz widział, jak coś tak mało konkretnego i rozlazłego, tak nijakiego i bezmyślnego, tak nieuchwytnego i tchórzliwego zabiera jego łąki, ogarniał go gniew.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Składnia

zabierać

CO + (KOMU)

11. komuś ojca

Definicja

pozbawiać kogoś życia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Połączenia

choroba, wojna zabiera kogoś

Cytaty

Choroby zabierające masowo całe populacje to nadal domena krajów afrykańskich.

źródło: NKJP: Świat statystyczny, Dziennik Polski, 2000-09-06

[...] Wojna zawsze zabiera najlepszych [...].

źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1981

Składnia

zabierać

KOGO + (KOMU)

12. iluś pasażerów

Definicja

przyjmować do przewozu jako pasażerów lub ładunek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Cytaty

Kolos zabierał na pokład ponad trzy tysiące pasażerów, z czego ponad dwa i pół tysiąca w najtańszej, trzeciej klasie, na tak zwanym międzypokładzie.

źródło: NKJP: Edward Augustyn: Dolny pokład (3), Głos Ojca Pio, 2007

Do gimnazjum [...] liczącego ok. 120 uczniów jeżdżą codziennie dwa gimbusy. Drugi, normalnej wielkości autobus, zabiera bez większych przeszkód uczniów ze Zbyszyc i Woli Kurowskiej.

źródło: NKJP: Slalomem na lekcje, Dziennik Polski, 2001-09-15

W czerwcu 1974 r. do uzbrojenia wprowadzono nowy samolot z turboodrzutowym silnikiem Ił-76, [...] . Na pokład zabierał ładunek 50 t, przy szybkości lotu 850 km/h.

źródło: NKJP: Bolesław Potyrała, Robert Fudali: Od zwycięstwa do upadku Siły zbrojne Związku Radzieckiego w latach 1945-1991, 2009

Składnia

zabierać

KOGO/CO

13. godzinę

Definicja

trwać określony czas

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zajmować

Połączenia

zabierać ileś godzin; czasu

Cytaty

Dwie godziny zabierało im samo ubranie się i przygotowanie do akcji.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

– Nie będę zabierać zbyt wiele czasu [...].

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

[...] Budowa nowego Jeruzalem zabiera tyle czasu, że z jego wygód niebiańskich nie ma kiedy korzystać.

źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004

Składnia

zabierać

CO + (KOMU)

Frazeologizmy

ktoś bierze do kieszeni
ktoś zabiera pieniądze do własnej kieszeni
ktoś bierze dupę w troki
ktoś zabiera dupę w troki
ktoś sprząta komuś sprzed nosa coś/kogoś
ktoś zabiera komuś sprzed nosa coś/kogoś
ktoś zabiera do grobu coś
ktoś zabiera głos
śmierć zabiera kogoś

Przysłowia

Bóg daje, Bóg zabiera

Data ostatniej modyfikacji: 22.10.2017