Chronologizacja
2 połowa XVI w., Bańk
Pochodzenie
Wyraz ten zastąpił wcześniejszą formę kawalec 'kawałek, część całości; część wydzielona losem', co jest zapożyczeniem ze śr.-d.-niem. kavele 'drewno do losowania, los; wylosowany udział'.
1. bułki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | część |
Połączenia
- spory, drobny kawałek czegoś
- kawałek bułki, chleba, ciasta, czekolady, kiełbasy, mięsa, pizzy, placka, sera, sernika, słoniny; deski, drewna, drutu, metalu, papieru, płótna, szkła; filmu, książki
- odkroić, odłamać, odłupać, ułamać, zjeść kawałek
- poskładać coś z kawałków
- pęknąć, rozpaść się, rozsypać się na kawałki
Cytaty
|
- Ula, spróbuj! - zakrzyknął Julek i podał jej kawałek chleba z masłem. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990 |
|
|
Niebieska płaszczyzna pękła na setki kawałków, niczym tłuczone lustro. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawałek |
kawałki |
|
| D. | kawałka |
kawałków |
|
| C. | kawałkowi |
kawałkom |
|
| B. | kawałek |
kawałki |
|
| N. | kawałkiem |
kawałkami |
|
| Ms. | kawałku |
kawałkach |
|
| W. | kawałku |
kawałki |
Składnia
|
+ | kawałek | + |
(CZEGO)
|
2. drogi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miary przestrzeni
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kęs |
Połączenia
- ładny, niezły kawałek
- kawałek drogi; lasu; ziemi
- iść, przejechać, przejść kawałek
Cytaty
|
Po wielu cierpieniach i utrapieniach umarł wreszcie na własnym kawałku ziemi, który do dzisiaj pozostał niezamieszkany i opuszczony z powodu okropnego odoru, a nawet aż do dzisiejszego dnia nikt nie może przejść obok tego miejsca, nie zasłoniwszy sobie nosa rękami. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Wyglądało, że zabłądzili, bo co uszli kawałek, zawracali i szli w inną stronę. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski, Traktat o łuskaniu fasoli, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawałek |
kawałki |
|
| D. | kawałka |
kawałków |
|
| C. | kawałkowi |
kawałkom |
|
| B. | kawałek |
kawałki |
|
| N. | kawałkiem |
kawałkami |
|
| Ms. | kawałku |
kawałkach |
|
| W. | kawałku |
kawałki |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | kawałek | + |
(CZEGO)
|
3. muzyczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | utwór |
Połączenia
- skoczny, szybki; wesoły kawałek; bluesowe, jazzowe kawałki
- grać, zagrać kawałek
Cytaty
|
Kiedy się myliłem, wyjmował gitarę z moich rąk, podpierał o udo, [...] i pokazywał, jak zagrać ten kawałek, ale czegoś w tym wszystkim brakowało, to nie był wirtuoz z festynu, ta muzyka nie miała duszy. źródło: NKJP: Hubert Klimko Dobrzaniecki: Kołysanka dla wisielca, 2007 |
|
|
Tego dnia pobudzane elektrycznym sygnałem lampowych wzmacniaczy uleciały w eter bluesowe kawałki bezimiennych szarpidrutów z Chicago, Memphis, Louisiany, Nowego Orleanu. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawałek |
kawałki |
|
| D. | kawałka |
kawałków |
|
| C. | kawałkowi |
kawałkom |
|
| B. | kawałek |
kawałki |
|
| N. | kawałkiem |
kawałkami |
|
| Ms. | kawałku |
kawałkach |
|
| W. | kawałku |
kawałki |
4. tysiąc złotych
Definicja
Noty o użyciu
Używane także w odniesieniu do tysiąca jednostek innej waluty.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse waluta
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości
Połączenia
- półtora kawałka; dwa, trzy kawałki; pięć, dziesięć, pięćdziesiąt kawałków
Cytaty
|
To już jest takie bydlę, że najlepszego kolegę by okradł. Nie dalej jak miesiąc temu zabrał mi sto trzydzieści tysięcy. - Ile? - zdumiałem się. - No, przecież mówię: sto trzydzieści kawałków! źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski Gady, 2007 |
|
|
- To ile ma kosztować ta skrzynia? - podchwycił Piekarski. - Ja częściami nie handluję - oburzył się mechanik koncesji na to nie mam. - Panie - zdecydowanie mówił teraz Piekarski-nowa kosztuje osiemnaście kawałków. źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango, 1979 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawałek |
kawałki |
|
| D. | kawałka |
kawałków |
|
| C. | kawałkowi |
kawałkom |
|
| B. | kawałek |
kawałki |
|
| N. | kawałkiem |
kawałkami |
|
| Ms. | kawałku |
kawałkach |
|
| W. | kawałku |
kawałki |
5. długopisu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- kawałek długopisu; noża, widelca
Cytaty
|
Masz może kawałek noża albo coś podobnego? - Sofilatres zapytał, samemu rozglądając się po kapsule za jakimś ostrym narzędziem. źródło: Internet: lastinn.info |
|
|
[...] potrzebowałbym kawałek stolarza i kogoś do obróbki metalu [...] . źródło: Internet: bron.iweb.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kawałek |
||
| D. | kawałka |
||
| C. | kawałkowi |
||
| B. | kawałek |
||
| N. | kawałkiem |
||
| Ms. | kawałku |
||
| W. | kawałku |