Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *elito 'jelito, kiszka'
1. część ciała
Definicja
Noty o użyciu
Używane w lm czasem oznacza cały przewód pokarmowy.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | kiszka |
Połączenia
- jelito cienkie, grube, ślepe; drażliwe
- jelito ptaków, ryb, ssaków; żywiciela
- jelita i trzustka; jelita i wątroba; jelita i żołądek
- nabłonek, płaty, ścianki, śluzówka; część, kawałek, odcinek, pętla; guz, nowotwór, pasożyt, rak; perforacja, uszkodzenie, zapalenie; operacja jelita; choroby, gruźlica, niedrożność, nieżyt, stan zapalny; perystaltyka, praca; zawartość jelit
- kłopoty, problemy z jelitami
- (pasożyty) w jelicie
- pasożytować, występować, żyć w jelicie
- coś wije się jak jelito
Cytaty
|
Jelito rozwija się z endodermalnego jelita pierwotnego, które zginając się za żołądkiem, przybiera kształt litery V. źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995 |
|
|
Z powodu krwawień z jelita często przebywał w szpitalu. źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001 |
|
|
Bakteria E.Coli zwana jest inaczej pałeczka okrężnicy. Wchodzi w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jelita grubego człowieka i zwierząt stałocieplnych. źródło: NKJP: Adrien Czarnota, (EL): Posucha w Brzeziu, Nowiny Raciborskie, 2008-09-09 |
|
|
Stosuje się zarówno nici nie wchłaniające się - złote lub teflonowe [...] - jak i wchłaniające się, na przykład katgutowe (wykonane z jelita baraniego). źródło: NKJP: Andrzej Sankowski, Sławomir Łoń: Sztuka czy medycyna: przewodnik po chirurgii estetycznej, 1995 |
|
|
Łykałam 30 żółtych pastylek dziennie, czym zepsułam sobie doszczętnie jelita. źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Moja teczka, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jelito |
jelita |
|
| D. | jelita |
jelit |
|
| C. | jelitu |
jelitom |
|
| B. | jelito |
jelita |
|
| N. | jelitem |
jelitami |
|
| Ms. | jelicie |
jelitach |
|
| W. | jelito |
jelita |
2. osłonka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Połączenia
- sztuczne jelito; jelita wieprzowe, zwierzęce
Cytaty
|
Obwalankę sporządzało się, przewracając jelito na drugą stronę, obsypując, a raczej obwalając, kaszą i następnie znów „nicując” w ten sposób, aby kiszka odzyskała pierwotny kształt, a kasza znalazła się wewnątrz. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Flaki, nieflaki, Dziennik Polski - Pejzaż, 2003-02-01 |
|
|
Prócz kartaczy jadłem U Leszka rewelacyjną kiszkę ziemniaczaną - upieczone na chrupko wieprzowe jelito faszerowane ziemniakami z cebulą i czosnkiem [...]. źródło: NKJP: Ryby, kartacze i kiszka ziemniaczana, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-08-13 |
|
|
Bezwzględnie muszą być wędliny wyrabiane u nas w wielu miejscach tradycyjnym, domowym sposobem. A więc kiełbasy wędzone, boczek, pasztety, kiszka w jelicie naturalnym [...]. źródło: NKJP: Sława zakliczyńskiego stołu, Dziennik Polski - Tarnów, 2002-07-05 |
|
|
[...] nadziewa się tą masą jelito (rzecz jasna naturalne), a następnie przez kilka godzin gotuje w jarzynowym bulionie. źródło: NKJP: Nie wystarczy przynieść ze sklepu - czyli sekrety andouillettes, Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-10-19 |
|
|
Fabios produkuje sztuczne jelita dla przemysłu mięsnego. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 1998-11-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | jelito |
jelita |
|
| D. | jelita |
jelit |
|
| C. | jelitu |
jelitom |
|
| B. | jelito |
jelita |
|
| N. | jelitem |
jelitami |
|
| Ms. | jelicie |
jelitach |
|
| W. | jelito |
jelita |