UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kuper

Chronologizacja

2 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kuper
kupry
D. kupra
kuprów
C. kuprowi
kuprom
B. kuper
kupry
N. kuprem
kuprami
Ms. kuprze
kuprach
W. kuprze
kupry

Pochodzenie

wsch. psł. *kuprъ 'koniec kości krzyżowej, nasada ogona, kuper'

1. ptaka

Definicja

tylna część tułowia ptaka znajdująca się poniżej grzbietu, z której wyrastają pióra ogonowe

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kuperek

Połączenia

  • gęsi, kaczy kuper
  • pióra na kuprze

Cytaty

Ostrygojady są rzadką ozdobą naszego wybrzeża. Są to czarno-białe ptaki wielkości gołębia o długich, czerwonych nogach i dziobie. W locie widoczny jest ich biały kuper i szeroki pas na skrzydłach.

źródło: NKJP: Krzysztof Filcek: Na spacer z lornetką, Gazeta Wyborcza, 1992-07-31

Oszalała z bólu kura zerwała się ze sznurka i przeraźliwie gdacząc, według sąsiadek skomląc, uciekła wzdłuż szyn tramwajowych w stronę Piotrkowskiej. - Wściekła się [...] - ojciec nie wiedział, że kuper kury był nadziany śrutem.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Podręcznik do ludzi: tom 1 i ostatni – Czaszka, 1996

Słońce świeciło łagodnie, mgiełki stały nad szerokim, pełnym piaszczystych łach korytem rzeki, kaczki nadlatywały, siadały, miękko ześlizgując się na wodę, trzęsły kuprami, kwakały, jakby uradowane, że już ustał pogrom.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Niejeden - obudzony w środku nocy terkotaniem głośnym jak seria z karabinu maszynowego - najchętniej powyrywałby wszystkim skrzeczącym ptakom ogony z kuprów.

źródło: NKJP: Marzenna Nowakowska: Z życia srok, Gazeta Wyborcza, 1997-07-22

2. człowieka

Definicja

pot. 
część ciała człowieka znajdująca się poniżej pleców

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  cztery litery, dupka, dusza, kufer, kuperek, pewna część ciała, pośladki, pupa, pupka, rzyć, siedzenie, tył, tyłeczek, tyłek, zadek

Połączenia

  • kręcić kuprem

Cytaty

Podniósł płaski kuper z krzesła, pochylił się nad stołem i wbijając pociemniałe oczy w brodatą fizys adwokata syknął: - Banda Cygana to nie pańska rzecz, mecenasie.

źródło: NKJP: Józef Łoziński: Holding i reszta albo Jak zostać bogatym w biednym państwie, 2006

Owszem, ilekroć chłopcy wybierali się do sąsiedniej wsi, by wytłuc zbyt gorliwego sołtysa lub ostrzyc do skóry którąś z dziewczyn wiercących kuprem przed Szwabami, kładł mi na ramieniu wyjętą z mszału dłoń i odsyłał do domu.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

- Schowaj kuper - Karlik wyciągnięty na dnie szturchnął Wiktora w siedzenie.

źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

3. pojazdu

Definicja

pot. 
tylna część pojazdu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  kuperek
hiperonimy:  tył

Cytaty

Otrzepywał się z kurzu, spoglądając to na pogięte koło roweru, to na kuper czołgu wystający z rozwalonej ściany prosto na ulicę.

źródło: NKJP: Robert Urbański; Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009

To przez Japończyka, który podczas leniwej jazdy za samochodem bezpieczeństwa wjechał w kuper będącego przed nim bmw, Kubica nie ukończył australijskiego wyścigu.

źródło: NKJP: Kandydat na mistrza, Dziennik Polski, 2008-04-08

Samolot trochę większy i trochę ładniejszy od Mikojanowego, choć w rzucie z góry dysza odrzutowego „przyspieszacza” wyglądała tak, jakby ktoś nadepnął maszynie na kuper.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Frazeologizmy

jak w kaczy kuper
kaczy kuper
ktoś kręci biodrami
ktoś kręci kuprem
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2019
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj