UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

klisza

Chronologizacja

1858, "Biblioteka Warszawska", t. 1, 1858.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. klisza
klisze
D. kliszy
klisz
C. kliszy
kliszom
B. kliszę
klisze
N. kliszą
kliszami
Ms. kliszy
kliszach
W. kliszo
klisze

Pochodzenie

fr. cliche

niem. Klischee

1. fotograficzna

Definicja

pot. 
film zakładany do aparatu fotograficznego w formie zwiniętej w rulon taśmy celuloidowej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  błona, film

Połączenia

  • filmowa, fotograficzna klisza
  • klisza do aparatu
  • prześwietlić, wywołać kliszę
  • utrwalić kogoś|coś, uwiecznić kogoś|coś na kliszy

Cytaty

Jeśli zabraknie nam kliszy do aparatu, lepiej kupić ją w kiosku niż przed jakimś zabytkowym miejscem. Normalnie film kosztuje 85 rubli, u sprzedawców pamiątek stojących przed zwiedzanymi obiektami od 95 do 110 rubli!

źródło: NKJP: Magdalena Grochowalska: Urlop na Wschodzie, Express Ilustrowany, 2002-07-29

Kiedyś fotografował cmentarze, później zajął się cmentarzyskami maszyn. Zafascynował go Śląsk. Na kliszy fotograficznej dokumentował upadek tamtejszego przemysłu. Fotografował koksownie i huty, które nowa gospodarka przemieniła w rudery.

źródło: NKJP: (ŁUG): Cmentarzyska, Gazeta Krakowska, 2003-12-18

W redakcji, pod okiem fachowca - fotoreportera, dokładnie wymyliśmy w zimnej wodzie kawałki kliszy. Miała załamania i wyblakłe klatki. Perforacja jest jednak w porządku. Gdyby był projektor... kto wie? Do wody dodaliśmy kilka kropel płynu do mycia naczyń. To dlatego, żeby na taśmie nie zostawić śladów. Kawałki rozwiesiliśmy na sznurku, żeby wyschły.

źródło: NKJP: Marlena Mokrzanowska: Sami rozwiązaliśmy zagadkę radzieckiego filmu, Gazeta Wrocławska, nr 03, 1999

Jest to niewielki aparat na klisze celuloidowe zwojowe; aparat nie wymaga statywu i pozwala na wykonanie kilku zdjęć, jedno po drugim.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nieznane przygody Sherlocka Holmesa, 2002

2. rentgenowska

Definicja

płytka szklana lub celuloidowa pokryta substancją światłoczułą, na której otrzymuje się negatyw zdjęć fotograficznych lub zdjęcia rentgenologiczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • rentgenowska, szklana klisza

Cytaty

Przynieśli kliszę moich płuc i lekarz powiedział, że wszystko w porządku.

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957

Zdjęto mu gips ze złamanej nogi. Zalecono robienie zdjęć kontrolnych. Niestety, w szpitalu brakuje klisz na zdjęcia rentgenowskie.

źródło: NKJP: Forum Czytelników, Gazeta Lubuska, 2005

Pierwsze klisze z obrazami ludzkich kości powstały w laboratorium Wilhelma Roentgena dokładnie sto lat temu. Od tego czasu niewiele się zmieniło. Podczas prześwietlenia wiązka bardzo przenikliwych promieni o wysokiej energii przepuszczana jest przez ciało pacjenta i kierowana na płytę z materiałem światłoczułym.

źródło: NKJP: Marcin Jamkowski: Mózg pod lupą, Gazeta Wyborcza, 1995-06-23

Odkąd przejął po ojcu - w 1974 roku - prowadzenie zakładu, zaszły ogromne zmiany w fotografowaniu. Z rozrzewnieniem wspomina, że dawniej siedział cały czas w ciemni, a obróbkę ręczną zaczynał, gdy w użyciu były jeszcze szklane klisze .

źródło: NKJP: (AW): Urodziłem się w ciemni, Gazeta Krakowska, 2001-06-30

3. drukarska

Definicja

środ. 
metalowa płyta z wygrawerowanym lub wytrawionym rysunkiem, wykorzystywana w drukarstwie do robienia reprodukcji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Cytaty

Zapytana o grafikę kolorową w linorycie, mówi że polega ona na ryciu rylcami w linoleum. Ryje się z narysowanej wcześniej kliszy, każdą płytę dla innego koloru, a potem odbija się pod prasą drukarską.

źródło: NKJP: (hen): Delikatność i estetyka, Dziennik Bałtycki, 1999-07-14

Wojna przerwała edycję następnych tomów serii, ale klisze drukarskie części tomów przetrwały okupację, może z częścią nakładów wywiezione z Poznania do Warszawy, gdzie przeniosły się żona i córka zmarłego w 1942 r. Wegnera.

źródło: NKJP: Monika Rausz: Cuda Polski Rudolfa Wegnera: historia edycji, Cuda Polski Rudolfa Wegnera: historia edycji nr 39, 2006

Jest to także przypomnienie długiej drogi fotografii na strony książek i łamy gazet: najpierw były materiałem do kopiowania przez rysowników, potem do ich powielania służyły techniki graficzne - drzeworyty, litografie, heliograwiury. Aż do wynalezienia metody przenoszenia zdjęć na metalowe klisze, która dotrwała do chwili, gdy techniki komputerowe zamknęły ostatecznie całą epokę drukarstwa.

źródło: NKJP: Widoki zdjęte podług natury, Dziennik Polski, 2004-04-17

4. językowa

Definicja

książk. 
wyrażenie lub obraz mało oryginalne, wielokrotnie powtarzane i utrwalone w świadomości ludzi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Połączenia

  • językowa klisza
  • stereotypy i klisze

Cytaty

Jedno mi się tylko w tej powieści nie zgadza. Dlaczego jej bohaterowie posługują się tą samą kliszą językową.

źródło: NKJP: Stefan Drajewski: Książka. Nowa powieść, nie tylko o Kaliszu, Arkadiusza Pacholskiego Twarze prowincji, Polska. Głos Wielkopolski, 2006-07-31

Synody różnowiercze nazywano wprost sejmami diabelskimi. Diabeł i herezja stały się kliszą propagandową, sprytnie użytą w ikonografii kościelnej [...].

źródło: NKJP: Lustrzane odbicie szatana, Dziennik Polski, 2006-01-21

Biznesmeni wygłaszają prezentacje, na których mówią gotowymi kliszami, powtarzającymi się konstrukcjami, zbitkami słów. Ktoś, kto umie się tym językiem posługiwać, jest w środowisku wiarygodny, wszyscy myślą, że to profesjonalista.

źródło: NKJP: Gabriela Pewińska: Język biznesu ma coś wspólnego z religią, Dziennik Bałtycki, 2008-10-20

Byłoby to śmieszne w swej nieprawdziwości, gdyby nie to, że już wkrótce o naszej najnowszej historii będziemy rozmawiać tylko za pomocą utartych sloganów i wygodnych klisz.

źródło: NKJP: Witold Bereś: Film jak film, ale ta Magdalenka, Gazeta Wyborcza, 1999-02-23

Wypracowane zostały jakieś konkretne schematy postępowania. Trudno od nich uciec, bo nawet jeśli nie czytałaś wcześniej książek na ten temat, to przyjeżdżasz do Kalkuty i trafiasz na takie klisze, ponieważ siłą rzeczy zaczynasz ich szukać.

źródło: NKJP: Anna Dziewit, Agnieszka Drotkiewicz: Teoria trutnia i inne, 2009

Data ostatniej modyfikacji: 02.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj