UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

złamać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

Zob. łamać

1. gałąź

Definicja

działając siłą, spowodować, że coś na trwale traci pierwotny kształt i powstają części tego

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przełamać, rozłamać

Połączenia

  • złamać długopis, gałąź, kijek, klucz, maszt, miecz, nartę, obcas, pieczęć, szablę, trzcinę, wiertło, zapałkę

Cytaty

Milva zatrzymała się i odwróciła, ostrym ruchem złamała zawadzającą gałązkę wiciokrzewu, obróciła ją w palcach, cisnęła na ziemię.

źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Wiatr zrywał namioty, złamał maszt flagowy siemiatyckiego koła, porywał wędki.

źródło: NKJP: Cezary Klimaszewski: Nocne wędkowanie, Głos Siemiatycz, 2008-02-09

No, nareszcie kluczyk z trudem udało się wsunąć w otwór. Ach, nie chce obrócić się, wskazówki stoją jak zaklęte na miejscu. [...] - Proszę nie złamać kluczyka - ostrzega sprzedający.

źródło: KWSJP: Maria Krüger: Godzina pąsowej róży, 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

bez ograniczeń + złamać +
CO

2. rękę

Definicja

spowodować pęknięcie kości przez upadek lub uderzenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  uszkodzić

Połączenia

  • złamać biodro, kciuk, kończynę, kość, kręgosłup, miednicę, nogę, nos, obojczyk, palec, podudzie, przedramię, skrzydło, stopę, szczękę, udo, żebro, żuchwę
  • łatwo złamać
  • pobić kogoś i złamać mu coś

Cytaty

W kraju nie należą do rzadkości przypadki, gdy ktoś podaje do sądu gminę, jeśli np. przewróci się na śliskim chodniku i złamie nogę.

źródło: KWSJP: fig: Zima i drogowcy, Tygodnik Podhalański, 1999

Najbardziej poszkodowany jest Jankowski. Ma złamane cztery żebra.

źródło: KWSJP: Jerzy Delijewski: Życie na torze, 1986

Owczarz gwałtownie padł na klęczki, a Szarlej krótkim ciosem z góry złamał mu nos.

źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Na szczęście miękka ziemia zamortyzowała upadek i chłopiec nic sobie nie złamał.

źródło: KWSJP: Marian Wojdak: Wysunął się z okna i... stracił równowagę, Życie na gorąco, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

bez ograniczeń + złamać +
(KOMU) + CO

3. przepisy

Definicja

nie zastosować się do jakichś norm lub ustaleń

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naruszyć

Połączenia

  • złamać któryś artykuł (prawa), ciszę (wyborczą), etykę, embargo, kodeks, kompromis, kontrakt, konwencję, normy, obietnicę, pakt, postanowienie, prawo, porozumienie, procedury, przepisy, przykazanie, przymierze, przyrzeczenie, przysięgę, regulamin, regułę, rozejm, rozkaz, sankcje, słowo, statut, śluby, tradycję, traktat, ugodę, układ, ustalenia, ustawę, warunki czegoś, zakaz, zasadę, zobowiązanie
  • złamać kilkakrotnie, łatwo, ostatecznie
  • kazać, odważyć się, postanowić, usiłować złamać

Cytaty

Walcząc o życie matki złamał przepisy i naraził wszystkich na niebezpieczeństwo.

źródło: NKJP: Los ludzki w rękach sędziego, Życie na gorąco 1999, nr 33

Przyobiecał mi, że nie tknie więcej alkoholu. Nie wiem jak bym się czuła, gdyby przypadkiem okazało się, że złamał słowo.

źródło: KWSJP: Władysław Ogrodziński: Ulica zwana Bystrą, 1985

Złamała ustalony porządek ceremonii. Podeszła do dziewczynki i wzięła ją za rączkę.

źródło: KWSJP: Stanisław Grzybowski: Elżbieta Wielka, 2009

Pomyślał o podłości swego czynu, o złamaniu obyczaju, pogwałceniu zasady.

źródło: KWSJP: Włodzimierz Odojewski: Zasypie wszystko, zawieje..., 1967

Czyżewski […] usiłował złamać kanony poezji tradycyjnej: rozbijał treść, a będąc malarzem, wprost do formy graficznej wiersza wprowadzał rysunek.

źródło: KWSJP: Kazimierz Wyka: Rzecz wyobraźni, 1959

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

Rzosobowy + złamać +
CO

4. opór

Definicja

pokonać przeszkody lub czyjś opór

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pokonać

Połączenia

  • złamać monopol, opór, powstanie, ruch kontestujący, strajk; przeciwnika
  • postanowić, próbować, usiłować, zdołać złamać

Cytaty

Na godzinę przed ustalonym początkiem przebicia się ku Wiśle pułkownik Wachnowski, przybyły na kategoryczny rozkaz generała „Bora”, nie bez trudu złamał opór żoliborskiego dowództwa AK.

źródło: KWSJP: Zbigniew Załuski: Czterdziesty czwarty, 1968

- Kiedy dwa lata temu grabia Wichman zjawił się na mym dworze - ciągnął Gero - gotowałem wyprawę przeciw Łużyczanom i Sępolanom. Złamałem ich zastępy, stanąłem na Odrze.

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

[...] z całą bezwzględnością zwalczał strajki i używał siły, by je złamać.

źródło: KWSJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999

Nagle moc moich argumentów zmalała też i w moich oczach. Dziekan miał dar przekonywania. Siedziałem jak na cenzurowanym. Dziekan wiedział, że mnie złamał.

źródło: KWSJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000

Pobyt w więzieniu złamał jednak małoletnich morderców. Drew zaczął płakać, a Mitch poprosił o Biblię i pomoc duchownego.

źródło: NKJP: Piotr Janik: Kowbojska tradycja, Detektyw, 1999, nr 2

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

bez ograniczeń + złamać +
KOGO/CO

5. charakter

Definicja

zniszczyć czyjąś psychikę lub czyjeś życie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zniszczyć, zrujnować

Połączenia

  • złamać ducha, kręgosłup (moralny), morale; karierę, życie; przeciwnika
  • złamać kogoś psychicznie
  • postanowić, próbować, usiłować, nie zdołać złamać

Cytaty

Ciągłe rewizje, przesłuchania i bicie sprawiły, że poroniła. Osobista tragedia nie złamała jej.

źródło: KWSJP: Dariusz Koźlenko, Marek Czarniecki, Milena Rachid-Chehab, Patrycja Guevara: Iskry wolności, Ozon, 2005

Dodał, że nie wszyscy zdają sobie sprawę z ogromu kosztów stanu wojennego. - Złamano ludzkie charaktery, wielu wybitnych ludzi wyjechało z kraju - mówił prezydent.

źródło: KWSJP: Rana, która dzieli Polaków, Życie Warszawy, 2001

Gdyby Donald Trump uwierzył, że kilkumiliardowe długi ostatecznie złamały jego karierę, nie odbudowałby swojego imperium.

źródło: KWSJP: Agnieszka Filas: Ojczyzna malkontentów, Wprost, 1999

Poświęcił ukochaną kobietę dla tego starca... zniszczył rodzinę, złamał życie swoim dzieciom.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy, 1993

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

bez ograniczeń + złamać +
KOGO/CO

6. szyfr

Definicja

odczytać kod zabezpieczający chronione informacje lub dostęp do czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  odczytać

Połączenia

  • złamać hasło, kod, szyfr, zabezpieczenia
  • złamać szybko
  • potrafić, próbować, usiłować złamać

Cytaty

Wiadomo już, że nadawcy będą się bronić przed jednym standardem kodowania ze strachu, że producenci pirackich dekoderów szybko złamią kod.

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Kosmiczna wizja, Gazeta Wyborcza, 1994-12-02

Kartę magnetyczną otwierającą pracownikom dostęp do określonych pomieszczeń lub urządzeń można ukraść. PIN czy inny kod dostępu można podejrzeć, a hasło złamać.

źródło: NKJP: Marek Ścibior: Na rękę i na oko, Polityka, 2004

Stefan Bratkowski przypomina: - To właśnie polscy matematycy, a nie angielscy, złamali szyfry Enigmy.

źródło: KWSJP: Anna Bogusz: Grabkski kontra Kordian, Wprost, 1999

Grupa amerykańskich naukowców ogłosiła, że wspólnie złamali zabezpieczenia stosowane dla ochrony praw autorskich plików muzycznych.

źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2000-10-31

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

Rzosobowy + złamać +
CO

7. tekst

Definicja

edytor. 
uformować kolumny książki lub czasopisma przed wydrukowaniem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu wydawnictwa

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przełamać

Połączenia

  • złamać tekst

Cytaty

Już po złamaniu tomu otrzymaliśmy wiadomość o śmierci Bolesława Kobrzyńskiego i Heleny Heinsdorf. Ich nekrologi ukażą się w tomie następnym.

źródło: NKJP: Z żałobnej karty, Pamiętnik Literacki, 1987, tom 11

Dostałam już złamany tekst. Na razie jest 245 stron (to się może nieznacznie zmienić), 155 zdjęć i 15 rysunków.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złamię
 złamiemy
2 os. złamiesz
 złamiecie
3 os. złamie
 złamią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałem
+(e)m złamał
 złamałam
+(e)m złamała
 złamałom
+(e)m złamało
 złamaliśmy
+(e)śmy złamali
 złamałyśmy
+(e)śmy złamały
2 os. złamałeś
+(e)ś złamał
 złamałaś
+(e)ś złamała
 złamałoś
+(e)ś złamało
 złamaliście
+(e)ście złamali
 złamałyście
+(e)ście złamały
3 os. złamał
 złamała
 złamało
 złamali
 złamały

bezosobnik: złamano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. złammy
2 os. złam
 złamcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. złamałbym
bym złamał
 złamałabym
bym złamała
 złamałobym
bym złamało
 złamalibyśmy
byśmy złamali
 złamałybyśmy
byśmy złamały
2 os. złamałbyś
byś złamał
 złamałabyś
byś złamała
 złamałobyś
byś złamało
 złamalibyście
byście złamali
 złamałybyście
byście złamały
3 os. złamałby
by złamał
 złamałaby
by złamała
 złamałoby
by złamało
 złamaliby
by złamali
 złamałyby
by złamały

bezosobnik: złamano by

bezokolicznik: złamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: złamawszy

gerundium: złamanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: złamany

odpowiednik aspektowy: łamać

Składnia

bez ograniczeń + złamać +
CO

Frazeologizmy

ktoś złamał pióro
ktoś złamał serce komuś

Przysłowia

Żeby / Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała
Data ostatniej modyfikacji: 23.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN