UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niepokalany

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	niepokalany	niepokalany	niepokalany	niepokalane	niepokalana
D.	niepokalanego	niepokalanego	niepokalanego	niepokalanego	niepokalanej
C.	niepokalanemu	niepokalanemu	niepokalanemu	niepokalanemu	niepokalanej
B.	niepokalanego	niepokalanego	niepokalany	niepokalane	niepokalaną
N.	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym	niepokalaną
Ms.	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanej
W.	niepokalany	niepokalany	niepokalany	niepokalane	niepokalana

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	niepokalani	niepokalani	niepokalane	niepokalane
D.	niepokalanych	niepokalanych	niepokalanych	niepokalanych
C.	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym	niepokalanym
B.	niepokalanych	niepokalanych	niepokalanych	niepokalane
N.	niepokalanymi	niepokalanymi	niepokalanymi	niepokalanymi
Ms.	niepokalanych	niepokalanych	niepokalanych	niepokalanych
W.	niepokalani	niepokalani	niepokalane	niepokalane

1. śnieg

Definicja

książk.

wolny od domieszek, zanieczyszczeń, skaz

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

czysty, nieskalany, nieskazitelny

Połączenia

niepokalany błękit; niepokalana biel, białość, czystość

Cytaty

	Istvan zdołał zauważyć, że kucharz docenił znaczenie wizyty, był w całej koszuli, lśniącej niepokalaną bielą. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966
	Wśród zieleni najbliższych świerków widać było niepokalany błękit [...] źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1996
	Zasępił się i z nudy, która wypełzła mu na twarz, czyniąc ją nagle starą, ze swej osobności i znużenia zapatrzył się w lśniące niepokalaną białością drzwi. źródło: NKJP: Stanisław Lem: Pamiętnik znaleziony w wannie, 1961
	Dwaj Polacy emigranci. Usłyszeli niepokalaną polszczyznę Tadzia i zatrzymali nas. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957

2. życiorys

Definicja

książk.

taki, któremu nie można zarzucić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

kryształowy, nieposzlakowany, nieskalany

Połączenia

rycerz niepokalany
święty i niepokalany

Cytaty

Na tle warszawskiego panteonu rzezimieszków i wydrwigroszy jawił się jako rycerz niepokalany. Mógł zwiać z forsą, zaszyć się na Karaibach, będąc pewnym, że nikt nie złoży doniesienia. Nie zrobił tego, okazał niespotykaną uczciwość [...]

źródło: NKJP: Tomasz Klarecki, Izabela Smolarek: Wilk... i śmierć bankiera, 2006

Ewentualnie skłócą się politycy, bo może się okazać, że niektórzy niepokalani bohaterowie dawnej opozycji okażą się bohaterami PRL, którzy zgodnie z zaleceniami generała Wojciecha Jaruzelskiego po kryjomu bronili socjalizmu jak niepodległości.

źródło: NKJP: Jerzy Witaszczyk: Kto bronił socjalizmu? Dziennik Łódzki, 2005-01-13

Społeczeństwo obywatelskie nie potrzebuje postaci niepokalanych, musi uznać, że ludzie nie są spiżowi, na ich wizerunku są rysy.

źródło: NKJP: Daniel Passent: Otwarte oczy i akta, Polityka, 2007-06-16

3. dziewica

Definicja

książk.

o kobiecie: taka, która z nikim nie współżyła seksualnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nieskalany

Cytaty

[...] a progu jaćwieskiej Białej Wieży nie miała prawa przekroczyć żadna kobieta, choćby nawet była niepokalaną dziewicą.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

4. Baranek

Definicja

rel.

używane w języku religii katolickiej jako nazwa cechy przypisywanej Bogu lub Matce Bożej, w różnych wyrażeniach, których sens wyjaśnia teologia katolicka

Noty o użyciu

Zapisywane często wielką literą.
Wyraz Niepokalana często jest używana samodzielnie jako określenie Matki Boskiej, np. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się figura Niepokalanej oraz św. św. Piotra i Pawła .

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Połączenia

niepokalany Baranek, niepokalana Maryja (Dziewica), Hostia; niepokalane Serce (Maryi, Jezusa)

Cytaty

„Pamiętaj, synu, że to Matka nasza...” powiedział kardynał de Torres. Pamiętał o tym. Z ufnością i wzruszeniem nazywał Ją teraz Matką najczystszą, Matką najśliczniejszą, Matką niepokalaną, Matką nienaruszoną , Matką najmilszą i Matką przedziwną...

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

„Moje niepokalane serce zatriumfuje - mówiła Jasna Pani w Fatimie - Ojciec Święty odda Rosję pod moją opiekę. Jeśli ona się nawróci, świat zazna chwili spokoju”

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Koperta Łucji, Polityka, 2000-05-27

Za wstawiennictwem Ojca Pio proszę Niepokalaną Maryję o uzdrowienie z arytmii serca [...]. – Kazimierz K.

źródło: NKJP: Intencje modlitewne - luty 2010, Głos Ojca Pio, 2010-02

Frazeologizmy

Najświętsza Maria Panna
Niepokalana Dziewica
Niepokalane Poczęcie

Data ostatniej modyfikacji: 13.01.2021