Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *bajati 'mwić, opowiadać; opwiadać bajki, baśnie'
1. o smokach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | opowiadać |
Połączenia
- bajać o rycerzach, o smokach
Cytaty
Choćbyś poszedł na wschód i na zachód, na północ i na południe i szedł przez trzy dni i trzy noce bez przerwy, nigdzie nie spotkałbyś piękniejszej. O takich krasawicach bajają w zimowe wieczory, kiedy na palenisku dogasa malinowy żar, pod progiem śpi ubożę, a za ścianami wyje wiatr i głodne wilki. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Emilia z kwiatem lilii leśnej, 1993 |
|
Kiedyś objaśniali, co zrobić na puchliznę [...] i jak wiatr zagadywać, żeby przy wyrębie niósł ogień we właściwą stronę. A teraz cięgiem bajają o dawnych czasach [...] albo o Gwardii. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
|
Bajał im stary Pogwizd znowu do północka [...], wyspać się nie dał. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
|
- Aby się tu nie uchlaj i nie uśnij! [...] Bajaj, śpiewaj, na dudach graj! Wesoło ma być! źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
bajam baję |
bajamy bajemy |
|||
2 os. |
bajasz bajesz |
bajacie bajecie |
|||
3 os. |
baja baje |
bajają bają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
bajałem +(e)m bajał |
bajałam +(e)m bajała |
bajałom +(e)m bajało |
bajaliśmy +(e)śmy bajali |
bajałyśmy +(e)śmy bajały |
2 os. |
bajałeś +(e)ś bajał |
bajałaś +(e)ś bajała |
bajałoś +(e)ś bajało |
bajaliście +(e)ście bajali |
bajałyście +(e)ście bajały |
3 os. |
bajał |
bajała |
bajało |
bajali |
bajały |
bezosobnik: bajano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę bajał będę bajać |
będę bajała będę bajać |
będę bajało będę bajać |
będziemy bajali będziemy bajać |
będziemy bajały będziemy bajać |
2 os. |
będziesz bajał będziesz bajać |
będziesz bajała będziesz bajać |
będziesz bajało będziesz bajać |
będziecie bajali będziecie bajać |
będziecie bajały będziecie bajać |
3 os. |
będzie bajał będzie bajać |
będzie bajała będzie bajać |
będzie bajało będzie bajać |
będą bajali będą bajać |
będą bajały będą bajać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
bajajmy bajmy |
|
2 os. |
baj bajaj |
bajajcie bajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
bajałbym bym bajał |
bajałabym bym bajała |
bajałobym bym bajało |
bajalibyśmy byśmy bajali |
bajałybyśmy byśmy bajały |
2 os. |
bajałbyś byś bajał |
bajałabyś byś bajała |
bajałobyś byś bajało |
bajalibyście byście bajali |
bajałybyście byście bajały |
3 os. |
bajałby by bajał |
bajałaby by bajała |
bajałoby by bajało |
bajaliby by bajali |
bajałyby by bajały |
bezosobnik: bajano by
bezokolicznik: bajać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
bajając
bając
gerundium: bajanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | bajanie |
bajania |
D. | bajania |
bajań |
C. | bajaniu |
bajaniom |
B. | bajanie |
bajania |
N. | bajaniem |
bajaniami |
Ms. | bajaniu |
bajaniach |
W. | bajanie |
bajania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: bajający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | bajający bający |
bajający bający |
bajający bający |
bajające bające |
bajająca bająca |
D. | bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającej bającej |
C. | bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającej bającej |
B. | bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajający bający |
bajające bające |
bajającą bającą |
N. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającą bającą |
Ms. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającej bającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | bajający bający |
bajający bający |
bajające bające |
bajające bające |
D. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
C. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
B. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajające bające |
N. | bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
Ms. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
Składnia
![]() |
+ | bajać | + |
(o KIM/CZYM)
|
2. bzdury
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Cytaty
Nikt się nie pogodzi z faktem, iżby coś się stało bez powodu. Więc będą bajać, że sprzeniewierzył kasę, że żona porzuciła go dla akcyźnika. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959 |
|
Do tej pory się nie ożenił, chociaż ludzie bają, że na Rubieżach ma kochanicę, dlatego ciągle tam siedzi. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005 |
|
[...] jakbyś znalazł się pod prawdziwym ogniem, miałbyś pełne portki i pewnie wołałbyś mamę na pomoc. [...] - Wcale nie. Byłem już pod ogniem wiele razy.- Co ty mi tu bajesz? źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999 |
|
Kazała sobie co wieczór opowiadać o cioci wróżce i o wyczarowanych ptakach. Bajałam o ptakach, o zającach, które widziałam w pobliżu naszego pola, bardzo podobnych do tych, które wyczarowała raz moja ciocia. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
bajam baję |
bajamy bajemy |
|||
2 os. |
bajasz bajesz |
bajacie bajecie |
|||
3 os. |
baja baje |
bajają bają |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
bajałem +(e)m bajał |
bajałam +(e)m bajała |
bajałom +(e)m bajało |
bajaliśmy +(e)śmy bajali |
bajałyśmy +(e)śmy bajały |
2 os. |
bajałeś +(e)ś bajał |
bajałaś +(e)ś bajała |
bajałoś +(e)ś bajało |
bajaliście +(e)ście bajali |
bajałyście +(e)ście bajały |
3 os. |
bajał |
bajała |
bajało |
bajali |
bajały |
bezosobnik: bajano
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę bajał będę bajać |
będę bajała będę bajać |
będę bajało będę bajać |
będziemy bajali będziemy bajać |
będziemy bajały będziemy bajać |
2 os. |
będziesz bajał będziesz bajać |
będziesz bajała będziesz bajać |
będziesz bajało będziesz bajać |
będziecie bajali będziecie bajać |
będziecie bajały będziecie bajać |
3 os. |
będzie bajał będzie bajać |
będzie bajała będzie bajać |
będzie bajało będzie bajać |
będą bajali będą bajać |
będą bajały będą bajać |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
bajajmy bajmy |
|
2 os. |
baj bajaj |
bajajcie bajcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
bajałbym bym bajał |
bajałabym bym bajała |
bajałobym bym bajało |
bajalibyśmy byśmy bajali |
bajałybyśmy byśmy bajały |
2 os. |
bajałbyś byś bajał |
bajałabyś byś bajała |
bajałobyś byś bajało |
bajalibyście byście bajali |
bajałybyście byście bajały |
3 os. |
bajałby by bajał |
bajałaby by bajała |
bajałoby by bajało |
bajaliby by bajali |
bajałyby by bajały |
bezosobnik: bajano by
bezokolicznik: bajać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
bajając
bając
gerundium: bajanie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | bajanie |
bajania |
D. | bajania |
bajań |
C. | bajaniu |
bajaniom |
B. | bajanie |
bajania |
N. | bajaniem |
bajaniami |
Ms. | bajaniu |
bajaniach |
W. | bajanie |
bajania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: bajający
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | bajający bający |
bajający bający |
bajający bający |
bajające bające |
bajająca bająca |
D. | bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajającej bającej |
C. | bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającemu bającemu |
bajającej bającej |
B. | bajającego bającego |
bajającego bającego |
bajający bający |
bajające bające |
bajającą bającą |
N. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającą bającą |
Ms. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającej bającej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | bajający bający |
bajający bający |
bajające bające |
bajające bające |
D. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
C. | bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
bajającym bającym |
B. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajające bające |
N. | bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
bajającymi bającymi |
Ms. | bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
bajających bających |
imiesłów przymiotnikowy bierny: bajany
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | bajany |
bajany |
bajany |
bajane |
bajana |
D. | bajanego |
bajanego |
bajanego |
bajanego |
bajanej |
C. | bajanemu |
bajanemu |
bajanemu |
bajanemu |
bajanej |
B. | bajanego |
bajanego |
bajany |
bajane |
bajaną |
N. | bajanym |
bajanym |
bajanym |
bajanym |
bajaną |
Ms. | bajanym |
bajanym |
bajanym |
bajanym |
bajanej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | bajani |
bajani |
bajane |
bajane |
D. | bajanych |
bajanych |
bajanych |
bajanych |
C. | bajanym |
bajanym |
bajanym |
bajanym |
B. | bajanych |
bajanych |
bajanych |
bajane |
N. | bajanymi |
bajanymi |
bajanymi |
bajanymi |
Ms. | bajanych |
bajanych |
bajanych |
bajanych |
Składnia
![]() |
+ | bajać | + |
(KOMU) +
(CO)
|
![]() |
+ | bajać | + |
(o CZYM)
|
![]() |
+ | bajać | + |
(że ZDANIE)
|