mówić - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

3.

rozmawiać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Język

mówienie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gadać
rozmawiać

Połączenia

mówić z mamą, z ojcem, z panem, z panią

Cytaty

	Chciałbym mówić z kierownikiem kliniki. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001
	Zauważyłem, że im więcej mówię z pielęgniarkami, tym mniej poświęcają mi uwagi. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983
	[...] najwięcej chyba mówiliśmy o pogodzie i paryskim klimacie. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Miazga, 1979
	Przecież nie mówię z mamą o sobie, a jednak cały czas rozmawiamy o mnie. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976
	Proszę cię, nie mówmy o tym. To nie jest miejsce ani pora. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	mówię	mówimy
2 os.	mówisz	mówicie
3 os.	mówi	mówią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	mówiłem +(e)m mówił	mówiłam +(e)m mówiła	mówiłom +(e)m mówiło	mówiliśmy +(e)śmy mówili	mówiłyśmy +(e)śmy mówiły
2 os.	mówiłeś +(e)ś mówił	mówiłaś +(e)ś mówiła	mówiłoś +(e)ś mówiło	mówiliście +(e)ście mówili	mówiłyście +(e)ście mówiły
3 os.	mówił	mówiła	mówiło	mówili	mówiły

bezosobnik: mówiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę mówił będę mówić	będę mówiła będę mówić	będę mówiło będę mówić	będziemy mówili będziemy mówić	będziemy mówiły będziemy mówić
2 os.	będziesz mówił będziesz mówić	będziesz mówiła będziesz mówić	będziesz mówiło będziesz mówić	będziecie mówili będziecie mówić	będziecie mówiły będziecie mówić
3 os.	będzie mówił będzie mówić	będzie mówiła będzie mówić	będzie mówiło będzie mówić	będą mówili będą mówić	będą mówiły będą mówić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		mówmy
2 os.	mów	mówcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	mówiłbym bym mówił	mówiłabym bym mówiła	mówiłobym bym mówiło	mówilibyśmy byśmy mówili	mówiłybyśmy byśmy mówiły
2 os.	mówiłbyś byś mówił	mówiłabyś byś mówiła	mówiłobyś byś mówiło	mówilibyście byście mówili	mówiłybyście byście mówiły
3 os.	mówiłby by mówił	mówiłaby by mówiła	mówiłoby by mówiło	mówiliby by mówili	mówiłyby by mówiły

bezosobnik: mówiono by

bezokolicznik: mówić

imiesłów przysłówkowy współczesny: mówiąc

gerundium: mówienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	mówienie	mówienia
D.	mówienia	mówień
C.	mówieniu	mówieniom
B.	mówienie	mówienia
N.	mówieniem	mówieniami
Ms.	mówieniu	mówieniach
W.	mówienie	mówienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: mówiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	mówiący	mówiący	mówiący	mówiące	mówiąca
D.	mówiącego	mówiącego	mówiącego	mówiącego	mówiącej
C.	mówiącemu	mówiącemu	mówiącemu	mówiącemu	mówiącej
B.	mówiącego	mówiącego	mówiący	mówiące	mówiącą
N.	mówiącym	mówiącym	mówiącym	mówiącym	mówiącą
Ms.	mówiącym	mówiącym	mówiącym	mówiącym	mówiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	mówiący	mówiący	mówiące	mówiące
D.	mówiących	mówiących	mówiących	mówiących
C.	mówiącym	mówiącym	mówiącym	mówiącym
B.	mówiących	mówiących	mówiących	mówiące
N.	mówiącymi	mówiącymi	mówiącymi	mówiącymi
Ms.	mówiących	mówiących	mówiących	mówiących

Składnia

+

mówić

+

z KIM + (o KIM/CZYM)

Pochodzenie

psł. *ml̥viti 'wydawać różne odgłosy: brzęczeć, mruczeć, burczeć (o zwierzętach), krzyczeć, hałasować, szumieć (o ludziach)'

Z pierwotnego znaczenia prasłowiańskiego rozwinęło się 'wydawać (jednostajny) głos, paplać, pleść (bez sensu, bez celu)', a potem 'używając głosu, przekazywać myśli'; wyraz prawdopodobnie pochodzenia dźwiękonaśladowczego (Bor)