wybaczyć - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

przestać gniewać się na kogoś za to, co zrobił złego, i odstąpić od zamiaru ukarania go

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

Relacje międzyludzkie

określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przebaczyć

Połączenia

Bóg, Jezus, ojciec wybaczył; matka, żona wybaczyła komuś
wybaczyć błędy, grzech, krzywdę, przewinienie, romans, słabości, winę, zdradę
wybaczyć bliźniemu, dziecku, grzesznikowi, mężowi, winowajcy
coś jest nie do wybaczenia
błagać, prosić o wybaczenie; coś jest nie do wybaczenia

Cytaty

	Pojawienie się tej małej istoty było zagrożeniem jego związku z Hanką. Mogłaby mu nie wybaczyć kłamstwa. źródło: KWSJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: czyściec, 1992
	W dalszym ciągu oboje boczyli się na siebie. Urażona Cesia, która nie wybaczyła Jerzemu jego grubiaństwa, oraz zazdrosny Jerzy, który zdołał już wyśledzić, że brodacz nachodzi dom Żaków co dzień. źródło: KWSJP: Małgorzata Musierowicz: Szósta klepka, 1977
	Rodzice wybaczyli jej wprawdzie, ale przestrzegli, że los zemści się na niej okrutnie. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946
	Za pośrednictwem tajnych wysłańców buntował plemiona północne, a one przyrzekły mu zbrojne poparcie w razie wybuchu powstania. Uważały one Dawida za uzurpatora i nigdy nie wybaczyły mu, że obalił ich rodzimą dynastię Saula. źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wybaczę	wybaczymy
2 os.	wybaczysz	wybaczycie
3 os.	wybaczy	wybaczą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wybaczyłem +(e)m wybaczył	wybaczyłam +(e)m wybaczyła	wybaczyłom +(e)m wybaczyło	wybaczyliśmy +(e)śmy wybaczyli	wybaczyłyśmy +(e)śmy wybaczyły
2 os.	wybaczyłeś +(e)ś wybaczył	wybaczyłaś +(e)ś wybaczyła	wybaczyłoś +(e)ś wybaczyło	wybaczyliście +(e)ście wybaczyli	wybaczyłyście +(e)ście wybaczyły
3 os.	wybaczył	wybaczyła	wybaczyło	wybaczyli	wybaczyły

bezosobnik: wybaczono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wybaczmy
2 os.	wybacz	wybaczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wybaczyłbym bym wybaczył	wybaczyłabym bym wybaczyła	wybaczyłobym bym wybaczyło	wybaczylibyśmy byśmy wybaczyli	wybaczyłybyśmy byśmy wybaczyły
2 os.	wybaczyłbyś byś wybaczył	wybaczyłabyś byś wybaczyła	wybaczyłobyś byś wybaczyło	wybaczylibyście byście wybaczyli	wybaczyłybyście byście wybaczyły
3 os.	wybaczyłby by wybaczył	wybaczyłaby by wybaczyła	wybaczyłoby by wybaczyło	wybaczyliby by wybaczyli	wybaczyłyby by wybaczyły

bezosobnik: wybaczono by

bezokolicznik: wybaczyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wybaczywszy

gerundium: wybaczenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wybaczenie	wybaczenia
D.	wybaczenia	wybaczeń
C.	wybaczeniu	wybaczeniom
B.	wybaczenie	wybaczenia
N.	wybaczeniem	wybaczeniami
Ms.	wybaczeniu	wybaczeniach
W.	wybaczenie	wybaczenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: wybaczony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wybaczony	wybaczony	wybaczony	wybaczone	wybaczona
D.	wybaczonego	wybaczonego	wybaczonego	wybaczonego	wybaczonej
C.	wybaczonemu	wybaczonemu	wybaczonemu	wybaczonemu	wybaczonej
B.	wybaczonego	wybaczonego	wybaczony	wybaczone	wybaczoną
N.	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym	wybaczoną
Ms.	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wybaczeni	wybaczeni	wybaczone	wybaczone
D.	wybaczonych	wybaczonych	wybaczonych	wybaczonych
C.	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym	wybaczonym
B.	wybaczonych	wybaczonych	wybaczonych	wybaczone
N.	wybaczonymi	wybaczonymi	wybaczonymi	wybaczonymi
Ms.	wybaczonych	wybaczonych	wybaczonych	wybaczonych

odpowiednik aspektowy: wybaczać

Składnia

Rz_osobowy	+	wybaczyć	+	KOMU + (CO)
Rz_osobowy	+	wybaczyć	+	KOMU + że ZDANIE

Pochodzenie

Z przyrostkiem wy- od baczyć w znaczeniu 'przypominać sobie'; 'zapomnieć'. Czasownik ten, podobnie jak przebaczyć wyspecjalizował się w znaczeniu 'zapomnieć' > 'darować winę, odpuścić'; zob. baczyć