obrus

  • ozdobny kawałek tkaniny, którym przykrywa się stół - mebel
  • CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA

    Najbliższe środowisko życia człowieka

    meble i wystrój wnętrz

    • adamaszkowy, ceratowy, koronkowy, papierowy; haftowany; biały, śnieżnobiały, zielony...; czysty, poplamiony, świeży, wykrochmalony, wyprasowany; świąteczny obrus; obrus plamoodporny
    • obrus na stół
    • obrus na ołtarzu, na stole
    • obrusy i serwetki, obrusy i serwety
    • rąbek; biel obrusa
    • siano spod obrusa
    • plama na obrusie
    • coś nakryte, przykryte obrusem
    • wyciągnąć coś spod obrusa
    • coś rozsypane na obrusie
  • Duży stół w salonie przykryty był białym obrusem.

    źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

    Wtedy to w Sali Senatorskiej na Wawelu stoły wyłożono zamówionymi specjalnie adamaszkowymi obrusami, wykonanymi w saskich tkalniach [...].

    źródło: NKJP: (WAK): Kto kupi królewski obrus?, Dziennik Polski, 2001-09-07

    Panie szyją nie tylko obrusy i serwetki, ale także haleczki, wszystkie białe zdobione koronkami.

    źródło: NKJP: Lidia Cichocka: Siostra Małgorzata daje nadzieję, Echo Dnia, 2006-12-22

    Łyżkę prowadzimy od siebie do końca talerza, podnosimy ją przy końcu talerza i niesiemy do ust nad nim; jeżeli coś z łyżki kapnie, to nie zrobi plamy na obrusie ani na ubraniu.

    źródło: NKJP: Tadeusz Rojek: Jak to się je: savoir-vivre przy stole, 1994

    Pokój przeistoczył się w mgnieniu oka. Stał się obszerną jadalnią. Stół pośrodku nie był nakryty obrusem.

    źródło: NKJP: Stanisław Lem: Fiasko, 1987

  • część mowy: rzeczownik

    rodzaj gramatyczny: m3

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    M. obrus
    obrusy
    D. obrusa
    rzadziej obrusu
    obrusów
    C. obrusowi
    obrusom
    B. obrus
    obrusy
    N. obrusem
    obrusami
    Ms. obrusie
    obrusach
    W. obrusie
    obrusy
  • psł. *o(b)brusъ 'kawałek materiału do wycierania, ścierka (do rąk)'

    Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *o(b)brusiti 'otrzeć, obtoczyć, oczyścić powierzchnię' od psł. *brusiti 'trzeć, ścierać, szlifować' (stąd też st.pol. brusić 'ostrzyć osełką, kamieniem, szlifować' oraz w pierwszym zapisanym polskim zdaniu pobruszę 'pomielę na żarnach' (Bor).

CHRONOLOGIZACJA:
1420, SStp
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2023