-
1.
popychając okrągły przedmiot lub pojazd na kołach, przesuwać go na inne miejsce -
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
Praca
rodzaje pracy
KATEGORIE FIZYCZNE
Cechy i właściwości materii
ruch i spoczynek -
synonimy: kulać
hiperonimy: przemieszczać
-
- toczyć beczkę, kamień, koło, kulkę, piłkę
- toczyć po pochylni, po podłodze
-
Z pobliskiego baraku myśliwi dźwigają na plecach silniki, toczą beczki z benzyną.
źródło: NKJP: Tomasz Kizny: Czukcze nie przepraszają już wielorybów, Gazeta Wyborcza, 1996-06-14
Połóż piłkę na podłodze, a następnie tocz ją z prawej na lewą stronę albo w przód i w tył.
źródło: KWSJP: Julia Paczuska: Fitness, Cosmopolitan, 1998, nr 10
W południe do sali weszła Raisa, tocząc przed sobą inwalidzki wózek.
źródło: KWSJP: Henryk Panas: Na rozstajnych drogach, 1974
Drugą popularną zabawą było toczenie kolorowych jajek po pochyłej desce. Czyje poturlało się najdalej, ten wygrywał.
źródło: NKJP: Irena Domańska-Kubiak: Zakątek pamięci: życie w XIX-wiecznych dworkach kresowych, 2004
Miliony skarabeuszy toczyły kulki oślego czy wielbłądziego nawozu, ale tylko nocą i to do godziny szóstej rano. Później znikały, kryjąc się przed spiekotą.
źródło: NKJP: Bronisław Chromy: Kamień i marzenie. Autobiografia, 2005
-
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. toczę
toczymy
2 os. toczysz
toczycie
3 os. toczy
toczą
Czas przeszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. toczyłem
+(e)m toczył
toczyłam
+(e)m toczyła
toczyłom
+(e)m toczyło
toczyliśmy
+(e)śmy toczyli
toczyłyśmy
+(e)śmy toczyły
2 os. toczyłeś
+(e)ś toczył
toczyłaś
+(e)ś toczyła
toczyłoś
+(e)ś toczyło
toczyliście
+(e)ście toczyli
toczyłyście
+(e)ście toczyły
3 os. toczył
toczyła
toczyło
toczyli
toczyły
bezosobnik: toczono
Czas przyszły
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. będę toczył
będę toczyć
będę toczyła
będę toczyć
będę toczyło
będę toczyć
będziemy toczyli
będziemy toczyć
będziemy toczyły
będziemy toczyć
2 os. będziesz toczył
będziesz toczyć
będziesz toczyła
będziesz toczyć
będziesz toczyło
będziesz toczyć
będziecie toczyli
będziecie toczyć
będziecie toczyły
będziecie toczyć
3 os. będzie toczył
będzie toczyć
będzie toczyła
będzie toczyć
będzie toczyło
będzie toczyć
będą toczyli
będą toczyć
będą toczyły
będą toczyć
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza liczba mnoga 1 os. toczmy
2 os. tocz
toczcie
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n mo -mo 1 os. toczyłbym
bym toczył
toczyłabym
bym toczyła
toczyłobym
bym toczyło
toczylibyśmy
byśmy toczyli
toczyłybyśmy
byśmy toczyły
2 os. toczyłbyś
byś toczył
toczyłabyś
byś toczyła
toczyłobyś
byś toczyło
toczylibyście
byście toczyli
toczyłybyście
byście toczyły
3 os. toczyłby
by toczył
toczyłaby
by toczyła
toczyłoby
by toczyło
toczyliby
by toczyli
toczyłyby
by toczyły
bezosobnik: toczono by
bezokolicznik: toczyć
imiesłów przysłówkowy współczesny: tocząc
gerundium: toczenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza liczba mnoga M. toczenie
toczenia
D. toczenia
toczeń
C. toczeniu
toczeniom
B. toczenie
toczenia
N. toczeniem
toczeniami
Ms. toczeniu
toczeniach
W. toczenie
toczenia
imiesłów przymiotnikowy czynny: toczący
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. toczący
toczący
toczący
toczące
tocząca
D. toczącego
toczącego
toczącego
toczącego
toczącej
C. toczącemu
toczącemu
toczącemu
toczącemu
toczącej
B. toczącego
toczącego
toczący
toczące
toczącą
N. toczącym
toczącym
toczącym
toczącym
toczącą
Ms. toczącym
toczącym
toczącym
toczącym
toczącej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. toczący
toczący
toczące
toczące
D. toczących
toczących
toczących
toczących
C. toczącym
toczącym
toczącym
toczącym
B. toczących
toczących
toczących
toczące
N. toczącymi
toczącymi
toczącymi
toczącymi
Ms. toczących
toczących
toczących
toczących
imiesłów przymiotnikowy bierny: toczony
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. toczony
toczony
toczony
toczone
toczona
D. toczonego
toczonego
toczonego
toczonego
toczonej
C. toczonemu
toczonemu
toczonemu
toczonemu
toczonej
B. toczonego
toczonego
toczony
toczone
toczoną
N. toczonym
toczonym
toczonym
toczonym
toczoną
Ms. toczonym
toczonym
toczonym
toczonym
toczonej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. toczeni
toczeni
toczone
toczone
D. toczonych
toczonych
toczonych
toczonych
C. toczonym
toczonym
toczonym
toczonym
B. toczonych
toczonych
toczonych
toczone
N. toczonymi
toczonymi
toczonymi
toczonymi
Ms. toczonych
toczonych
toczonych
toczonych
-
+ toczyć + CO -
psł. *točiti 'powodować, że coś płynie, ciecze’, ‘przesuwać coś nadając mu ruch obrotowy’, ‘obrabiać przedmiot obracając go'
W genetycznej więzi (regularna opozycja samogłoski rdzennej *e : *o) z psł. *tekti (zob. ciec).