-
5.
taki, który prawnie nie jest pozbawiony możliwości decydowania o sobie -
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Zasady współżycia społecznego
stosunki, grupy i organizacje społeczne -
- wolny chłop; człowiek; naród; wolna ludność
- wolny i niewolnik
-
Jeśli chcecie zatrzymać mnie w Rzymie przemocą -krzyczał - ogłaszam głodówkę protestacyjną. Nie jestem niewolnikiem. Jestem wolnym Rzymianinem, ojczymie. Pozwól mi wyjechać na Rodos, albo zagłodzę się na śmierć.
źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009
Generał od dziecka jeździł konno, polował, włóczył się po polach i pastwiskach. Widział pracę najpierw pańszczyźnianych, a potem już wolnych chłopów , ale o rolnictwie pojęcia nie miał.
źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. wolny
wolny
wolny
wolne
wolna
D. wolnego
wolnego
wolnego
wolnego
wolnej
C. wolnemu
wolnemu
wolnemu
wolnemu
wolnej
B. wolnego
wolnego
wolny
wolne
wolną
N. wolnym
wolnym
wolnym
wolnym
wolną
Ms. wolnym
wolnym
wolnym
wolnym
wolnej
W. wolny
wolny
wolny
wolne
wolna
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. wolni
wolni
wolne
wolne
D. wolnych
wolnych
wolnych
wolnych
C. wolnym
wolnym
wolnym
wolnym
B. wolnych
wolnych
wolnych
wolne
N. wolnymi
wolnymi
wolnymi
wolnymi
Ms. wolnych
wolnych
wolnych
wolnych
W. wolni
wolni
wolne
wolne
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. wolniejszy
wolniejszy
wolniejszy
wolniejsze
wolniejsza
D. wolniejszego
wolniejszego
wolniejszego
wolniejszego
wolniejszej
C. wolniejszemu
wolniejszemu
wolniejszemu
wolniejszemu
wolniejszej
B. wolniejszego
wolniejszego
wolniejszy
wolniejsze
wolniejszą
N. wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
wolniejszą
Ms. wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
wolniejszej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. wolniejsi
wolniejsi
wolniejsze
wolniejsze
D. wolniejszych
wolniejszych
wolniejszych
wolniejszych
C. wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
wolniejszym
B. wolniejszych
wolniejszych
wolniejszych
wolniejsze
N. wolniejszymi
wolniejszymi
wolniejszymi
wolniejszymi
Ms. wolniejszych
wolniejszych
wolniejszych
wolniejszych
-
psł. *volьnъ 'zgodny z czyjąś wolą, taki, jaki komuś odpowiada'
W st.pol. także w postaci prostej wolen. Pierwotne znaczenie 'zgodny z czyjąś wolą', stworzyło możliwość wielokierunkowych przemodelowań semantycznych: 'mający wolność, swobodny', 'uwolniony od czegoś niekorzystnego, niepożądanego', 'mający czas, niezajęty', 'bez zobowiązań małżeńskich', 'próżny, pusty', 'umożliwiający swobodne poruszanie się, otwarty (o przestrzeni), 'niezabroniony, dowolny, bezpłatny; dozwolony', ‘(cieszący się swobodą), powolny, niespieszny', 'luźny, nieprzylegający', 'nieskrępowany rygorami moralnymi, swobodny, swawolny, nieskromny’ i in.