-
1.b
książk. właściwy komuś, kto jest uczciwy i wspaniałomyślny, a przez to zasługujący na zaufanie i szacunek -
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Usposobienie człowieka
cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Ocena i wartościowanie
słownictwo oceniające -
- zacny cel, charakter, zacne intencje
-
Wiedział, że sto nawet serc, chociażby tak miękkich i tak czułych jak zacne serce cioci, nie zastąpi dziecku jednego uścisku i jednego uśmiechu matki [...].
źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1985
Czekając na niego, rozmawiałem z [...] szefem finansów królewskich, człowiekiem bardzo rozsądnym i zacnego charakteru.
źródło: NKJP: Marian Brandys: Nieznany Książę Poniatowski, 1996
Przyświecał mu zacny cel: chciał uchronić młodzież przed marnowaniem czasu i uzdolnień, a także zabezpieczyć ją przed wywiezieniem na roboty przymusowe do Niemiec.
źródło: NKJP: Kamienica nie powie, Dziennik Polski, 2000-08-26
Nie chcę kwestionować zacnych intencji tego pracowitego ludu, ale przypominam, że kiedy po raz pierwszy spróbowali swoje idee [...] wprowadzić w życie, skończyło się to krwawą rewolucją francuską.
źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.02.1993
-
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. zacny
zacny
zacny
zacne
zacna
D. zacnego
zacnego
zacnego
zacnego
zacnej
C. zacnemu
zacnemu
zacnemu
zacnemu
zacnej
B. zacnego
zacnego
zacny
zacne
zacną
N. zacnym
zacnym
zacnym
zacnym
zacną
Ms. zacnym
zacnym
zacnym
zacnym
zacnej
W. zacny
zacny
zacny
zacne
zacna
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. zacni
zacni
zacne
zacne
D. zacnych
zacnych
zacnych
zacnych
C. zacnym
zacnym
zacnym
zacnym
B. zacnych
zacnych
zacnych
zacne
N. zacnymi
zacnymi
zacnymi
zacnymi
Ms. zacnych
zacnych
zacnych
zacnych
W. zacni
zacni
zacne
zacne
Stopień wyższy
liczba pojedyncza m1 m2 m3 n1, n2 ż M. zacniejszy
zacniejszy
zacniejszy
zacniejsze
zacniejsza
D. zacniejszego
zacniejszego
zacniejszego
zacniejszego
zacniejszej
C. zacniejszemu
zacniejszemu
zacniejszemu
zacniejszemu
zacniejszej
B. zacniejszego
zacniejszego
zacniejszy
zacniejsze
zacniejszą
N. zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
zacniejszą
Ms. zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
zacniejszej
liczba mnoga p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe M. zacniejsi
zacniejsi
zacniejsze
zacniejsze
D. zacniejszych
zacniejszych
zacniejszych
zacniejszych
C. zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
zacniejszym
B. zacniejszych
zacniejszych
zacniejszych
zacniejsze
N. zacniejszymi
zacniejszymi
zacniejszymi
zacniejszymi
Ms. zacniejszych
zacniejszych
zacniejszych
zacniejszych
-
czes. vzácný 'cenny, możny, wysoko urodzony; niespotykany, rzadki'
z psł. *vъz-ęt'ьnъ 'wzięty, wybrany'
Od: czasownika *vъz-ęti 'wziąć'. W polszczyźnie (w stosunku do czeskiego pierwowzoru) doszło do uproszczenia grupy spółgłoskowej wz- > z- pod wpływem niezwiązanego etymologicznie przymiotnika cny (por.) (Bor)