UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

los

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

śr.-w.-niem. lōʒ 'los, dola, przeznaczenie; rzucanie losu; wróżenie za pomocą losu'

1. bieg zdarzeń

Definicja

następujące po sobie wydarzenia decydujące o tym, co dzieje się z kimś lub z czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dola

Połączenia

  • ciężki, marny, smutny, trudny; dziwny; człowieczy, ludzki; polityczny; pośmiertny los; artystyczne, powojenne, wojenne; dalsze, przyszłe; osobiste, życiowe; burzliwe, dramatyczne, powikłane, skomplikowane, splątane, tragiczne, zagmatwane, zawiłe, zmienne losy
  • los bitwy; kraju, narodu, ojczyzny, państwa, świata; emigranta, uchodźców, więźniów, żołnierzy; człowieka, ludzkości; bezdomnych, bezrobotnych, biednych, najuboższych; bohatera, bohaterów; lokatorów; absolwentów; reformy, traktatu, ustawy; przedsiębiorstwa; meczu
  • odmiana, poprawa; przeciwności; wspólnota; koleje losu
  • wrażliwość na los kogoś, czegoś; niepokój, obawa, troska o los kogoś, czegoś; odpowiedzialność, współodpowiedzialność za los kogoś, czegoś
  • historia, opowieść o losach kogoś
  • kogoś spotkał jakiś los; kogoś nie obchodzi los kogoś, czegoś; losy kogoś, czegoś potoczyłyby się jakoś; waży się los czegoś
  • odmienić los kogoś, czegoś; zgotować komuś jakiś los; śledzić losy kogoś, czegoś; odwrócić losy czegoś
  • przejmować się losem kogoś, czegoś
  • zasłużyć/zasługiwać na swój los
  • boleć, ubolewać nad losem kogoś, czegoś
  • decydować, przesądzić/przesądzać, rozstrzygnąć/rozstrzygać, zadecydować, zdecydować o losie kogoś, czegoś

Cytaty

Na bieżąco mają być aktualizowane informacje dotyczące rynku pracy. Ma również zostać stworzona baza danych na temat dalszych losów absolwentów tamtejszej placówki.

źródło: NKJP: (PB): „Dąbrowiak” w nowej siedzibie, Dziennik Polski, 2001-01-11

Parlamentarzysta nie przyznał się do winy i twierdził, że nie naruszał prawa, a rozmawiając z lekarką troszczył się jedynie o los syna.

źródło: NKJP: /pok/: Skazany senator, Echo Dnia, 2004-10-05

Jak to w tasiemcach bywa, losy bohaterów niejednokrotnie komplikowały się za sprawą zmian w prawdziwym życiu aktorów.

źródło: NKJP: Anna Wiejowska, Echo Dnia, 2005-02-18

W Dublinie ma się rozstrzygnąć los paktu stabilizacyjnego, choć ostateczna decyzja zapadnie pewnie dopiero latem przyszłego roku w Amsterdamie.

źródło: NKJP: Danuta Zagrodzka: Kto tu wpuścił finansistów?, Gazeta Wyborcza, 1996-12-14

[...] husaria bez wsparcia ogniowego nie mogła zadecydować o losach bitwy ze Szwedami. Na dodatek załamała się też szarża innych chorągwi pancernych na wojska elektora.

źródło: NKJP: Starcie królów, Dziennik Polski, 2001-05-04

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. los
 losy
D. losu
 losów
C. losowi
 losom
B. los
 losy
N. losem
 losami
Ms. losie
 losach
W. losie
 losy

Składnia

bez ograniczeń + los +
KOGO/CZEGO
bez ograniczeń + los +
CZYJ

2. przeznaczenie

Definicja

nadnaturalna siła, którą uważa się za mającą wpływ na ludzkie życie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Połączenia

  • łaskawy, okrutny; ślepy los
  • los i przeznaczenie, los i przypadek
  • niesprawiedliwość, okrucieństwo, złośliwość; kaprys; zrządzenie; dar, prezent losu
  • na przekór losowi
  • dar, prezent od losu
  • wdzięczny losowi
  • los płata komuś figle, spłatał komuś figla, komuś sprzyja; przeznaczył komuś coś; sprawił coś
  • prowokować los
  • (nie) igrać z losem

Cytaty

Nie zostawił jej po tragicznym wypadku, nie odszedł, gdy trafiła na wózek. Był przy niej przez cały czas, wspierał i pocieszał. Mówił, że los na pewno będzie łaskawszy.

źródło: NKJP: Wyjście na brzeg, Dziennik Polski, 2001-09-28

Skorzystam z każdej sensownej szansy, którą ześle mi los. Brałam udział w pokazie odzieży i bielizny we Włoszech. Teraz jest szansa na prezentację sukien ślubnych w Paryżu.

źródło: NKJP: Agnieszka Witczak: Dobry duch czuwa nade mną, Echo Dnia 2006-05-19

Przecież wszystko to, co się stało w moim życiu, zawdzięczam losowi. Tak widocznie było zapisane w gwiazdach, żebym „zaistniała” i popłynęła „na fali”.

źródło: NKJP: Artur Szczukiewicz: Śpiewanie to... wyzwanie, Echo Dnia, 2007-04-13

Szczęście wyraźnie mi sprzyjało i widać było, iż los nie chce bynajmniej mojej zagłady, bo oto posłyszałem nikły, ale przecież realny odgłos plusku spadających - chyba do jakowejś sadzawki - kropel.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006

Nie, oczywiście Anna nie uważała, żeby ją skrzywdził wyjeżdżając w końcu nie na długo, cóż to miesiąc, miała raczej żal do losu, że podróż jego ma mieć miejsce właśnie teraz [...].

źródło: NKJP: Wiesław Paweł Szymański: Niedźwiedź w katedrze, 1979

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. los
 losy
D. losu
 losów
C. losowi
 losom
B. los
 losy
N. losem
 losami
Ms. losie
 losach
W. losie
 losy

Inne uwagi

Zwykle lp

3. kartka z numerem

Definicja

kartka z numerem, której wyciągnięcie spośród wielu innych decyduje o wygraniu lub niewygraniu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Połączenia

  • zwycięski los; los loteryjny
  • losy loterii
  • los na loterię
  • kupić los; sprzedawać; ciągnąć losy

Cytaty

W 1996 r. sprzedano tylko 11 mln losów. Teraz, kiedy promocje znalazły się pod kontrolą państwa, nasza sprzedaż z pewnością wzrośnie.

źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Gry losowe, Gazeta Wyborcza, 1997-01-10

Największym powodzeniem cieszyła się loteria fantowa. Uczestnicy imprezy wykupili 1000 losów, wszystkie, jakie były przygotowane i to w ciągu 4 godzin.

źródło: NKJP: (BK): Jubileuszowy festyn, Dziennik Polski, 2001-06-06

[...] włamywacze dostali się nocą także do punktu totalizatora sportowego. Za ich sprawą zniknęły stamtąd losy loterii „Lotto” i bilon.

źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2001-01-16

Na imprezie nie zabrakło tradycyjnych świątecznych dekoracji, mnóstwa ciast, bożonarodzeniowych akcesoriów. Większość z nich przygotowali uczniowie szkoły. Można było także kupić losy i wygrać nagrody.

źródło: NKJP: (sem): Mróz nie przeszkodził, Nowiny Raciborskie, 2003-01-01

Dla ministra finansów, odpowiedzialnego za nadzorowanie gier losowych, był to dowód na przeciążenie rynku nadmierną ilością losów loteryjnych.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 07.01.1994

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. los
 losy
D. losu
 losów
C. losowi
 losom
B. los
 losy
N. losem
 losami
Ms. losie
 losach
W. losie
 losy

Frazeologizmy

ironia losu
chichot losu
ktoś bierze coś w swoje ręce
ktoś kusi los
ktoś pozostawia kogoś/coś własnemu losowi
ktoś pozostawia kogoś/coś swojemu losowi
ktoś zostawia kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
ktoś pozostawił kogoś/coś własnemu losowi
ktoś pozostawił kogoś/coś swojemu losowi
ktoś zostawił kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
ktoś pozostawił kogoś/coś własnemu losowi
ktoś pozostawił kogoś/coś swojemu losowi
ktoś zostawił kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
ktoś wygrał los na loterii
ktoś wygrywa los na loterii
ktoś wyzwał los
ktoś wyzywa los
ktoś zostaje na łasce losu
ktoś został na łasce losu
ktoś pozostał na łasce losu
ktoś zostawia kogoś na pastwę losu
ktoś zostawia kogoś na łasce losu
ktoś pozostawia kogoś na łasce losu
ktoś rzuca kogoś na pastwę losu
ktoś porzuca kogoś na pastwę losu
ktoś zostawia kogoś na łaskę losu
ktoś pozostawia kogoś na łaskę losu
ktoś pozostawia kogoś na pastwę losu
ktoś pozostawia kogoś/coś własnemu losowi
ktoś pozostawia kogoś/coś swojemu losowi
ktoś zostawia kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
ktoś zostawił kogoś na pastwę losu
ktoś porzucił kogoś na łaskę losu
ktoś wydał kogoś na łaskę losu
ktoś rzucił kogoś na pastwę losu
ktoś pozostawił kogoś na pastwę losu
ktoś zostawił kogoś na łaskę losu
ktoś zostawił kogoś na łasce losu
ktoś pozostawił kogoś na łasce losu
ktoś pozostawił kogoś na łaskę losu
ktoś pozostawił kogoś/coś własnemu losowi
ktoś pozostawił kogoś/coś swojemu losowi
ktoś zostawił kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
los drwi z kogoś
los szczęścia
los zadrwił z kogoś
masz babo placek
masz ci los
na los szczęścia
ofiara losu
pech prześladuje kogoś/coś
los prześladuje kogoś/coś
pełny los
pusty los
ręka Boga
ręka losu
szczęście się uśmiechnęło do kogoś
los się do kogoś uśmiechnął
szczęście się uśmiecha do kogoś
los się do kogoś uśmiecha
uśmiech losu
wolny los
wybraniec losu
zdany na łaskę losu

Przysłowia

Każdy jest kowalem własnego losu
Każdy człowiek jest kowalem własnego losu
Człowiek jest kowalem swojego losu
Każdy jest kowalem swego losu
Data ostatniej modyfikacji: 01.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN