UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

urzynek

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. urzynek
 urzynki
D. urzynka
 urzynków
C. urzynkowi
 urzynkom
B. urzynek
 urzynki
N. urzynkiem
 urzynkami
Ms. urzynku
 urzynkach
W. urzynku
 urzynki

Pochodzenie

Zob. rżnąć

1. odcięty kawałek

Definicja

kawałek oddzielony od czegoś za pomocą ostrego narzędzia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obrzynek, odrzynek, zrzynek

Cytaty

Wiózł z lasu drzewo na opał na zimę – pniaki, chrust, sosnowe urzynki.

źródło: Henryk Kawiorski: Ojcowizna, 1972 (books.google.pl)

2. pień

Definicja

przest. 
to, co pozostało po odcięciu reszty za pomocą ostrego narzędzia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obrzyn, obrzynek

Cytaty

[...] gdyby nie przygniatający bezruch wilgotnej kłody dębowej, o którą dziad oparł głowę (żadna kobieta z pobliskich klitek [...] nie wiedziała, skąd mógł się wziąć na podwórku ten urzynek dębu, potężny jak odziomek sekwoi [...]), to całe podwórko pofilowałoby w rozgrzane niebiosa, a z nim dziad [...].

źródło: Zygmunt Fijas: Z notatnika prowincjusza, 1966 (books.google.pl)

Składnia

bez ograniczeń + urzynek +
(CZEGO)

3. broń

Definicja

środ. 
ręczna broń palna z pierwotnie długą lufą, ale znacznie skróconą, używana chętnie przez kłusowników i innych przestępców, a także konspiratorów, ponieważ można ją łatwo ukryć i przenieść

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obrzyn, obrzynek, urzyn
hiperonimy:  broń

Cytaty

[...] ściskam coraz mocniej w dłoniach ucięty z dwóch stron niemiecki mauzer. Drugi taki urzynek trzyma w rękach Stefan.

źródło: NKJP: Stanisław Berenda-Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001

[...] zatrzymał Niemców w asyście czterech ludzi, gdyż na tylu wystarczyło mu broni (miał karabin, urzynek, pepeszę i trzy pistolety).

źródło: Marian Pawełczak: Pożegnania. Mieczysław Szymanowski ps. „Wampir”. Żegnaj kolego! (hieronimdekutowski.pl)

[...] rzuciliśmy najpierw granaty i natychmiast otworzyliśmy ogień z pistoletów maszynowych i urzynków [...].

źródło: Mieczysław Olbromski: Królestwo czasu, 1972 (books.google.pl)
Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN