UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

obrońca

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. obrońca
 obrońcy
 ndepr
obrońce
 depr
D. obrońcy
 obrońców
C. obrońcy
 obrońcom
B. obrońcę
 obrońców
N. obrońcą
 obrońcami
Ms. obrońcy
 obrońcach
W. obrońco
 obrońcy
 ndepr
obrońce
 depr

1. demokracji

Definicja

osoba, która broni kogoś lub czegoś przed krytyką, napaścią lub innym niebezpieczeństwem

Pochodzenie

Zob.  obronić  (miasto)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • najlepszy, prawdziwy, silny, wielki; bohaterski, dzielny, mężny, nieustraszony, niezłomny; aktywny, fanatyczny, gorący, gorliwy, nadgorliwy, niestrudzony, żarliwy; główny; samotny; dawny, ówczesny, ostatni; mój, nasz... obrońca; muzułmańscy, niemieccy, nigeryjscy, polscy.... obrońcy
  • obrońca moralności, religii, wiary; demokracji, królestwa, ojczyzny, pokoju, polskości, wolności; chrześcijaństwa, prawosławia; przyrody, środowiska naturalnego, ziemi, życia poczętego; czyichś interesów, praw człowieka, obywatelskich..., wartości chrześcijańskich, liberalnych...; starego porządku; fortu, getta, grodu, miasta, starówki, twierdzy; Jasnej Góry, Lwowa, Warszawy...; Kościoła, ludu; biednych, skrzywdzonych, uciśnionych; byłego prezydenta, prezesa...
  • obrońca i opiekun, obrońca i przeciwnik, obrońca i przyjaciel
  • postawa, rola; sytuacja; bohaterstwo obrońcy; grupa; opór, siła; pomnik obrońców

Cytaty

Karol Szajnocha w dramacie Jerzy Lubomirski (1850) pokazuje tytułowego bohatera jako wzór cnót obywatelskich i obrońcę ojczyzny [...].

źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002

Ma dwadzieścia siedem lat, pochodzi ze Śląska Cieszyńskiego, z rodziny znanych obrońców polskości i działaczy społecznych [...].

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007

Kiedyś, gdy byłem jeszcze małym chłopcem, uważałem pana za bohatera i obrońcę uciśnionych.

źródło: NKJP: Marian Brandys: Śladami Stasia i Nel, 1974

Rycerze polscy wchodzili w skład orszaków cesarskich, zwłaszcza w chwilach tak uroczystych jak wyprawa do Rzymu na koronację. Uczestniczenie w tych uroczystościach wynikało z powinności wspierania Świętego Cesarstwa jako obrońcy Kościoła.

źródło: NKJP: Marek Borucki: Polacy w Rzymie : od czasów Mieszka I do Jana Pawła II, 1995

Hitlerowcy, aby złamać opór obrońców getta, podpalają całe kwartały dzielnicy żydowskiej [...].

źródło: NKJP: Karol Mórawski: Kartki z dziejów Żydów warszawskich, 1993

Komentatorzy czeskiej sceny politycznej zwracają uwagę, że nowy czeski prezydent jest za granicą postrzegany jako eurosceptyk i gorliwy obrońca interesów narodowych.

źródło: NKJP: Sojusznik Ameryki, Dzienik Polski, 2003-03-08

Składnia

bez ograniczeń + obrońca +
(KOGO/CZEGO)

2. oskarżonego

Definicja

osoba, która jest upoważniona do obrony interesów oskarżonego w sądzie w sprawie karnej

Pochodzenie

Zob.  obronić  (miasto)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  adwokat, mecenas, obrona
antonimy:  oskarżyciel, prokurator
hiperonimy:  prawnik

Połączenia

  • doskonały; profesjonalny, wybitny, znakomity; amerykański; dotychczasowy; wyznaczony; drugi obrońca
  • obrońca obwinionego, oskarżonego, podejrzanego, skazanego, ukaranego; lustrowanego
  • obrońca i oskarżony, obrońca i pełnomocnik, obrońca i prokurator, obrońca i sędzia
  • działanie; argumentacja, stanowisko, twierdzenie, udział, wywody, zażalenie; apelacja, kasacja, pismo, skarga, rozprawa apelacyjna / kasacyjna, wniosek (dowodowy), zarzuty kasacyjne; nieobecność, wybór obrońcy; pisma procesowe obrońców
  • obrońca domagał się czegoś, odwołał się do czegoś, podniósł zarzuty, poparł/popierał apelację, kasację..., powołał się na coś, wniósł/wnosił o coś, zaskarżył orzeczenie, wyrok..., zarzucił błąd, naruszenie prawa..., zażądał czegoś, złożył apelację, wniosek...
  • korzystać z pomocy obrońcy
  • mieć; wyznaczyć obrońcę; ustanowienie, wyznaczenie obrońcy
  • być obrońcą
  • skontaktować się z obrońcą

Cytaty

Obrońca domagał się uniewinnienia.

źródło: NKJP: Hanna Hartwig: Bundeswehra atakuje, Gazeta Wyborcza, 1992-06-03

Obrońca oskarżonego stwierdził, że dowody w tej sprawie budzą tak wiele wątpliwości, że jego klient powinien zostać uniewinniony.

źródło: NKJP: Dorota Teuerle-Biel: Postępowanie dowodowe w sprawie oskarżonego oficera UB zakończone, Gazeta Wrocławska, 08-07- 1999

[...] postępowanie dyscyplinarne jest 2-instancyjne, a obwiniony może korzystać z pomocy obrońcy.

źródło: NKJP: Marcin Baryń: Edukacja: Reforma szkolnictwa wyższego. Ewolucja czy rewolucja? Magazyn Puls Studenta, 1999-12

Obrońcą Stroopa był adwokat Jerzy Nowakowski.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy obydwu oskarżonych i prokurator.

źródło: NKJP: POSTANOWIENIE Z DNIA 16 MAJA 2007 R., III KK 328/06, Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Karna, 2007-05-16

Składnia

bez ograniczeń + obrońca +
(KOGO)

3. tytułu

Definicja

zawodnik, który broni zdobytego wcześniej tytułu lub miejsca w rywalizacji sportowej

Pochodzenie

Zob.  obronić  (strzał)

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem

Połączenia

  • obrońca trofeum, tytułu (mistrzowskiego)
  • zmierzyć się z obrońcą

Cytaty

O tym, który zespół awansuje do półfinału, zadecyduje trzeci mecz, który odbędzie się 30 marca w Koszalinie. Zwycięzca zmierzy się z obrońcą mistrzowskiego tytułu [...].

źródło: NKJP: Marcin Lange: Udany rewanż gdynianek. Zadecyduje trzeci mecz, Dziennik Bałtycki, 2009-03-23

Polak był trzecim skoczkiem, który pokonał granicę 132,5 m. Obrońca Kryształowej Kuli uzyskał odległość 133,5 m [...].

źródło: NKJP: TOM: w sezonie F, Gazeta Poznańska, 2001-12-17

Obrońcą pierwszego miejsca z ubiegłego roku jest drużyna z Rzeszowa.

źródło: NKJP: (PB): Stalowy puchar, Dziennik Polski, 2006-03-09

Po zwycięstwie nad obrońcami trofeum Polska zapewniła sobie praktycznie pierwsze miejsce w tabeli.

źródło: NKJP: (hof): Siatkarze pokonali mistrzów świata!, Express Ilustrowany, 2002-10-02

Składnia

bez ograniczeń + obrońca +
CZEGO

4. bramki

Definicja

zawodnik w grach zespołowych, którego zadaniem jest obrona - uniemożliwienie zdobycia punktów przez przeciwnika

Pochodzenie

Zob.  obronić  (strzał)

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

antonimy:  napastnik
hiperonimy:  zawodnik

Połączenia

  • boczny, środkowy obrońca; dobry, doskonały, świetny; drugi; nasz obrońca
  • obrońca drużyny
  • obrońca i atakujący, obrońca i bramkarz, obrońca i napastnik
  • pozycja obrońcy
  • pojedynek, starcie, walka z obrońcą
  • obrońca kryje kogoś, ustawia się gdzieś
  • zderzyć się z obrońcą; walczyć z obrońcami

Cytaty

Szymkowiak debiutował w ekstraklasie w ubiegłym roku. Zdążył rozegrać cztery mecze. [...] W II lidze wystąpił we wszystkich meczach tej rundy. Gra jako boczny obrońca.

źródło: NKJP: Robert22 Błoński: MISTRZOWIE ROK PÓŹNIEJ, Gazeta Wyborcza, 1994-05-10

[...] szukamy kandydatów na konkretne pozycje - zwłaszcza lewego obrońcy i napastnika.

źródło: NKJP: Marek Kondraciuk: Odsiew w ŁKS, Dziennik Łódzki, 2003-12-11

Grzegorz Kaliciak grał w Wiśle Kraków na pozycji obrońcy, choć ostatnio rzadko występował w pierwszym składzie [...]

źródło: NKJP: (H): Kaliciak na bani, Express Ilustrowany, 2003-04-03

[...]w grze obronnej uczestniczą przede wszystkim zawodnicy zajmujący wyjściowo pozycje defensywne, dominują działania „jeden przeciw jednemu” - obrońcy kryją przeciwników ustalonych przed grą.

źródło: NKJP: Halina Zdebska: Istota i wartości zespołowych gier sportowych, 2008

Wiele meczów przynosi wynik bezbramkowy: doskonali napastnicy natrafiają na równie doskonałych obrońców.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008

Frazeologizmy

obrońca z urzędu
Data ostatniej modyfikacji: 28.03.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN