UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

brać się

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	biorę się	bierzemy się
2 os.	bierzesz się	bierzecie się
3 os.	bierze się	biorą się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	brałem się +(e)m się brał	brałam się +(e)m się brała	brałom się +(e)m się brało	braliśmy się +(e)śmy się brali	brałyśmy się +(e)śmy się brały
2 os.	brałeś się +(e)ś się brał	brałaś się +(e)ś się brała	brałoś się +(e)ś się brało	braliście się +(e)ście się brali	brałyście się +(e)ście się brały
3 os.	brał się	brała się	brało się	brali się	brały się

bezosobnik: brano się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się brał będę się brać	będę się brała będę się brać	będę się brało będę się brać	będziemy się brali będziemy się brać	będziemy się brały będziemy się brać
2 os.	będziesz się brał będziesz się brać	będziesz się brała będziesz się brać	będziesz się brało będziesz się brać	będziecie się brali będziecie się brać	będziecie się brały będziecie się brać
3 os.	będzie się brał będzie się brać	będzie się brała będzie się brać	będzie się brało będzie się brać	będą się brali będą się brać	będą się brały będą się brać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		bierzmy się
2 os.	bierz się	bierzcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	brałbym się bym się brał	brałabym się bym się brała	brałobym się bym się brało	bralibyśmy się byśmy się brali	brałybyśmy się byśmy się brały
2 os.	brałbyś się byś się brał	brałabyś się byś się brała	brałobyś się byś się brało	bralibyście się byście się brali	brałybyście się byście się brały
3 os.	brałby się by się brał	brałaby się by się brała	brałoby się by się brało	braliby się by się brali	brałyby się by się brały

bezosobnik: brano by się

bezokolicznik: brać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: biorąc się

gerundium: branie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	branie się	brania się
D.	brania się	brań się
C.	braniu się	braniom się
B.	branie się	brania się
N.	braniem się	braniami się
Ms.	braniu się	braniach się
W.	branie się	brania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: biorący się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biorący się	biorący się	biorący się	biorące się	biorąca się
D.	biorącego się	biorącego się	biorącego się	biorącego się	biorącej się
C.	biorącemu się	biorącemu się	biorącemu się	biorącemu się	biorącej się
B.	biorącego się	biorącego się	biorący się	biorące się	biorącą się
N.	biorącym się	biorącym się	biorącym się	biorącym się	biorącą się
Ms.	biorącym się	biorącym się	biorącym się	biorącym się	biorącej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biorący się	biorący się	biorące się	biorące się
D.	biorących się	biorących się	biorących się	biorących się
C.	biorącym się	biorącym się	biorącym się	biorącym się
B.	biorących się	biorących się	biorących się	biorące się
N.	biorącymi się	biorącymi się	biorącymi się	biorącymi się
Ms.	biorących się	biorących się	biorących się	biorących się

odpowiednik aspektowy: wziąć się

Pochodzenie

Zob. brać I

1. pod boki

Definicja

chwytać samego siebie za jakąś część ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

brać się pod boki

Cytaty

[...] na finansach się zna, ale czy ona wie, jak zboże wschodzi? - pani Olga bierze się pod boki.

źródło: NKJP: Aneta Augustyn: Jeden mały sukcesik, Gazeta Wyborcza, 1995-10-03

Korzystał z okazji, że sobie może na tym zadupiu podefilować. Brał się pod boki, robił dziesięć kroków, w tył zwrot, dziesięć kroków, w tył zwrot i cały czas przemowa.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

Składnia

Rz_osobowy

brać się

pod CO

2. za ręce

Definicja

chwytać się wzajemnie za jakąś część ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

brać się za ramiona, ręce

Cytaty

Kiwali głowami do taktu, robili wzniosłe miny, brali się za ręce i patrzyli sobie ze zrozumieniem w oczy.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Krysia, trzymając się poręczy drewnianego fotela na płozach, stawia pierwsze kroki na lodzie, za to Żenia popisuje się skomplikowanymi figurami, po czym biorą się z Jurkiem za ręce i dają pokaz ślicznej jazdy na lodzie.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Zainteresowani biorą się za ramiona i maszerują Alejami Ujazdowskimi, bo Legia jest mistrzem.

źródło: NKJP: Jerzy Ciszewski: Nieoczekiwany dyskurs o wolnościach obywatelskich, Gazeta Wyborcza, 1993-06-29

Składnia

Rz_osobowy	+	brać się	+	z KIM + (za CO)
Rz_osobowypl	+	brać się	+

3. do roboty

Definicja

przystępować do wykonywania określonych czynności, wskazanych następującym rzeczownikiem lub przez niego symbolizowanych

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

brać się do gotowania, do sprzątania; do pracy, do roboty;
brać się !?za jedzenie; !?za rządzenie, !?za sądzenie; !?za pisanie; !?za filozofowanie; !?za książkę, !?za lekturę, !?za naukę; !?za krytykę; !?za remont; !?za łopatę; !?za interesy, !?za politykę
brać się ostro (do roboty)

Cytaty

	Cała ekipa czeka na akceptację projektu, żeby brać się ostro do roboty. źródło: NKJP: Radosław Figura: Teraz albo nigdy! Odcinek 31 O5/III, 2008
	Do południa musiała nakarmić zwierzęta, a potem brała się do gotowania obiadu. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996
	Teraz bierze się !?za naukę do egzaminów wstępnych, które zaczynają się na początku lipca i w jej przypadku potrwają dwa tygodnie. źródło: NKJP: Magdalena Okoniewska: Mój świat jest kobietą Dziennik lesbijki, 2004
	Już to posunięcie dało do zrozumienia, że Bogdan Zdrojewski rozpoczyna nowy etap w swojej karierze: bierze się !?za politykę. źródło: NKJP: Elżbieta Guzowska: Odchodzi, Gazeta Wrocławska, 2001-05-09
	- Kiedy trzeźwieję, to najpierw patrzę na stół i panujący wokół bajzel. Później idę leczyć kaca, a potem biorę się !?za miotłę. źródło: NKJP: Piję, jak jest okazja, a okazja jest często, Życie Podkarpackie, 2005

Składnia

Rz_osobowy	+	brać się	+	do CZEGO
Rz_osobowy	+	brać się	+	!?za CO

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne: brać się za coś

4. na litość

Definicja

dawać się skłaniać do jakiegoś zachowania, zgodnego z intencjami osoby działającej, poprzez wzbudzenie uczucia lub doprowadzenie do stanu, wyrażonego następnym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

brać się na litość, na przetrzymanie

Cytaty

Obie strony biorą się na przetrzymanie, a kilkanaście ważnych stolic (w tym Paryż czy Lizbona, która właśnie objęła przewodnictwo Unii) nie ma ambasadorów.

źródło: NKJP: Mariusz Janicki, Wiesław Władyka: Jarosław Wielki, Polityka, 2007-07-14

Zambrowski gorliwie pracował nad pozyskaniem większości ówczesnego Biura Politycznego dla tezy, że „Wiesław” się zmienił, już nie krzyczy i nie obraża towarzyszy. [...] Brali się na to słownictwo Gomułki, patriotyczne, niepodległościowe, a w gruncie rzeczy frazesy.

źródło: NKJP: Teresa Torańska:, Oni, 1997

Składnia

Rz_osobowy

brać się

na CO

5. za kogoś

Definicja

pot.

zaczynać się intensywnie zajmować sprawami związanymi z określoną osobą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Cytaty

Jeden kryje drugiego. To normalne - jak u braci. Pater podniósł się z kucek. Bierzemy się za nich - powiedział do siebie i wyjął komórkę. - Tylko za którego najpierw?

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

− Ostatnio znęcałeś się nad Włodkiem, którego nie znasz. Dzisiaj bierzesz się za mnie [...].

źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002

Na szczęście przyjdzie taki czas, kiedy będą docinki typu: „starą panną chcesz zostać? bierz się za kogoś”.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rz_osobowy

brać się

za KOGO

6. skądś

Definicja

pot.

mieć swoje źródło lub przyczynę określoną następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

pochodzić

Połączenia

nazwa, pomysł; miłość, nieszczęście, zło; niepokój, wątpliwość bierze się (skądś); dzieci, problemy biorą się skądś
coś bierze się z depresji, z emocji, z frustracji, z głupoty, z lęku, z miłości, z samotności, z tęsknoty; z obserwacji, z życia

Cytaty

	Ty się do tego przyłóż, może całe twoje nieszczęście bierze się stąd, żeś się nie przyłożył tak, jak należało... źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983
	Największy niepokój bierze się stąd, że debata w tej chwili przekształciła się w dyskusję o tym, czy Polska ma wziąć udział w wojnie z Irakiem, czy też nie. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 8. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja
	Film Columbusa wyróżnia się jednak pod pewnym względem spośród komedii opartych na schemacie damsko-męskiej przebieranki: pomysł maskarady bierze się z pobudek „uczuciowych” . źródło: NKJP: Paweł Mossakowski: Z kina, Gazeta Wyborcza, 1994-02-10
	Podstawowy problem brał się z tego, że nigdy nie potrafił oddać się w pełni jednej pracy. źródło: NKJP: Eryk Krasucki: Międzynarodowy komunista Jerzy Borejsza – biografia polityczna, 2009
	Kiedy raz usiłował od kolegów lepiej uświadomionych [...] dowiedzieć się, skąd biorą się dzieci, jego rodzice spowodowali dochodzenie w szkole, dla niego strasznie nieprzyjemne przeżycie, kompromitujące w oczach całej klasy. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999
	W takich miejscach trudno pojąć, skąd biorą się ludzie krzywdzący zwierzęta. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008

Składnia

Rz_abstrakcyjny

brać się

SKĄD

Frazeologizmy

Data ostatniej modyfikacji: 27.05.2014