UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szalony I

przymiotnik

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

W st.pol. (od XIV w.) szaleny.
Zob. szaleć

1.a człowiek

Definicja

taki, który zachowuje się nieobliczalnie i sprawia wrażenie niezrównoważonego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

porąbany, zwariowany

Połączenia

szalony człowiek; naukowiec, umysł; szalona dziewczyna, kobieta

Cytaty

	[...] tylko taka szalona osoba jak ty mogła się na coś takiego porwać... źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001
	Nagle z okna na pierwszym piętrze dobiega cię potok kobiecego narzekania. To ta szalona sąsiadka! - Boże, czy zawsze, jak zapastuję podłogę i odkurzę dywany, musisz zsyłać bombardowanie akurat na naszą ulicę?! Znowu wszystko zapylone. źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997
	Sytuacja polityczna w Polsce zmieniała się niemal z miesiąca na miesiąc, powoływano i obalano rządy, szalony zamachowiec zabił pierwszego prezydenta wolnej Polski [...], trwała wojna z Rosjanami. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006
	Doktor wydał ustną komendę w stronę urządzenia. Ekran zamrugał [...] i prawie w całości pokrył się szmaragdowymi odcieniami. Tubiełło niczego nie komentował, zrobił tylko minę szalonego badacza, przerażonego wynikiem eksperymentu. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Teraz, żeby być aktorem teatralnym, trzeba być bogatym z domu albo szalonym na punkcie teatru. źródło: NKJP: Daniel Passent: Marzy mi się farma sztuki, Polityka, 2005-08-13

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona
D.	szalonego	szalonego	szalonego	szalonego	szalonej
C.	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonej
B.	szalonego	szalonego	szalony	szalone	szaloną
N.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szaloną
Ms.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szalonej
W.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleni	szaleni	szalone	szalone
D.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
C.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym
B.	szalonych	szalonych	szalonych	szalone
N.	szalonymi	szalonymi	szalonymi	szalonymi
Ms.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
W.	szaleni	szaleni	szalone	szalone

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szaleńszy	szaleńszy	szaleńszy	szaleńsze	szaleńsza
D.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszej
C.	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszej
B.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszy	szaleńsze	szaleńszą
N.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszą
Ms.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleńsi	szaleńsi	szaleńsze	szaleńsze
D.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych
C.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym
B.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńsze
N.	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi
Ms.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych

1.b pomysł

Definicja

właściwy osobie, która zachowuje się nieobliczalnie i sprawia wrażenie niezrównoważonej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wariacki, zwariowany

Połączenia

szalony plan; czyn; szalone myśli, pomysły, wizje

Cytaty

Tę twarz ohydną, szaloną, bluźnierczą, twarz niczym z koszmarnego sennego majaku, stworzyć mógł tylko demiurg schorzały w swojej wyobraźni, opętany nienawiścią, zdziczały, potworny.

źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006

Za wszelką cenę chciała się mnie pozbyć z domu; mnie, jedynego głosu rozsądku i realizmu! Przy reszcie tych degeneratów emocjonalnych spokojnie będzie mogła wprowadzać swoje szalone plany w życie.

źródło: NKJP: Dagmara Półtorak: Tak trudno być mną, 2010

Ale słyszał pan o szerokiej duszy Wschodu, albo gdzieś pan czytał... Romantyczne natury, szalone idee, a w ogóle ta nasza romantyczna tradycja, szarże ułanów [...]... Zna pan?

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1995

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona
D.	szalonego	szalonego	szalonego	szalonego	szalonej
C.	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonej
B.	szalonego	szalonego	szalony	szalone	szaloną
N.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szaloną
Ms.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szalonej
W.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleni	szaleni	szalone	szalone
D.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
C.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym
B.	szalonych	szalonych	szalonych	szalone
N.	szalonymi	szalonymi	szalonymi	szalonymi
Ms.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
W.	szaleni	szaleni	szalone	szalone

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szaleńszy	szaleńszy	szaleńszy	szaleńsze	szaleńsza
D.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszej
C.	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszej
B.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszy	szaleńsze	szaleńszą
N.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszą
Ms.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleńsi	szaleńsi	szaleńsze	szaleńsze
D.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych
C.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym
B.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńsze
N.	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi
Ms.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych

1.c romans

Definicja

taki, w którym ludzie zachowują się w sposób nieobliczalny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

szalony taniec, wyścig; romans; szalona eskapada, gonitwa, jazda, zabawa; noc; szalone życie; szalone lata

Cytaty

	- Wśród aktorów są znajomi, dobrzy kumple, ale prawdziwych przyjaciół mam w górach, na morzach. - To z nimi wybierasz się na te swoje szalone wyprawy? źródło: NKJP: Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane, 2004
	Kiedy podrósł, rzadko świętował urodziny. Pora nie sprzyjała jakoś szalonym zabawom. źródło: NKJP: Katarzyna Sowula: Fototerapia, 2004
	Konkursy, piosenki i szalone tańce przygotowane przez wesołego krasnala radowały serca każdego, obecnego na sali dziecka. źródło: NKJP: W.P.: Nasze wielkie granie, Wieści Podwarszawskie, 2009-01-18
	Niedługo potem dostała stypendium na napisanie dużego artykułu. Zabrała się ochoczo do pracy, ale musiała ją przerwać z powodu szalonego romansu [...]. Romans wkrótce się skończył, a ciocia znów musiała się tłumaczyć z braku postępów. źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004
	Uważaliśmy, że to decyzja rozsądna na tamte szalone czasy. źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy, czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona
D.	szalonego	szalonego	szalonego	szalonego	szalonej
C.	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonej
B.	szalonego	szalonego	szalony	szalone	szaloną
N.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szaloną
Ms.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szalonej
W.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleni	szaleni	szalone	szalone
D.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
C.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym
B.	szalonych	szalonych	szalonych	szalone
N.	szalonymi	szalonymi	szalonymi	szalonymi
Ms.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
W.	szaleni	szaleni	szalone	szalone

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szaleńszy	szaleńszy	szaleńszy	szaleńsze	szaleńsza
D.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszej
C.	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszej
B.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszy	szaleńsze	szaleńszą
N.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszą
Ms.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleńsi	szaleńsi	szaleńsze	szaleńsze
D.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych
C.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym
B.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńsze
N.	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi
Ms.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych

2. szczęście

Definicja

mający znaczny rozmiar lub znaczną intensywność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nadzwyczajny, niesamowity, opętany I, wielki

Połączenia

szalony apetyt, entuzjazm, gniew; szalona namiętność, radość; szalone szczęście, powodzenie; tempo

Cytaty

	- On ma szalone szczęście. - Każdy początkujący ma szczęście. źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklete rewiry, 1989
	- Naprawdę bez przyczyny. Potem ją zostawiłem. U znajomego. Gdy wróciłem, już nie żyła. - I teraz ma pan na pewno szalone kłopoty? źródło: NKJP: Ireneusz Iredyński: Dzień oszusta. Człowiek epoki, 1995
	Widziałem, że jest chory i zmęczony, lecz równocześnie wrzała w nim jakaś szalona determinacja. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Siostra Komandosa, 1997
	Nie uświadamiałeś sobie szalonej różnicy między tym, co działo się na ulicy, i ówczesnym wydaniem marksizmu z jednej, a filozofią Marksa z drugiej strony? źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona
D.	szalonego	szalonego	szalonego	szalonego	szalonej
C.	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonemu	szalonej
B.	szalonego	szalonego	szalony	szalone	szaloną
N.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szaloną
Ms.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym	szalonej
W.	szalony	szalony	szalony	szalone	szalona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleni	szaleni	szalone	szalone
D.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
C.	szalonym	szalonym	szalonym	szalonym
B.	szalonych	szalonych	szalonych	szalone
N.	szalonymi	szalonymi	szalonymi	szalonymi
Ms.	szalonych	szalonych	szalonych	szalonych
W.	szaleni	szaleni	szalone	szalone

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	szaleńszy	szaleńszy	szaleńszy	szaleńsze	szaleńsza
D.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszej
C.	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszemu	szaleńszej
B.	szaleńszego	szaleńszego	szaleńszy	szaleńsze	szaleńszą
N.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszą
Ms.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	szaleńsi	szaleńsi	szaleńsze	szaleńsze
D.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych
C.	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym	szaleńszym
B.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńsze
N.	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi	szaleńszymi
Ms.	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych	szaleńszych

Frazeologizmy

choroba szalonych krów

Data ostatniej modyfikacji: 26.11.2012