UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

głąb

Chronologizacja

1500, SStp

1. łodyga

Definicja

gruba, krótka łodyga roślin takich jak kapusta lub kalafior

Pochodzenie

zach. psł. *glǫbъ 'krótka, zgrubiała, twarda część rośliny'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	kaczan
	hiperonimy:	łodyga

Połączenia

duży głąb; kiszone; zgniłe głąby; głąb kalafiorowy, kapuściany
głąb kalafiora, kapusty; głąby brukwi
paseczki głąba
drążenie głąbów
jeść głąb, głąba; wykroić głąb (nożem) ze środka; gotować; obgryzać; odrzucać; wycinać głąby

Cytaty

	Mamy trawę i głąby kapusty, i różne liście: z buraków, z brukwi, z rzepy... - demonstrował Batura wydostając coraz to inne okazy z worka. źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954
	Na przykład zamiast słonych paluszków czy słodkich ciasteczek pogryzajmy paseczki kapuścianego głąba albo liście kapusty skropione sosem winegret. źródło: NKJP: Paweł Wieczorek: Pięć razy dziennie warzywa i owoce, Gazeta Wyborcza, 1999-03-15
	Przygotowane, oczyszczone główki kapusty krojono na pół i szatkowano na szatkownicy, odrzucając głąby, a następnie - w celu zakiszenia - ubijano mocno w beczkach. źródło: NKJP: G.Czerwińska: Kalendarz polski: Październik w polu i zagrodzie, Tygodnik Ciechanowski, 2002-10-24
	Ja mam powlec starą podartą kanapę za dwa zgniłe głąby brukwi, które spadły przechrzcie ze stołu, a ona mi w oczy mówi, że to się nazywa robota. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971
	Gosposia dentystki obierała kapustę z brzydszych liści, matka panny Wandzi przekrawała każdą główkę na pół i wycinała głąby [...]. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	głąb	głąby
D.	głąba	głąbów
C.	głąbowi	głąbom
B.	głąb	głąby
N.	głąbem	głąbami
Ms.	głąbie	głąbach
W.	głąbie	głąby

2. głupiec

Definicja

pot. pogard.

człowiek głupi i niezdolny

Pochodzenie

Przenośnie od głąb w zn. 'część rośliny'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

Relacje znaczeniowe

synonimy:

tłuk, tłumok, zdeb

Połączenia

robić z kogoś; udawać głąba
wymyślać komuś od głąbów
uznać kogoś za głąba

Cytaty

Wiesz, ty głąbie, kogo podrywasz?

źródło: NKJP: Wygrał 8 milionów i... wpadł w ręce gangsterów, Naj nr 41, 2003

Proszę nie robić z nas głąbów.

źródło: NKJP: Rafał Banaszek: Drogi rozgrzane do czerwoności, Echo Dnia, 2005-05-06

A gościu, który ledwo ukończył podstawówkę, raczej nie poderwie studentki, bo ta z miejsca uzna go za głąba.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1, m2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	głąb	głąby	ndepr
M.	głąb	głąby	depr
D.	głąba	głąbów
C.	głąbowi	głąbom
B.	głąba	głąbów głąby
N.	głąbem	głąbami
Ms.	głąbie	głąbach
W.	głąbie	głąby	ndepr
W.	głąbie	głąby	depr

3. głębina

Definicja

książk.

miejsce w stawie, jeziorze, rzece lub morzu, które jest bardzo głębokie

Warianty

częściej głębia

Pochodzenie

psł. *glǫbь 'głębokość, głębina'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

głębina, toń

Połączenia

głąb morska, oceaniczna
głąb jeziora, morza, oceanu

Cytaty

Św. Jan sam dobrze określa nastrój wierzących, mówiąc, że „ludzie (prawdopodobnie zamożniejsi) boją się takiego stanu rzeczy (użytkowania komunistycznego) bardziej, niż skoku w głąb morską”.

źródło: Internet: http://lewicachrzescijanska.blogspot.com

Odpowiadające dorszom zasolenie występuje tylko na głębiach bałtyckich.

źródło: NKJP: Jacek Pawlicki, Adam Wajrak: Szansa rocznika 1991, Gazeta Wyborcza, 1993-04-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	głąb	głębie
D.	głębi	głębi

C.	głębi	głębiom
B.	głąb	głębie
N.	głębią	głębiami
Ms.	głębi	głębiach
W.	głębi	głębie

Składnia

	+	głąb	+	CZEGO
	+	głąb	+	JAKA

4. puszczy

Definicja

książk.

miejsce znacznie oddalone od początku lub brzegu czegoś wyobrażonego jako trójwymiarowy wycinek przestrzeni

Warianty

głębia

Pochodzenie

Przenośnie od głąb w zn. 'głębina'.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

czarna, mroczna głąb
głąb lasu, puszczy; oczu, serca

Cytaty

	Głąb owej puszczy, leżącej nad tak olbrzymią rzeką, była na wiele mil poprzecinana niezmierną ilością starorzeczy, wodnych ścieków, i mniej lub więcej szerokich, za to przeważnie dość długich, tasiemcowych. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar, 1980
	Pan Sapieha stał w progu, nieśmiało patrząc w mroczną głąb kościoła. źródło: NKJP: Zofia Kossak tytuł Błogosławiona wina, 1953
	Ale ta książka nie jest „moja”. Pisała ją historia. Pisała ją krzywda i cierpienie ponad milionowej rzeszy Polaków, rzuconych „na przemiał” w zatajoną głąb rosyjskiej ziemi, skąd część z nas zaledwie wyszła z życiem. źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 1946
	Zdawało się, iż próbuje zespolić się ze mną, wniknąć w moją głąb, abyśmy już odtąd mogli stanowić jedną jaźń, jedno jestestwo. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa tytuł Strzyga, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	głąb	głębie
D.	głębi	głębi

C.	głębi	głębiom
B.	głąb	głębie
N.	głębią	głębiami
Ms.	głębi	głębiach
W.	głębi	głębie

Składnia

	+	głąb	+	CZEGO
	+	głąb	+	JAKA

Frazeologizmy

w duchu I
w głębi ducha
w głębi duszy
w głębi serca
z głębi serca
z głębi duszy

Data ostatniej modyfikacji: 14.05.2025