Chronologizacja
1. surowiec
Definicja
Pochodzenie
niem. Kork
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | surowiec |
Połączenia
- korek naturalny; dekoracyjny
- warstwa korka
- wyroby, produkty, materiał; boazeria, buty, korek z korka
- wyłożony korkiem
- wykonany z korka
Cytaty
|
Można powiedzieć, że korek jest prawdziwym darem natury, gdyż dąb korkowy, jako jedyne drzewo na świecie, w naturalny sposób oddziela swoją korę od pnia. Od przyjazdu do Polski pierwszej ciężarówki minęło dziesięć lat i w tym czasie produkty z korka przebojem zdobyły swoje miejsce na rynku [...]. źródło: NKJP: Najlepszy izolator, Dziennik Polski, 2002-01-23 |
|
|
W terrarium musi być podkład z korka, żeby zwierzę miało ciepło w pomieszczeniu - co najmniej 20 stopni. źródło: NKJP: (BEA): Polubić warana, Dziennik Polski, 2001-12-03 |
|
|
Tapety z korka sprzedawane są w standardowych rolkach o wymiarach 10x0,53 m. Składają się z cienkiej warstwy korka naklejonej na papierowy podkład. źródło: NKJP: Kolorowe ściany, Dziennik Polski, 2004-03-03 |
|
|
Ścianę za szafą pokryłam korkiem, nie tapetą. Korek świetnie wycisza hałas. źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Nie zabijać pająków, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. w butelce
Definicja
Pochodzenie
niem. Kork
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zatyczka |
Połączenia
- drewniany, gumowy, plastikowy; automatyczny korek; korek szklany, pneumatyczny; wlewowy
- korek butelki, flaszki, szampana, wlewu paliwa
- korek do butelki; korek od butelki, od szampana, od wina; od zbiornika, korek z butelki;
- huk, strzał, wystrzał korków od szampana
- butelka z korkiem
- korek wyskoczył, wystrzelił z butelki; korki (od szampana) strzelają
- odkręcić/odkręcać, wcisnąć/wciskać, wybić, wyciągnąć/wyciągać korek
- zamykany na korek
Cytaty
|
Dopiero właśnie butelka zatykana korkiem z dębu korkowego pozwoliła na leżakowanie wina przez dziesięciolecia, a nawet dłużej. źródło: NKJP: Francuski notes: Bordówki, burgundki, prowansalki... , Dziennik Polski, 2003-12-13 |
|
|
Złodziej nieustaloną metodą otworzył zamek korka wlewu paliwa od ciężarówki. Skradł nie tylko ten korek, ale także paliwo w ilości około 140 litrów oleju napędowego. źródło: NKJP: ST, Na niestrzeżonym parkingu, Nakielski Czas, 2004-11-10 |
|
|
Rozniesiono wysokie kieliszki, rozległy się wystrzały korków od szampana, głośne brawa i śmiechy, odśpiewano Sto lat. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska, Piotr Pietucha: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2007 |
|
|
Pierwsze informacje o stosowaniu korka do zamykania amfor z winem i oliwą pochodzą z czasów kultury antycznej. Począwszy od tamtej pory jest korek królem zatyczek, dziś może już nie monarchą absolutnym, ale ciągle niekiedy niezastąpionym. źródło: NKJP: Zatkaj flaszę, bracie, Dziennik Polski, 2000-01-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
Składnia
|
+ | korek | + |
(od +
CZEGO)
|
3. uliczny
Definicja
Pochodzenie
Przenośne użycie wyrazu korek w zn. 'zatyczka do butelki' (przez podobieństwo funkcji).
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zator |
Połączenia
- miejski, uliczny; długi, duży, gigantyczny, kolosalny, monstrualny, ogromny, olbrzymi, potężny, rekordowy, spory, wielki; 2-kilometrowy, 5-kilometrowy, kilometrowy, wielokilometrowy; koszmarny korek; korek drogowy, komunikacyjny, samochodowy
- korek aut, pojazdów, samochodów, TIR-ów
- korek na autostradzie, na drodze, na granicy, na moście, na skrzyżowaniu, na trasie, na przejściu, na ulicy, na wiadukcie, na zakopiance; korek przy wyjeździe; korek w centrum, w mieście, w Kielcach, w Krakowie, ...; w godzinach szczytu
- korki i zatory, korki i objazdy
- długość korku; brak, koniec; problem, likwidacja korków
- jazda, postój, przejazd w korku; informacje o korkach
- korek tworzy się, utworzył się, robi się, zrobił się, powstał, zaczyna się, rośnie, dochodzi do jakiegoś miejsca, sięga do jakiegoś miejsca, rozładował się
- uniknąć korków
- ominąć/omijać; pokonać; powodować, spowodować korek; wyeliminować korki
- narzekać na korki
- jechać, stać, czekać, spędzić jakiś czas, grzęznąć, ugrzęznąć, tkwić, utkwić, utknąć/utykać w korku; uwięziony, zablokowany w korku
- z powodu korków
Cytaty
|
W Warszawie musiał do pracowni dojeżdżać, w ulicznych korkach tkwił czasem i dwie godziny. źródło: NKJP: W.Hagedorny: W Kosinach Bartosowych znaleźli swój dom, Tygodnik Ciechanowski, 2002-03-16 |
|
|
Klaksony niecierpliwych kierowców unieruchomionych w korkach, niepokojące syreny straży pożarnej, piskliwy ton wydawany przez czytniki biletów w metrze, poranny stukot koszy na śmieci opróżnianych przez śmieciarzy. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008 |
|
|
Kierowcy wracający do centrum muszą stać w korkach, bo pierwszeństwo przejazdu mają jadący od strony dworca PKS-u. źródło: NKJP: (waw): Węzeł gordyjski, Nowiny Raciborskie, 2008-01-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
4. bezpiecznik
Definicja
Pochodzenie
Przenośne użycie wyrazu korek w zn. 'zatyczka do butelki' (przez podobieństwo kształtu).
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | stopka | |
| hiperonimy: | bezpiecznik |
Połączenia
- wykręcić korki
Cytaty
|
Naraz dom, w którym wynajmowali pokój, wypełnił się światłem – właściciele wkręcili korki z okazji Nowego Roku. źródło: NKJP: Mariusz Grzebalski: Człowiek, który biegnie przez las, 2006 |
|
|
Włączył się alarm. Jak? Wysadziło korki i uruchomił się automatycznie. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004 |
|
|
Zgasło światło. Michał, uzbrojony w latarkę, bez przekonania sprawdził korki, wiedząc, że przy takiej pogodzie uszkodzenie musiało zdarzyć się gdzieś dalej. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
5. obcas
Definicja
Pochodzenie
Metonimiczne użycie wyrazu korek w zn. 'surowiec'.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | obcas |
Połączenia
- buty na korkach
Cytaty
|
Na nogach miała wysokie, przylegające do łydek skórzane buty na korkach. Sznurowane czerwonymi rzemykami czy tasiemkami. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
6. but
Definicja
Pochodzenie
Metonimiczne użycie wyrazu korek w zn. 'obcas'.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | but |
Cytaty
|
Poza sportem Ireneusz był dobrym stolarzem, jakiś czas temu wyrabiał modne korki dla kobiet, jego dziełem są mi.in schody w muzeum w Ciechanowie. źródło: NKJP: Pożegnanie Mistrza, Tygodnik Ciechanowski, 2006-07-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
7. w bucie piłkarskim
Definicja
Pochodzenie
Od: korek w zn. 'zatyczka do butelki'.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport przedmioty związane ze sportem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kołek |
Połączenia
- korki butów
Cytaty
|
- Moim marzeniem jest założyć znowu buty z korkami i wrócić na stadion, aby zagrać w pokazówce z okazji moich urodzin - powiedział Pele, który obchodzić będzie sześćdziesiątą rocznicę urodzin 23 października w 2000 roku. źródło: NKJP: (PAP): Pele znow zagra, Dziennik Polski, 1998-10-15 |
|
|
Włodarz tak niefortunnie nad nim przeskakiwał, że zahaczył korkami o głowę rywala. Pomocnik Siarki zalał się krwią, zabrała go karetka pogotowia. źródło: NKJP: Krew i wściekłe łzy, Dziennik Polski, 2002-05-20 |
|
|
Chciałem kopnąć piłkę, obrońca myślał o tym samym i moja noga trafiła w korki jego butów. źródło: NKJP: Jacej Szczerba: Dariusz Dziekanowski, Gazeta Wyborcza, 1992-07-07 |
|
|
- Pod trawą była taka dziwna glina, w którą nie chciały się wbijać nawet wkręcane korki. Ale to przeszkadzało obu drużynom - tłumaczył Koźmiński. źródło: NKJP: Pokonali walijskiego smoka, Dziennik Polski, 2001-06-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
Inne uwagi
Zwykle lm
8. but piłkarski
Definicja
Pochodzenie
Metonimiczne użycie wyrazu korek w zn. 'antypoślizgowy element podeszwy buta piłkarskiego'.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport przedmioty związane ze sportem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | but |
Połączenia
- korki piłkarskie
- korki do gry w piłkę
Cytaty
|
Tyle samo kosztowały trochę znoszone korki do gry w piłkę nożną. źródło: NKJP: (AM): Słomkowe kapelusze i czapka z norek, Dziennik Polski, 2001-07-02 |
|
|
Mimo że jest on też wychowankiem klubu z Kamienicy, ostatni raz założył korki, broniąc barw Sokolicy Krościenko (grała wtedy w podhalańskiej klasie A). źródło: NKJP: 20 lat minęło, Dziennik Polski, 2001-07-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
Inne uwagi
Zwykle lm
9. nabój
Definicja
Pochodzenie
Metonimiczne użycie wyrazu korek w zn. 'surowiec'.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | nabój |
Połączenia
- pistolety na korki
Cytaty
|
W tym celu śledziła, gdzie odbywają się odpusty w parafiach, i jeździła tam, aby kupować typowe przedmioty sprzedawane na kramach przy kościołach: wiatraczki, pistolety na korki, piłeczki na gumce. źródło: NKJP: Ewa Halewska: Święto folkloru, Nowiny Raciborskie, 2005-11-29 |
|
|
W sklepie z zabawkami „Kaczorek” dzieciaki niegdyś zaopatrywały się przed Świętami w niemodne dziś korki czy kapiszony. źródło: NKJP: Artur Rosiak: Odłamkowym ładuj, Gazeta Wyborcza, 1993-12-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
10. tkanka roślinna
Definicja
Pochodzenie
Metonimiczne użycie wyrazu korek w zn. 'surowiec'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Cytaty
|
Korek chroni roślinę przed utratą wody, mrozem, bakteriami i drobnoustrojami, jest nieprzepuszczalny dla wody i powietrza, oddychanie odbywa się za pomocą umieszczonych w korku przetchlinek. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | korek |
korki |
|
| D. | korka |
korków |
|
| C. | korkowi |
korkom |
|
| B. | korek |
korki |
|
| N. | korkiem |
korkami |
|
| Ms. | korku |
korkach |
|
| W. | korku |
korki |
Inne uwagi
Zwykle lp