Chronologizacja
XV w., Bor
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
gadam |
gadamy |
|||
| 2 os. |
gadasz |
gadacie |
|||
| 3 os. |
gada |
gadają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
gadałem +(e)m gadał |
gadałam +(e)m gadała |
gadałom +(e)m gadało |
gadaliśmy +(e)śmy gadali |
gadałyśmy +(e)śmy gadały |
| 2 os. |
gadałeś +(e)ś gadał |
gadałaś +(e)ś gadała |
gadałoś +(e)ś gadało |
gadaliście +(e)ście gadali |
gadałyście +(e)ście gadały |
| 3 os. |
gadał |
gadała |
gadało |
gadali |
gadały |
bezosobnik: gadano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę gadał będę gadać |
będę gadała będę gadać |
będę gadało będę gadać |
będziemy gadali będziemy gadać |
będziemy gadały będziemy gadać |
| 2 os. |
będziesz gadał będziesz gadać |
będziesz gadała będziesz gadać |
będziesz gadało będziesz gadać |
będziecie gadali będziecie gadać |
będziecie gadały będziecie gadać |
| 3 os. |
będzie gadał będzie gadać |
będzie gadała będzie gadać |
będzie gadało będzie gadać |
będą gadali będą gadać |
będą gadały będą gadać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
gadajmy |
|
| 2 os. |
gadaj |
gadajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
gadałbym bym gadał |
gadałabym bym gadała |
gadałobym bym gadało |
gadalibyśmy byśmy gadali |
gadałybyśmy byśmy gadały |
| 2 os. |
gadałbyś byś gadał |
gadałabyś byś gadała |
gadałobyś byś gadało |
gadalibyście byście gadali |
gadałybyście byście gadały |
| 3 os. |
gadałby by gadał |
gadałaby by gadała |
gadałoby by gadało |
gadaliby by gadali |
gadałyby by gadały |
bezosobnik: gadano by
bezokolicznik: gadać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
gadając
gerundium: gadanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | gadanie |
gadania |
| D. | gadania |
gadań |
| C. | gadaniu |
gadaniom |
| B. | gadanie |
gadania |
| N. | gadaniem |
gadaniami |
| Ms. | gadaniu |
gadaniach |
| W. | gadanie |
gadania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: gadający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gadający |
gadający |
gadający |
gadające |
gadająca |
| D. | gadającego |
gadającego |
gadającego |
gadającego |
gadającej |
| C. | gadającemu |
gadającemu |
gadającemu |
gadającemu |
gadającej |
| B. | gadającego |
gadającego |
gadający |
gadające |
gadającą |
| N. | gadającym |
gadającym |
gadającym |
gadającym |
gadającą |
| Ms. | gadającym |
gadającym |
gadającym |
gadającym |
gadającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gadający |
gadający |
gadające |
gadające |
| D. | gadających |
gadających |
gadających |
gadających |
| C. | gadającym |
gadającym |
gadającym |
gadającym |
| B. | gadających |
gadających |
gadających |
gadające |
| N. | gadającymi |
gadającymi |
gadającymi |
gadającymi |
| Ms. | gadających |
gadających |
gadających |
gadających |
Pochodzenie
psł. *gadati 'odgadywać, wróżyć; oceniać; dysputować; mówić'
1. bzdury
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
Połączenia
- gadać bzdury, głupstwa, głupoty, pierdoły
- gadać dużo, głupio
- chcieć, kochać, lubić, potrafić, pozwolić, przestać, skończyć, zacząć/zaczynać gadać
- słuchać i gadać
Cytaty
|
Co tak patrzysz? Pewnie się dziwisz, że takie rzeczy gadam. źródło: NKJP: Michał Olszewski: Chwalcie łąki umajone, 2005 |
|
|
Co za głupota, żeby na imprezie gadać o komputerach. źródło: NKJP: Danuta Błaszak: Karuzela ku słońcu, 2003 |
|
|
Ludziska gadają, że w tym roku będą piękne grzyby. źródło: NKJP: Komar Michał: O obrotach losów i ciał, 1998 |
|
|
- Gadaj, co cię tak odmieniło? źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
Próbowałem Michalskiego podpytać o różne rzeczy, ale nie chciał gadać przez telefon. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006 |
Składnia
|
+ | gadać | + |
(CO)
|
|
|
+ | gadać | + |
(o CZYM)
|
|
|
+ | gadać | + |
(że ZDANIE | żeby ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE)
|
2. z przyjacielem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
Połączenia
- gadać o durnotach, o życiu
- gadać z ludźmi, ze sobą
- gadać długo
- przestać, skończyć, zacząć/zaczynać gadać
- pić i gadać, siedzieć i gadać
Cytaty
|
- Dzwoni Patryk .[...] Chce z tobą gadać. źródło: NKJP: Marek Krajewski; Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009 |
|
|
- Tańcio! Gadałeś z nimi? ! - Jak się nazywają? - Skąd są? źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001 |
|
|
Zadzwonił nocą. Gadaliśmy do trzeciej nad ranem. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1997 |
|
|
Chłopcy śmiali się, gadali i stroili błazeńskie miny. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
Składnia
|
|
+ | gadać | + |
z KIM
|
3. na sąsiadkę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- ludzie gadają
- gadać na rodzinę, na sąsiadów
Cytaty
|
- Nie rozumiem czemu ludzie tyle gadają na księży? Czy oni są święci ? Nie! Bo to też są ludzie grzeszni! źródło: NKJP: Internet |
|
|
Ktoś wprawdzie krzyknął z sali: „Ty na Lewandowskiego nie gadaj, że on nie wiadomo kto!”, ale zginął ten głos w hucznych oklaskach, aprobujących rzeczowe wątpliwości mówcy. źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Szkice z piekła uczciwych, 1963 |
|
|
Zębowice okazały się tak małe, że nagły ruch w opuszczonym pegeerze wzbudził niezdrową ciekawość. Ludzie zaczęli gadać , wiadomość dotarła w końcu do policji. źródło: NKJP: Marek Świercz: Mafioso olejowy, Trybuna Śląska, 2004-05-14 |
|
|
Pamiętam, że przez następne dni ludzie gadali a to, że Niemcy zatrzymali się w Kutnie, a to że linia obrony będzie na Wiśle. Tak to jest w czasie wojny - nie ma wiadomości, to zaczynają się najróżniejsze plotki. źródło: NKJP: Na rynku w Siedlcach, Tygodnik Siedlecki, 2009-08-29 |
Składnia
|
|
+ | gadać | + |
na KOGO +
(że ZDANIE)
|