Chronologizacja
Na podstawie indeksu haseł
Pochodzenie
Zob. trzeć
1. o śladach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | rozmyć się, zniknąć |
Połączenia
- ślady zatarły się
Cytaty
|
Plaża była mokra, twardo ubita, zatarły się ślady tak pracowicie budowanych grajdołów. źródło: KWSJP: Eugeniusz Paukszta: Ich trzech i dziewczyna, 1978 |
|
|
Grace wydała mu się zwidzeniem, zatarła się, oddaliła i zmalała. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
|
Twarz zatarła się prawie zupełnie na zżółkłym amatorskim zdjęciu i Alo nie mógł rozeznać jej rysów. źródło: KWSJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Sława i chwała. Wyd. 2. T. 1-3., 1962 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zatrę się |
zatrzemy się |
|||
| 2 os. |
zatrzesz się |
zatrzecie się |
|||
| 3 os. |
zatrze się |
zatrą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłem się +(e)m się zatarł |
zatarłam się +(e)m się zatarła |
zatarłom się +(e)m się zatarło |
zatarliśmy się +(e)śmy się zatarli |
zatarłyśmy się +(e)śmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłeś się +(e)ś się zatarł |
zatarłaś się +(e)ś się zatarła |
zatarłoś się +(e)ś się zatarło |
zatarliście się +(e)ście się zatarli |
zatarłyście się +(e)ście się zatarły |
| 3 os. |
zatarł się |
zatarła się |
zatarło się |
zatarli się |
zatarły się |
bezosobnik: zatarto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zatrzyjmy się |
|
| 2 os. |
zatrzyj się |
zatrzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłbym się bym się zatarł |
zatarłabym się bym się zatarła |
zatarłobym się bym się zatarło |
zatarlibyśmy się byśmy się zatarli |
zatarłybyśmy się byśmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłbyś się byś się zatarł |
zatarłabyś się byś się zatarła |
zatarłobyś się byś się zatarło |
zatarlibyście się byście się zatarli |
zatarłybyście się byście się zatarły |
| 3 os. |
zatarłby się by się zatarł |
zatarłaby się by się zatarła |
zatarłoby się by się zatarło |
zatarliby się by się zatarli |
zatarłyby się by się zatarły |
bezosobnik: zatarto by się
bezokolicznik: zatrzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zatarłszy się
gerundium: zatarcie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zatarcie się |
zatarcia się |
| D. | zatarcia się |
zatarć się |
| C. | zatarciu się |
zatarciom się |
| B. | zatarcie się |
zatarcia się |
| N. | zatarciem się |
zatarciami się |
| Ms. | zatarciu się |
zatarciach się |
| W. | zatarcie się |
zatarcia się |
odpowiednik aspektowy: zacierać się
2. o granicach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | utożsamić się |
Połączenia
- podział zatarł się; granica, różnica zatarła się
Cytaty
|
I doszło do tego, że zatarły się różnice między metodami organizacji gangsterskiej, mafijnej, a metodami policji. źródło: KWSJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977 |
|
|
Było bardzo źle, bo zatarła się, przestała istnieć granica, oddzielająca uczciwe życie od występku. źródło: KWSJP: Paweł Jasienica: Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dzieje agonii, 1989 |
|
|
Reżyser i scenarzysta filmu George Lucas wykorzystał najnowsze osiągnięcia grafiki komputerowej, stwarzając świat, w którym granice między rzeczywistością a animacją zatarły się niemal całkowicie. źródło: KWSJP: Pierwszy z epizodów kosmicznej sagi, prasa, 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zatrę się |
zatrzemy się |
|||
| 2 os. |
zatrzesz się |
zatrzecie się |
|||
| 3 os. |
zatrze się |
zatrą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłem się +(e)m się zatarł |
zatarłam się +(e)m się zatarła |
zatarłom się +(e)m się zatarło |
zatarliśmy się +(e)śmy się zatarli |
zatarłyśmy się +(e)śmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłeś się +(e)ś się zatarł |
zatarłaś się +(e)ś się zatarła |
zatarłoś się +(e)ś się zatarło |
zatarliście się +(e)ście się zatarli |
zatarłyście się +(e)ście się zatarły |
| 3 os. |
zatarł się |
zatarła się |
zatarło się |
zatarli się |
zatarły się |
bezosobnik: zatarto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zatrzyjmy się |
|
| 2 os. |
zatrzyj się |
zatrzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłbym się bym się zatarł |
zatarłabym się bym się zatarła |
zatarłobym się bym się zatarło |
zatarlibyśmy się byśmy się zatarli |
zatarłybyśmy się byśmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłbyś się byś się zatarł |
zatarłabyś się byś się zatarła |
zatarłobyś się byś się zatarło |
zatarlibyście się byście się zatarli |
zatarłybyście się byście się zatarły |
| 3 os. |
zatarłby się by się zatarł |
zatarłaby się by się zatarła |
zatarłoby się by się zatarło |
zatarliby się by się zatarli |
zatarłyby się by się zatarły |
bezosobnik: zatarto by się
bezokolicznik: zatrzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zatarłszy się
gerundium: zatarcie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zatarcie się |
zatarcia się |
| D. | zatarcia się |
zatarć się |
| C. | zatarciu się |
zatarciom się |
| B. | zatarcie się |
zatarcia się |
| N. | zatarciem się |
zatarciami się |
| Ms. | zatarciu się |
zatarciach się |
| W. | zatarcie się |
zatarcia się |
odpowiednik aspektowy: zacierać się
3. w pamięci
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zaniknąć |
Połączenia
- pamięć zatarła się; wspomnienie zatarło się
- zatrzeć się w pamięci
Cytaty
|
Aż trudno uwierzyć po lekturze tych zeznań, aby istotny fakt spotkania w gronie najważniejszych osób w państwie rozmawiających o kwestiach jednego z najistotniejszych przedsiębiorstw zatarł się w pani pamięci. źródło: KWSJP: Stenogram z 7. posiedzenia Komisji Śledczej |
|
|
Żydowscy historycy obawiają się, że uhistorycznienie Holocaustu może doprowadzić do jego zatarcia się w świadomości następnych pokoleń. źródło: KWSJP: Adam Krzemiński: Świat, prasa, 2005 |
|
|
Zatarło się, zamazało, nie pamiętam... źródło: KWSJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zatrę się |
zatrzemy się |
|||
| 2 os. |
zatrzesz się |
zatrzecie się |
|||
| 3 os. |
zatrze się |
zatrą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłem się +(e)m się zatarł |
zatarłam się +(e)m się zatarła |
zatarłom się +(e)m się zatarło |
zatarliśmy się +(e)śmy się zatarli |
zatarłyśmy się +(e)śmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłeś się +(e)ś się zatarł |
zatarłaś się +(e)ś się zatarła |
zatarłoś się +(e)ś się zatarło |
zatarliście się +(e)ście się zatarli |
zatarłyście się +(e)ście się zatarły |
| 3 os. |
zatarł się |
zatarła się |
zatarło się |
zatarli się |
zatarły się |
bezosobnik: zatarto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zatrzyjmy się |
|
| 2 os. |
zatrzyj się |
zatrzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłbym się bym się zatarł |
zatarłabym się bym się zatarła |
zatarłobym się bym się zatarło |
zatarlibyśmy się byśmy się zatarli |
zatarłybyśmy się byśmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłbyś się byś się zatarł |
zatarłabyś się byś się zatarła |
zatarłobyś się byś się zatarło |
zatarlibyście się byście się zatarli |
zatarłybyście się byście się zatarły |
| 3 os. |
zatarłby się by się zatarł |
zatarłaby się by się zatarła |
zatarłoby się by się zatarło |
zatarliby się by się zatarli |
zatarłyby się by się zatarły |
bezosobnik: zatarto by się
bezokolicznik: zatrzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zatarłszy się
gerundium: zatarcie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zatarcie się |
zatarcia się |
| D. | zatarcia się |
zatarć się |
| C. | zatarciu się |
zatarciom się |
| B. | zatarcie się |
zatarcia się |
| N. | zatarciem się |
zatarciami się |
| Ms. | zatarciu się |
zatarciach się |
| W. | zatarcie się |
zatarcia się |
odpowiednik aspektowy: zacierać się
Składnia
|
+ | zatrzeć się | + |
(w CZYM)
|
4. o silniku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | popsuć się, uszkodzić się, zepsuć się |
Połączenia
- silnik zatarł się
- zatarcie się łożyska
Cytaty
|
Silnik zatarł się przed osiągnięciem brzegu hiszpańskiego następnego dnia ok. godz. 11.30. źródło: KWSJP: Janusz Meissner: Wiatr w podeszwach, 1976 |
|
|
Muszę wyłączyć maszynę - powiedziałem. - Zatarły się tłoki. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961 |
|
|
Pozbawiony smarowania silnik zatarł się błyskawicznie, a pięciometrowe, czterołopatowe śmigło Hamilton Standard znieruchomiało. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zatrę się |
zatrzemy się |
|||
| 2 os. |
zatrzesz się |
zatrzecie się |
|||
| 3 os. |
zatrze się |
zatrą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłem się +(e)m się zatarł |
zatarłam się +(e)m się zatarła |
zatarłom się +(e)m się zatarło |
zatarliśmy się +(e)śmy się zatarli |
zatarłyśmy się +(e)śmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłeś się +(e)ś się zatarł |
zatarłaś się +(e)ś się zatarła |
zatarłoś się +(e)ś się zatarło |
zatarliście się +(e)ście się zatarli |
zatarłyście się +(e)ście się zatarły |
| 3 os. |
zatarł się |
zatarła się |
zatarło się |
zatarli się |
zatarły się |
bezosobnik: zatarto się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zatrzyjmy się |
|
| 2 os. |
zatrzyj się |
zatrzyjcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zatarłbym się bym się zatarł |
zatarłabym się bym się zatarła |
zatarłobym się bym się zatarło |
zatarlibyśmy się byśmy się zatarli |
zatarłybyśmy się byśmy się zatarły |
| 2 os. |
zatarłbyś się byś się zatarł |
zatarłabyś się byś się zatarła |
zatarłobyś się byś się zatarło |
zatarlibyście się byście się zatarli |
zatarłybyście się byście się zatarły |
| 3 os. |
zatarłby się by się zatarł |
zatarłaby się by się zatarła |
zatarłoby się by się zatarło |
zatarliby się by się zatarli |
zatarłyby się by się zatarły |
bezosobnik: zatarto by się
bezokolicznik: zatrzeć się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zatarłszy się
gerundium: zatarcie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zatarcie się |
zatarcia się |
| D. | zatarcia się |
zatarć się |
| C. | zatarciu się |
zatarciom się |
| B. | zatarcie się |
zatarcia się |
| N. | zatarciem się |
zatarciami się |
| Ms. | zatarciu się |
zatarciach się |
| W. | zatarcie się |
zatarcia się |
odpowiednik aspektowy: zacierać się