Chronologizacja
Pochodzenie
Rzeczownik odczasownikowy od przedrostkowego przesądzić ; być może kalka fr. préjugé (Bańk); zob. sądzić
1. ludowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zabobon |
Połączenia
- przesąd ludowy; dawne, głupie, stare przesądy
- przesądy i zabobony; wierzenia i przesądy, ciemnota i przesądy
- przesąd głosi; istnieje; pokutuje
- ulegać przesądom
- wierzyć w przesądy
- coś jest przesądem
Cytaty
|
[...] jak przypuszcza Max Vasmer, dawny przesąd zakazywał użycia prostej nazwy tego sprzętu rybackiego, gdyż mogłoby to odstraszyć ryby. źródło: NKJP: Mikołaj Szymański: Pies, bo nie pieje, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-06-16 |
|
|
[...] od tysiącleci po Ziemi błąkają się zmory i potwory. [...] To przez nie kiśnie mleko, psują się zęby, kury się nie niosą, a krowy nie dają mleka. I nie są to żadne przesądy, gusła, zabobony czy zwykła ludzka ciemnota. źródło: NKJP: Pogromcy Duchów, CKM, 2000 |
|
|
Kominiarz jest dobry na wszystko, a czarne koty wredne, bo przynoszą pecha. W przesądy wierzy blisko 2/3 Polaków. źródło: NKJP: CBOS o wróżbach, Gazeta Wyborcza, 1994-07-27 |
|
|
„Koguci kamień” jest to kamień znajdowany czasami w żołądku koguta, który według przesądów ludowych jest potężnym talizmanem zapewniającym posiadaczowi siłę, odwagę i bogactwo. źródło: NKJP: G. Czerwińska: O kamieniach, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przesąd |
przesądy |
|
| D. | przesądu |
przesądów |
|
| C. | przesądowi |
przesądom |
|
| B. | przesąd |
przesądy |
|
| N. | przesądem |
przesądami |
|
| Ms. | przesądzie |
przesądach |
|
| W. | przesądzie |
przesądy |
2. rasowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | uprzedzenie |
Połączenia
- zakorzenione przesądy; przesądy kastowe, narodowe, rasowe, seksualne, społeczne, stanowe
- przesądy i stereotypy, przesądy i uprzedzenia; mity i przesądy
- walka z przesądami
- pozbawiony przesądów
- ulegać, wierzyć przesądom
- obalać, zwalczać przesądy
- walczyć z przesądami
Cytaty
|
Holocaust położył kres obecności Żydów na ziemiach polskich. Warto rekonstruować kształt tej obecności, ażeby lepiej poznać i Żydów, i Polaków. [...] Z niewiedzy i nierozumienia rosną bowiem przesądy, uprzedzenia i niechęć. źródło: NKJP: Jacek Leociak: Polska - Izrael, Gazeta Wyborcza, 1993-02-13 |
|
|
Jestem naukowcem, nie kieruję się żadnymi przesądami rasowymi czy religijnymi. Wszystko mi jedno, gdzie Naser chce posłać rakiety, na Izrael, Anglię czy Włochy. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
|
Marzyli o lepszym świecie, który miał być piękniejszy i bardziej sprawiedliwy, zamieszkany przez ludzi wolnych od przesądów narodowych i nieskrępowanych seksualnie. źródło: NKJP: Anna Tyszecka: Nowe próby kindersztuby, Polityka, 2006-12-02 |
|
|
Kaśka spotykała się z różnymi facetami i wcale tego przede mną nie kryła. [...] Zawsze starałem się być tolerancyjny i pozbawiony przesądów, ale teraz wzbierała we mnie patologiczna zazdrość, tym boleśniejsza, im byłem starszy. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000 |
|
|
[...] film łamiąc kanony gatunkowe opowiada nie tylko o miłości z przesądem klasowym w tle i o grzesznej zazdrości, ale także o traumie wojny, która przyśpiesza dojrzewanie młodych bohaterów [...]. źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Pokuta, Polityka, 2008-02-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przesąd |
przesądy |
|
| D. | przesądu |
przesądów |
|
| C. | przesądowi |
przesądom |
|
| B. | przesąd |
przesądy |
|
| N. | przesądem |
przesądami |
|
| Ms. | przesądzie |
przesądach |
|
| W. | przesądzie |
przesądy |
Inne uwagi
Zwykle lm