UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapomnieć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapomnę
 zapomnimy
2 os. zapomnisz
 zapomnicie
3 os. zapomni
 zapomną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapomniałem
+(e)m zapomniał
 zapomniałam
+(e)m zapomniała
 zapomniałom
+(e)m zapomniało
 zapomnieliśmy
+(e)śmy zapomnieli
 zapomniałyśmy
+(e)śmy zapomniały
2 os. zapomniałeś
+(e)ś zapomniał
 zapomniałaś
+(e)ś zapomniała
 zapomniałoś
+(e)ś zapomniało
 zapomnieliście
+(e)ście zapomnieli
 zapomniałyście
+(e)ście zapomniały
3 os. zapomniał
 zapomniała
 zapomniało
 zapomnieli
 zapomniały

bezosobnik: zapomniano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapomnijmy
2 os. zapomnij
 zapomnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapomniałbym
bym zapomniał
 zapomniałabym
bym zapomniała
 zapomniałobym
bym zapomniało
 zapomnielibyśmy
byśmy zapomnieli
 zapomniałybyśmy
byśmy zapomniały
2 os. zapomniałbyś
byś zapomniał
 zapomniałabyś
byś zapomniała
 zapomniałobyś
byś zapomniało
 zapomnielibyście
byście zapomnieli
 zapomniałybyście
byście zapomniały
3 os. zapomniałby
by zapomniał
 zapomniałaby
by zapomniała
 zapomniałoby
by zapomniało
 zapomnieliby
by zapomnieli
 zapomniałyby
by zapomniały

bezosobnik: zapomniano by

bezokolicznik: zapomnieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapomniawszy

gerundium: zapomnienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapomniany

odpowiednik aspektowy: zapominać

Pochodzenie

Zob.  pomnieć 

1. o przeszłości

Definicja

nie móc odtworzyć w myślach określonych zdarzeń, informacji, osób, z którymi się zetknęliśmy w przeszłości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zapomnieć nauczyciela; obietnic, przestróg, swoich przyrzeczeń
  • zapomnieć o czyichś imieninach, o długu, o kłopotach, o niedoli, o podaniu, o problemach, o przeszłości, o rozmowie, o jakiejś sprawie, o swoich korzeniach, o umowie
  • zapomnieć kompletnie, na amen, na dobre, na chwilę, na krótko, na moment, szybko, zupełnie; łatwo, niełatwo zapomnieć
  • chcieć, (nie) móc, (nie) potrafić, zdążyć zapomnieć

Cytaty

Ten list [...] odebrał jej spokój. Dawno zapomniane obrazy ożywały w pamięci. Dom rodzinny ... wystarczyło przymknąć oczy.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Niemiecki taniec, 2009

Zobaczysz maleństwo i zapomnisz o porodzie, o cierpieniach.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1997

Joanna całkiem zapomniała, że o szóstej umówiły się w biurze i mają razem iść na koncert.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005

Dzisiaj już prawie zapomniano, jaki wpływ na przenoszenie wzorców i idei miały popularne filmy amerykańskie.

źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999

[...] myślami byłem przy kobiecie o pomarszczonej twarzy: czułem, że nigdy jej nie zapomnę i że ona nie zapomni mnie nigdy.

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Opowiadania na czas przeprowadzki, 2007

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
KOGO/CZEGO|KOGO/CO
bez ograniczeń + zapomnieć +
o KIM/CZYM
bez ograniczeń + zapomnieć +
że ZDANIE

2. języka

Definicja

stracić zdolność wykonywania określonej czynności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zapomnieć adresu, drogi, gry na fortepianie, kodu, ojczystego języka, nazwiska, tabliczki mnożenia
  • zapomnieć całkiem, kompletnie, na dobre, zupełnie
  • zapomnieć czytać, chodzić, jeździć na rowerze, mówić

Cytaty

Przemożnemu urokowi hellenizmu nie potrafiła oprzeć się spora liczba Żydów. [...] Z czasem zhellenizowali się oni do tego stopnia, że zapomnieli języka hebrajskiego i mówili tylko po grecku.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

[...] reżyserował to ktoś z zagranicy, podobno dobry, powiedzieli mu w kasie, niestety zapomniał nazwiska.

źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007

Zapomniał, jak rozpalać ogień i jak go wykorzystywać. Jak zapinać guziki kapoty i sznurować buty. Zapomniał wszystkie znane z dzieciństwa piosenki.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

[,,,] nie wiem, o czym mówisz! - Ojej, nieprzytomny jesteś czy co?! Czytać zapomniałeś?

źródło: NKJP: Maria Krüger: Karolcia, 1959

Stryj zaczął [...] udawać, że zapomniał mówić, i zauważył, że z milczenia płynie błogi spokój i szacunek ludzki.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1996

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
CZEGO|CO
bez ograniczeń + zapomnieć +
BEZOKOLICZNIK
bez ograniczeń + zapomnieć +
jak ZDANIE

3. parasola

Definicja

nie wziąć czegoś, co jest potrzebne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zapomnieć chusteczki do nosa, dokumentów, dowodu, komórki, książki, laski, notatek, notesu, okularów, parasola, pióra, portfela, rękawiczek

Cytaty

Pani Malicka [...] zaczepiła mnie w sklepiku pod domem, prosząc o odliczenie pieniędzy, bo zapomniała okularów.

źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia na rozdrożu, 2008

Helena wyszła natychmiast, była już na korytarzu, ale cofnęła się po zapomniany plecak.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003

Uświadomiłem sobie, że w pośpiechu zapomniałem o kąpielówkach.

źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Hermańce, 2008

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
CZEGO

4. podziękować

Definicja

nie zrobić czegoś, co dana osoba powinna była zrobić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • zapomnieć przez roztargnienie, przez nieuwagę
  • zapomnieć w zdenerwowaniu
  • zapomnieć z nadmiaru wrażeń, z nawału obowiązków, z pośpiechu, ze zdenerwowania
  • zapomnieć kupić, odłożyć na miejsce, podziękować, schować, uprzedzić, wyłączyć żelazko, wymeldować, zamknąć drzwi, zapytać, zaszczepić, zgasić światło, zmienić wodę w wazonie

Cytaty

Wsunął stopy w buty i zaczął sznurować. Rzut oka i... skrzywił się. Zapomniał je wyczyścić i wypastować. Teraz już szkoda czasu.

źródło: NKJP: Jarosław Gambal: Wierzyć i kochać życie pełne nadziei, 2007

[...] został internowany z legitymacją poselską w kieszeni. [...] Przez przeoczenie zapomniano go bowiem wcześniej pozbawić mandatu.

źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002

- O, ale zapomniałem o kawie... - Ja już dziękuję. - Spojrzałem na zegarek.

źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
BEZOKOLICZNIK
bez ograniczeń + zapomnieć +
o CZYM

5. o rodzicach

Definicja

przestać interesować się kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • Bóg, rząd, świat zapomniał; ludzie zapomnieli
  • zapomnieć o bezdomnych, o biednych, o bliskich, o przyjacielu, o rodzicach; o obowiązkach
  • zapomnieć na długie miesiące
  • zapomnieć kompletnie, na dobre, zupełnie

Cytaty

[...] ruszył na swój pierwszy duszpasterski posterunek, na zapomniany przez Boga i ludzi kraniec Rzeszowszczyzny.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Jego utwory, zapomniane przez dziesięciolecia, dziś przeżywają renesans.

źródło: NKJP: Dorota Szwarcman: Szpilman jako szpilman, Polityka, 2002-08-31

[...] wyciągnął spod łóżka starą, zakurzoną i zapomnianą harmonię, i zaczął ćwiczyć. Przypominał sobie kolejne oberki i palce przypominały sobie niegdysiejszą biegłość.

źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007

[...] o Karolku, jego nieszczęściu i pragnieniach nie zapomniały dobre serca w całej Polsce.

źródło: NKJP: Barbara Chabior: Prywatne zoo dla Karolka, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-09-03

Iglione mogła wreszcie objąć swą małą, przestraszoną i zdezorientowaną córeczkę, powiedzieć jej, że wcale o niej nie zapomniała, że kocha ją z całego serca i że będzie przy niej tak długo, jak to tylko możliwe.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
o CZYM

6. krzywdę

Definicja

wybaczyć komuś wyrządzone zło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • zapomnieć komuś krzywdę, obrazę
  • nigdy komuś czegoś nie zapomnieć
  • nie móc, nie potrafić zapomnieć

Cytaty

Cóż takiego było w jezuitach, że gdy innym dawno zapomniano udział w okrucieństwach, ich zła sława przetrwała i została uwieczniona nie tylko w polszczyźnie?

źródło: NKJP: Teresa Bogucka: Wielkie spiski, cz. I, Gazeta Wyborcza, 1998-02-27

Ze Śląska Zamoyski powracał w aureoli zbawcy ojczyzny. Szlacheckie rzesze gotowe były mu zapomnieć rolę, jaką odegrał w sprawie Samuela Zborowskiego.

źródło: NKJP: Sławomir Leśniewski: Człowiek, który upokorzył Habsburgów, Polityka, 2008-01-19

Próbowałam rozmawiać [...] z Karolem, ale jest nieprzejednany... Nie potrafi zapomnieć Julii tego, że zostawiła swoje dziecko.

źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998

Składnia

bez ograniczeń + zapomnieć +
CO + KOMU

Frazeologizmy

ktoś zapomniał języka w gębie
ktoś zapomniał o bożym świecie
ktoś zapomniał o całym świecie

Przysłowia

Zapomniał wół, jak cielęciem był
Data ostatniej modyfikacji: 02.12.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN