UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

budować

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

śr.-w.-niem. būden

1. dom

Definicja

łącząc ze sobą różne elementy, tworzyć obiekty, a zwłaszcza budowle

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Relacje znaczeniowe

	antonimy:	burzyć
	hiperonimy:	tworzyć

Połączenia

budować autostradę, barykadę, dom, drogę, kościół, mieszkania, most, mur, świątynię, zamek
budować z betonu, z cegły, z cementu, z drewna, z gliny, z kamienia, z pustaków
budować dobrze, dużo, tanio

Cytaty

	Kto by dziś budował z kamienia, komu zależałoby na naturalnym materiale, skoro wymyślono cement i tworzywa sztuczne. źródło: NKJP: Daniel Lefek: Syria, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1997-01-31
	Inwestor, który będzie budował autostradę, został zobowiązany do wykupu wszelkich obiektów znajdujących się w odległości 20 m od autostrady. źródło: NKJP: Widziane z ulicy Basztowej, czyli zdaniem wojewody..., Dziennik Polski, 1998-08-01
	Jako ZSL-owiec budowałem kościół, plebanię, ośrodek zdrowia i drogę. I nie wstydzę się tego. źródło: NKJP: Dominika Wielowieyska: Partia obrotowa, Gazeta Wyborcza , 1996-11-21
	Chaty buduje się tutaj z drzewa, kryje się nie słomą, a gontem. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Dolina Issy, 1993
	Jeśli ktoś zamierza budować dom, musi liczyć się z tym, że przygotowanie niezbędnych dokumentów zajmie pół roku. źródło: NKJP: Dom bez ulgi, Dziennik Polski, 2001-11-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiedniki aspektowe: zbudować , wybudować

Składnia

Rz_osobowy

budować

CO + (Z CZEGO)

2. maszynę

Definicja

konstruować maszyny lub inne urządzenia techniczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny

Połączenia

budować rakiety, silniki, statki, samoloty, urządzenia

Cytaty

	Nie możemy budować odrzutowców pasażerskich, ale możemy spróbować robić np. same drzwi. źródło: NKJP: Zbigniew Polański: Coraz mniej masochistów, Gazeta Wyborcza, 1994-10-20
	Po prostu firma wspiera finansowo fundację prof. Religi budującą sztuczne serce. źródło: NKJP: Adam Grzeszak: Karmienie strachem, Polityka, 2004-02-21
	W czasie wojny budowaliśmy pojazdy i czołgi dla wojska, po 11 września za darmo wozy dla strażaków w Nowym Jorku. źródło: NKJP: Tomasz Zalewski: D jak depresja, Polityka, 2009-02-14
	Można też zastosować zwykły katalizator, podczas gdy japońskie firmy są zmuszone budować specjalne urządzenia do oczyszczania spalin. źródło: NKJP: Andrzej Kublik: Skrzydełkami w zmarszczki, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1999-03-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiednik aspektowy: zbudować

Składnia

Rz_osobowy

budować

3. demokrację

Definicja

w sposób stopniowy przyczyniać się do powstawania czegoś, zwykle jakiejś wartości lub dobra społecznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego

Połączenia

budować cywilizację, demokrację, gospodarkę, państwo, pokój, potęgę, przemysł, społeczeństwo, ustrój, wspólnotę

Cytaty

	Jeżeli chcemy budować socjalizm na wsi, musimy w większym stopniu uprzywilejować spółdzielnie produkcyjne, bo jeżeli my tego nie zrobimy, to chłop będzie wolał gospodarować indywidualnie. źródło: NKJP: Leszek Próchniak: Kolektywizacja rolnictwa w regionie łódzkim, 2003
	Natomiast komuniści mówili: Budujemy ustrój szczęśliwości, najwspanialszy system na kuli ziemskiej, a ktokolwiek chce inaczej, jest antynarodowy, antypolski. źródło: NKJP: Rozmawiać bez nienawiści, Gazeta Wyborcza, 1992-04-25
	Węgry mogą wyjść z kryzysu tylko budując gospodarkę rynkową. źródło: NKJP: Peter Talas: Od soboty Węgry nie mają ministra finansów, Gazeta Wyborcza, 1995-01-30
	Ciężko jest budować demokrację w czasie wojny przeciwko fundamentalizmowi islamskiemu. źródło: NKJP: Eli Barbur, Gazeta Wyborcza, 1995-01-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiednik aspektowy: zbudować

Składnia

Rz_osobowy

budować

4. trójkąt

Definicja

kreślić figury geometryczne

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Połączenia

budować figury geometryczne, kwadrat, trójkąt

Cytaty

Kreślisz trójkąt prostokątny, a następnie na przeciwprostokątnej budujesz kwadrat.

źródło: Internet

Na bokach dowolnego trójkąta budujemy trójkąty równoboczne, w których zaznaczamy środki ciężkości.

źródło: Internet

Następnie budujemy trójkąt prostokątny ZlOKz o kącie prostym w punkcie O.

źródło: NKJP: Zbigniew Brzosko: Wykreślna restytucja perspektywy, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiednik aspektowy: zbudować

Składnia

Rz_osobowy

budować

5. szczęście

Definicja

opierać coś na czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Połączenia

budować plany, nadzieje, pokój, porozumienie, szczęście, zgodę, życie
budować na jakimś fundamencie, na kłamstwie, na nienawiści, na prawdzie, na solidnych podstawach, na wierze, na zaufaniu

Cytaty

	Castoriadis nie chciał budować nadziei na kłamstwie. Uważał, że lewicowemu intelektualiście nie wolno gwałcić prawdy. źródło: NKJP: Z perspektywy bitego, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1998-12-11
	Jednak obecnie, chyba bardziej niż kiedykolwiek, jesteśmy nieustannie jakby naznaczeni wpływami mentalności, która jest budowana na fundamencie ludzkiej skłonności do egoizmu. źródło: NKJP: Szczęście w dawaniu, Dziennik Polski, 2003-03-05
	Nie można budować chrześcijaństwa na nienawiści, to fałszywa droga. źródło: NKJP: Fałszywa droga, Dziennik Polski, 2002-05-02
	Czy należy budować chrystologię na przekazie wiary, udostępnionym nam w pismach NT i rozwiniętym później w oficjalnej nauce Kościoła, czy raczej należy podążać po ścieżkach poznania właściwego dla historii? źródło: NKJP: Tadeusz Dionizy Łukaszuk: Ty jesteś Chrystus, syn Boga żywego. Dogmat chrystologiczny w ujęciu integralnym, 2000
	Swój świat budował na lekturze Biblii i na pismach Swedenborga. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Ulro, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiednik aspektowy: zbudować

Składnia

Rz_osobowy

budować

CO + NA CZYM

6. pocieszać

Definicja

wpływać dodatnio na kogoś, dodając mu sił

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

pocieszać

Połączenia

budować moralnie, wewnętrznie

Cytaty

	- Jest to wrażliwa publiczność. Napędza aktora do tego, żeby był prawdziwy i wiarygodny w tym co robi. Ta ich spontaniczność buduje mnie. źródło: NKJP: Wyskoczyć z szuflady, Gazeta Lubuska, 2005
	Zwykłem uczestniczyć w tego typu spotkaniach, bo one budują nas wewnętrznie, choć przyznam, że czynię to ostatnio coraz rzadziej. źródło: NKJP: Niewiele z tego rozumiem, Dziennik Polski, 2002-06-28
	Ktoś taki jest niezwykle cenny, porządkuje nasz świat, pomaga podejmować właściwe decyzje, buduje nas wewnętrznie. źródło: Internet
	Świadomość tego, że jestem potrzebna innym buduje mnie i daje siłę do realizacji, często trudnych wyzwań. źródło: Internet
	Buduje mnie podejście do zajęć wszystkich bez wyjątku zawodników. Ci chłopcy, i to młodzi, i rutyniarze, zachowują się jak prawdziwi profesjonaliści. źródło: NKJP: Daniel Weimer: Po dwóch stronach, Dziennik Polski, 2003-07-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	buduję	budujemy
2 os.	budujesz	budujecie
3 os.	buduje	budują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałem +(e)m budował	budowałam +(e)m budowała	budowałom +(e)m budowało	budowaliśmy +(e)śmy budowali	budowałyśmy +(e)śmy budowały
2 os.	budowałeś +(e)ś budował	budowałaś +(e)ś budowała	budowałoś +(e)ś budowało	budowaliście +(e)ście budowali	budowałyście +(e)ście budowały
3 os.	budował	budowała	budowało	budowali	budowały

bezosobnik: budowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę budował będę budować	będę budowała będę budować	będę budowało będę budować	będziemy budowali będziemy budować	będziemy budowały będziemy budować
2 os.	będziesz budował będziesz budować	będziesz budowała będziesz budować	będziesz budowało będziesz budować	będziecie budowali będziecie budować	będziecie budowały będziecie budować
3 os.	będzie budował będzie budować	będzie budowała będzie budować	będzie budowało będzie budować	będą budowali będą budować	będą budowały będą budować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		budujmy
2 os.	buduj	budujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	budowałbym bym budował	budowałabym bym budowała	budowałobym bym budowało	budowalibyśmy byśmy budowali	budowałybyśmy byśmy budowały
2 os.	budowałbyś byś budował	budowałabyś byś budowała	budowałobyś byś budowało	budowalibyście byście budowali	budowałybyście byście budowały
3 os.	budowałby by budował	budowałaby by budowała	budowałoby by budowało	budowaliby by budowali	budowałyby by budowały

bezosobnik: budowano by

bezokolicznik: budować

imiesłów przysłówkowy współczesny: budując

gerundium: budowanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	budowanie	budowania
D.	budowania	budowań
C.	budowaniu	budowaniom
B.	budowanie	budowania
N.	budowaniem	budowaniami
Ms.	budowaniu	budowaniach
W.	budowanie	budowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: budujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budujący	budujący	budujący	budujące	budująca
D.	budującego	budującego	budującego	budującego	budującej
C.	budującemu	budującemu	budującemu	budującemu	budującej
B.	budującego	budującego	budujący	budujące	budującą
N.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującą
Ms.	budującym	budującym	budującym	budującym	budującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budujący	budujący	budujące	budujące
D.	budujących	budujących	budujących	budujących
C.	budującym	budującym	budującym	budującym
B.	budujących	budujących	budujących	budujące
N.	budującymi	budującymi	budującymi	budującymi
Ms.	budujących	budujących	budujących	budujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: budowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	budowany	budowany	budowany	budowane	budowana
D.	budowanego	budowanego	budowanego	budowanego	budowanej
C.	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanemu	budowanej
B.	budowanego	budowanego	budowany	budowane	budowaną
N.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowaną
Ms.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym	budowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	budowani	budowani	budowane	budowane
D.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych
C.	budowanym	budowanym	budowanym	budowanym
B.	budowanych	budowanych	budowanych	budowane
N.	budowanymi	budowanymi	budowanymi	budowanymi
Ms.	budowanych	budowanych	budowanych	budowanych

odpowiednik aspektowy: zbudować

Składnia

budować

KOGO

Frazeologizmy

ktoś buduje zamki na lodzie
ktoś buduje zamki na piasku
ktoś buduje zamki na lodzie
ktoś buduje zamki na piasku

Przysłowia

Zgoda buduje, (a) niezgoda rujnuje

Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023