UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wymrzeć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wymrę
wymrzemy
2 os. wymrzesz
wymrzecie
3 os. wymrze
wymrą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wymarłem
+(e)m wymarł
wymarłam
+(e)m wymarła
wymarłom
+(e)m wymarło
wymarliśmy
+(e)śmy wymarli
wymarłyśmy
+(e)śmy wymarły
2 os. wymarłeś
+(e)ś wymarł
wymarłaś
+(e)ś wymarła
wymarłoś
+(e)ś wymarło
wymarliście
+(e)ście wymarli
wymarłyście
+(e)ście wymarły
3 os. wymarł
wymarła
wymarło
wymarli
wymarły

bezosobnik: wymarto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wymrzyjmy
2 os. wymrzyj
wymrzyjcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wymarłbym
bym wymarł
wymarłabym
bym wymarła
wymarłobym
bym wymarło
wymarlibyśmy
byśmy wymarli
wymarłybyśmy
byśmy wymarły
2 os. wymarłbyś
byś wymarł
wymarłabyś
byś wymarła
wymarłobyś
byś wymarło
wymarlibyście
byście wymarli
wymarłybyście
byście wymarły
3 os. wymarłby
by wymarł
wymarłaby
by wymarła
wymarłoby
by wymarło
wymarliby
by wymarli
wymarłyby
by wymarły

bezosobnik: wymarto by

bezokolicznik: wymrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wymarłszy

gerundium: wymarcie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wymarcie
wymarcia
D. wymarcia
wymarć
C. wymarciu
wymarciom
B. wymarcie
wymarcia
N. wymarciem
wymarciami
Ms. wymarciu
wymarciach
W. wymarcie
wymarcia

odpowiednik aspektowy: wymierać

Pochodzenie

Zob. mrzeć

1. o gatunku

Definicja

książk. 
przestać istnieć w wyniku dużej liczby śmierci w jednym czasie lub w wyniku śmierci jedna po drugiej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wyginąć
hiperonimy:  wygasnąć

Połączenia

  • gatunek wymarł; rodzina wymarła; pokolenie wymarło; dinozaury, mamuty wymarły
  • wymrzeć z głodu
  • wymrzeć bezpotomnie
  • całkiem, całkowicie, zupełnie wymrzeć

Cytaty

Osobiście jestem przekonany, że w Rosji nastąpią wielkie zmiany, gdy wymrze pokolenie drugiej wojny światowej, gdy do steru dojdą ludzie urodzeni w drugiej połowie bieżącego stulecia.

źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997

[...] jeśli za rok tubylcy wystrzelają resztę hipopotamów, to kiedy skończą im się zapasy suszonego mięsa, wszyscy wymrą z głodu.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Kiedy w 1738 roku wymarła na ospę połowa narodu Czirokezów, Francuzi natychmiast oskarżyli swoich rywali o celowe działania w szerzeniu epidemii.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Wielu badaczy uważa, iż dinozaury wymarły, ponieważ nie potrafiły się przystosować do zmian w środowisku planety, spowodowanych ochłodzeniem się klimatu pod koniec kredy.

źródło: NKJP: (SN): Zapadły się pod ziemię, Dziennik Zachodni, 2001-02-08

2. o języku

Definicja

książk. 
przestać istnieć po tym, jak stopniowo zmniejszało się związane z tym działanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język języki świata

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wyginąć, zaniknąć

Cytaty

Po przyłączeniu Wysp Kurylskich do ZSRR wymarł np. języki ajnowski, używany przez tamtejszą ludność, której kulturę w początkach wieku badał polski zesłaniec Bronisław Piłsudski.

źródło: NKJP: Iza Szczęsna: Kaszubski nie zaginie, Życie nr 23/02, 2000

[...] składanie ofiar z ludzi budziło większą dezaprobatę wśród Hiszpanów w Meksyku. Obyczaj wymarł wraz z upadkiem cywilizacji azteckiej.

źródło: NKJP: Internet

Cała nadzieja w Bartku, łapie matematykę w lot. Może w naszej rodzinie nie wymrze tradycja nauczyciela–matematyka?

źródło: NKJP: Zofia Sitarz: Szkolna saga, Gazeta Krakowska, 2006-08-08

Wojenny etos wymarł wraz z odejściem do cywila weteranów. Kolejne dekady pogłębiały tę tendencję, a w latach 80. w drugim obiegu ukazały się podręczniki podpowiadające, jak oszukać lekarzy na komisji.

źródło: NKJP: Konrad Dulkowski: My, koledzy z wojska, Dziennik Zachodni, 2008-02-15

3. o mieście

Definicja

książk. 
stać się opuszczonym przez ludzi lub zwierzęta

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

  • miasto wymarło

Cytaty

Mimo niedzieli na mszach była pustka. Ludzie pokryli się w piwnicach. Ma się wrażenie, że miasto wymarło.

źródło: NKJP: BW: Wyzwalają nas ze wszystkiego, Dziennik Polski, 2005-01-27

W środę w Pradze po godz. 20 ulice wymarły. Nie odbywały się nawet systematyczne spotkania towarzyskie [...].

źródło: NKJP: Tomasz Maćkowiak: Mistrzostwa Europy. Euforia w Czechach, Gazeta Wyborcza, 1996-06-21

Obejście jakby wymarło. Nie było również nikogo, kto nocą strzegłby dobytku.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Kołchoz splajtował, osada wymarła [...].

źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Wilczy notes, 2007

Frazeologizmy

na wymarciu
Data ostatniej modyfikacji: 15.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj