UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zastrzec

Chronologizacja

2 połowa XVIII w., KorBa

Pochodzenie

Zob.  strzec 

1. utajnić

Definicja

sprawić, że informacje na własny temat nie będą dostępne dla wszystkich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  utajnić

Połączenia

  • czytelnik, pracownik zastrzegł, matka zastrzegła
  • zastrzec dane, nazwisko, numer telefonu, personalia, telefon
  • zastrzec do wiadomości redakcji
  • numer, telefon zastrzeżony

Cytaty

Jeśli ktoś nie życzy sobie, aby jego nazwisko pojawiło się w gazecie, może je zastrzec tylko do wiadomości redakcji, zamiast przysyłać donosy.

źródło: NKJP: Dziennikarz-redaktor, czyli jak (wy)prowadzić „Tygodnik”, Tygodnik Ciechanowski, 2005-02-05

Matka sprzedała mieszkanie na Gocławiu, zastrzegła telefon.

źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Nie pije, popala, hoduje żółwie, Dodatek do „Gazety Wyborczej”, 1997-08-22

Kupując telefon na firmę, możesz zastrzec numer (będzie w bazie, ale nikt, kto będzie o Ciebie pytał, nie dostanie go).

źródło: NKJP: Usenet

Po panu Sztangrecie z Głogowa zgłosił się Czytelnik z Gorzowa (zastrzegł dane do wiadomości redakcji), który ofiarował pani Ewie 300 zł.

źródło: NKJP: Nie zawiedliście! Dziękujemy!, Gazeta Lubuska, 2005

To dzięki niemu oddział istnieje i ma świetną opinię wśród pacjentów - usłyszeliśmy w szpitalu od pracownika, który zastrzegł swoje personalia.

źródło: NKJP: Awantura w szpitalu, Głos Koszaliński, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzegę
 zastrzeżemy
2 os. zastrzeżesz
 zastrzeżecie
3 os. zastrzeże
 zastrzegą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłem
+(e)m zastrzegł
 zastrzegłam
+(e)m zastrzegła
 zastrzegłom
+(e)m zastrzegło
 zastrzegliśmy
+(e)śmy zastrzegli
 zastrzegłyśmy
+(e)śmy zastrzegły
2 os. zastrzegłeś
+(e)ś zastrzegł
 zastrzegłaś
+(e)ś zastrzegła
 zastrzegłoś
+(e)ś zastrzegło
 zastrzegliście
+(e)ście zastrzegli
 zastrzegłyście
+(e)ście zastrzegły
3 os. zastrzegł
 zastrzegła
 zastrzegło
 zastrzegli
 zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzeżmy
2 os. zastrzeż
 zastrzeżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłbym
bym zastrzegł
 zastrzegłabym
bym zastrzegła
 zastrzegłobym
bym zastrzegło
 zastrzeglibyśmy
byśmy zastrzegli
 zastrzegłybyśmy
byśmy zastrzegły
2 os. zastrzegłbyś
byś zastrzegł
 zastrzegłabyś
byś zastrzegła
 zastrzegłobyś
byś zastrzegło
 zastrzeglibyście
byście zastrzegli
 zastrzegłybyście
byście zastrzegły
3 os. zastrzegłby
by zastrzegł
 zastrzegłaby
by zastrzegła
 zastrzegłoby
by zastrzegło
 zastrzegliby
by zastrzegli
 zastrzegłyby
by zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono by

bezokolicznik: zastrzec

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zastrzegłszy

gerundium: zastrzeżenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zastrzeżony

odpowiednik aspektowy: zastrzegać

Składnia

Rzosobowy + zastrzec +
CO

2. przyznać prawo

Definicja

zagwarantować prawo do czegoś

Noty o użyciu

Często z towarzyszeniem zaimka  sobie .

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zagwarantować

Połączenia

  • zastrzec kartę, logo, możliwość, pierwszeństwo, prawa autorskie, prawo do czegoś, termin, znak towarowy
  • zastrzec dla siebie
  • zastrzec na wyłączność
  • zastrzec cichcem, prawnie, sądownie, ustawowo
  • opatentować i zastrzec
  • zastrzec sobie

Cytaty

Były już dzisiaj burmistrz Zakopanego próbował cichcem zastrzec w Urzędzie Patentowym RP na swoje nazwisko znak towarowy pod nazwą „oscypek, oszczypek”.

źródło: NKJP: Scypanie oscypka, Dziennik Polski, 2002-09-06

Kiedy zgubimy kartę, trzeba ją zastrzec.

źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Nasze drogie banki, Polityka, 2006-05-13

Witold Mazur, gdy rejestrował firmę, zastrzegł prawnie skrót „KiA” oraz logo przedstawiające głowę Stańczyka.

źródło: NKJP: (mwk): Dwie firmy - jedna nazwa, Dziennik Polski, 2002-09-27

Hope [...] zastrzegł sobie prawa autorskie do pomysłu sprzedaży księżycowych działek (nie można tego opatentować, ale można zastrzec prawa autorskie do pomysłu).

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Kupujemy Księżyc, Gazeta Wyborcza, 1996-12-20

Maksymilian Rodakowski zastrzegł dla swych podkomendnych prawo noszenia na głowie czapki krakuski.

źródło: NKJP: Anna Bikont: Wszystko w rodzinie, Gazeta Wyborcza, 1997-04-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzegę
 zastrzeżemy
2 os. zastrzeżesz
 zastrzeżecie
3 os. zastrzeże
 zastrzegą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłem
+(e)m zastrzegł
 zastrzegłam
+(e)m zastrzegła
 zastrzegłom
+(e)m zastrzegło
 zastrzegliśmy
+(e)śmy zastrzegli
 zastrzegłyśmy
+(e)śmy zastrzegły
2 os. zastrzegłeś
+(e)ś zastrzegł
 zastrzegłaś
+(e)ś zastrzegła
 zastrzegłoś
+(e)ś zastrzegło
 zastrzegliście
+(e)ście zastrzegli
 zastrzegłyście
+(e)ście zastrzegły
3 os. zastrzegł
 zastrzegła
 zastrzegło
 zastrzegli
 zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzeżmy
2 os. zastrzeż
 zastrzeżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłbym
bym zastrzegł
 zastrzegłabym
bym zastrzegła
 zastrzegłobym
bym zastrzegło
 zastrzeglibyśmy
byśmy zastrzegli
 zastrzegłybyśmy
byśmy zastrzegły
2 os. zastrzegłbyś
byś zastrzegł
 zastrzegłabyś
byś zastrzegła
 zastrzegłobyś
byś zastrzegło
 zastrzeglibyście
byście zastrzegli
 zastrzegłybyście
byście zastrzegły
3 os. zastrzegłby
by zastrzegł
 zastrzegłaby
by zastrzegła
 zastrzegłoby
by zastrzegło
 zastrzegliby
by zastrzegli
 zastrzegłyby
by zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono by

bezokolicznik: zastrzec

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zastrzegłszy

gerundium: zastrzeżenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zastrzeżony

odpowiednik aspektowy: zastrzegać

Składnia

Rzosobowy + zastrzec +
(dla KOGO) + CO

3. uprzedzić

Definicja

zapowiedzieć z góry jakieś ograniczenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uprzedzić

Połączenia

  • zastrzec na początku, na wstępie; od razu; z góry

Cytaty

[...] należy zastrzec, że referowane tu poglądy nie wyczerpują bynajmniej bogatej problematyki kryminologicznej, która powstała dzięki tej oryginalnej koncepcji.

źródło: NKJP: Lech Falandysz: W kręgu kryminologii radykalnej, 2008

[...] od razu trzeba zastrzec, że samodzielne inwestowanie na giełdzie lub innych rynkach finansowych bez odpowiedniej wiedzy i czasu przypomina... zabawę z ogniem.

źródło: NKJP: W. Dziczkiewicz: Inwestycyjny labirynt, Tygodnik Ciechnowski, 2005-03-10

Na wstępie chciałem zastrzec, że gdyby moje wystąpienie było zbyt mało oratorskie, to zauważacie państwo, że przemawiam w tej Izbie po raz pierwszy.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.11.1993

Jeśli gwarant (wystawiający gwarancję) zastrzeże, że do reklamacji potrzebny jest też dowód zakupu, klient musi się nim wykazać.

źródło: NKJP: Reklamacje uwzględnia się!, Enter nr 2, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzegę
 zastrzeżemy
2 os. zastrzeżesz
 zastrzeżecie
3 os. zastrzeże
 zastrzegą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłem
+(e)m zastrzegł
 zastrzegłam
+(e)m zastrzegła
 zastrzegłom
+(e)m zastrzegło
 zastrzegliśmy
+(e)śmy zastrzegli
 zastrzegłyśmy
+(e)śmy zastrzegły
2 os. zastrzegłeś
+(e)ś zastrzegł
 zastrzegłaś
+(e)ś zastrzegła
 zastrzegłoś
+(e)ś zastrzegło
 zastrzegliście
+(e)ście zastrzegli
 zastrzegłyście
+(e)ście zastrzegły
3 os. zastrzegł
 zastrzegła
 zastrzegło
 zastrzegli
 zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zastrzeżmy
2 os. zastrzeż
 zastrzeżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zastrzegłbym
bym zastrzegł
 zastrzegłabym
bym zastrzegła
 zastrzegłobym
bym zastrzegło
 zastrzeglibyśmy
byśmy zastrzegli
 zastrzegłybyśmy
byśmy zastrzegły
2 os. zastrzegłbyś
byś zastrzegł
 zastrzegłabyś
byś zastrzegła
 zastrzegłobyś
byś zastrzegło
 zastrzeglibyście
byście zastrzegli
 zastrzegłybyście
byście zastrzegły
3 os. zastrzegłby
by zastrzegł
 zastrzegłaby
by zastrzegła
 zastrzegłoby
by zastrzegło
 zastrzegliby
by zastrzegli
 zastrzegłyby
by zastrzegły

bezosobnik: zastrzeżono by

bezokolicznik: zastrzec

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zastrzegłszy

gerundium: zastrzeżenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zastrzeżony

odpowiednik aspektowy: zastrzegać

Składnia

Rzosobowy + zastrzec +
że ZDANIE

Frazeologizmy

wszelkie prawa zastrzeżone
wszystkie prawa zastrzeżone
Data ostatniej modyfikacji: 07.06.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN