UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wypatrywać

Chronologizacja

SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. patrzeć

1. zdobyczy

Definicja

uważnie patrząc, starać się zobaczyć kogoś lub coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

  • wypatrywać ofiary, wroga, znajomych; drogi, niebezpieczeństwa, oznak czegoś; ptaków, ryb, śladów, zdobyczy, znaków, zwierzyny
  • wypatrywać czegoś na drodze, na horyzoncie, na niebie, na ulicach
  • wypatrywać przez okno
  • wypatrywać kogoś w tłumie; czegoś w ciemności, w zaroślach
  • wypatrywać cierpliwie, czujnie, daremnie, niecierpliwie, pilnie, próżno, tęsknie, uważnie
  • wypatrywać i nasłuchiwać

Cytaty

Był podniecony jak za studenckich czasów, kiedy to - wyglądając przez okno oficyny swojej stancji na podwórze - wypatrywał pierwszych urodzinowych gości.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Zmierzch nie zapadł jeszcze, więc próżno było wypatrywać gwiazd.

źródło: NKJP: Martyna Żandarska-Ochnik: Pan wichrów i powiewów, 2008

Jakże odmienną funkcję rodzicielską wyznaczyła przyroda kukułce! [...] Jaja podrzuca różnym innym gatunkom ptaków wróblowatych [...]. Bierze w tym udział samiec. Wspólnie wypatrują gniazda, gdzie jest już jedno zniesione jajo.

źródło: NKJP: Stefan Maciejewski: Skrzydlate macierzyństwo, Przekrój, 1995, nr 27

Tarnowianie spacerujący po ulicach miasta nocą, zwłaszcza w śródmieściu, nie muszą wypatrywać drogi w ciemnościach. Oświetlenie Tarnowa zdecydowanie poprawiło się.

źródło: NKJP: Tarnów wychodzi z mroku, Dziennik Polski, 2003-05-27

Nieraz patrzał ze szczytu swojej wieży [...], wypatrywał, czy wąską dróżką pośród zbóż i pastwisk nie nadchodzi jego ukochana.

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wypatruję
wypatrujemy
2 os. wypatrujesz
wypatrujecie
3 os. wypatruje
wypatrują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wypatrywałem
+(e)m wypatrywał
wypatrywałam
+(e)m wypatrywała
wypatrywałom
+(e)m wypatrywało
wypatrywaliśmy
+(e)śmy wypatrywali
wypatrywałyśmy
+(e)śmy wypatrywały
2 os. wypatrywałeś
+(e)ś wypatrywał
wypatrywałaś
+(e)ś wypatrywała
wypatrywałoś
+(e)ś wypatrywało
wypatrywaliście
+(e)ście wypatrywali
wypatrywałyście
+(e)ście wypatrywały
3 os. wypatrywał
wypatrywała
wypatrywało
wypatrywali
wypatrywały

bezosobnik: wypatrywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wypatrywał
będę wypatrywać
będę wypatrywała
będę wypatrywać
będę wypatrywało
będę wypatrywać
będziemy wypatrywali
będziemy wypatrywać
będziemy wypatrywały
będziemy wypatrywać
2 os. będziesz wypatrywał
będziesz wypatrywać
będziesz wypatrywała
będziesz wypatrywać
będziesz wypatrywało
będziesz wypatrywać
będziecie wypatrywali
będziecie wypatrywać
będziecie wypatrywały
będziecie wypatrywać
3 os. będzie wypatrywał
będzie wypatrywać
będzie wypatrywała
będzie wypatrywać
będzie wypatrywało
będzie wypatrywać
będą wypatrywali
będą wypatrywać
będą wypatrywały
będą wypatrywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wypatrujmy
2 os. wypatruj
wypatrujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wypatrywałbym
bym wypatrywał
wypatrywałabym
bym wypatrywała
wypatrywałobym
bym wypatrywało
wypatrywalibyśmy
byśmy wypatrywali
wypatrywałybyśmy
byśmy wypatrywały
2 os. wypatrywałbyś
byś wypatrywał
wypatrywałabyś
byś wypatrywała
wypatrywałobyś
byś wypatrywało
wypatrywalibyście
byście wypatrywali
wypatrywałybyście
byście wypatrywały
3 os. wypatrywałby
by wypatrywał
wypatrywałaby
by wypatrywała
wypatrywałoby
by wypatrywało
wypatrywaliby
by wypatrywali
wypatrywałyby
by wypatrywały

bezosobnik: wypatrywano by

bezokolicznik: wypatrywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wypatrując

gerundium: wypatrywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wypatrywanie
wypatrywania
D. wypatrywania
wypatrywań
C. wypatrywaniu
wypatrywaniom
B. wypatrywanie
wypatrywania
N. wypatrywaniem
wypatrywaniami
Ms. wypatrywaniu
wypatrywaniach
W. wypatrywanie
wypatrywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: wypatrujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wypatrujący
wypatrujący
wypatrujący
wypatrujące
wypatrująca
D. wypatrującego
wypatrującego
wypatrującego
wypatrującego
wypatrującej
C. wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującej
B. wypatrującego
wypatrującego
wypatrujący
wypatrujące
wypatrującą
N. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującą
Ms. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wypatrujący
wypatrujący
wypatrujące
wypatrujące
D. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
C. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
B. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujące
N. wypatrującymi
wypatrującymi
wypatrującymi
wypatrującymi
Ms. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wypatrywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wypatrywany
wypatrywany
wypatrywany
wypatrywane
wypatrywana
D. wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanej
C. wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanej
B. wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywany
wypatrywane
wypatrywaną
N. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywaną
Ms. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wypatrywani
wypatrywani
wypatrywane
wypatrywane
D. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
C. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
B. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywane
N. wypatrywanymi
wypatrywanymi
wypatrywanymi
wypatrywanymi
Ms. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych

odpowiednik aspektowy: wypatrzyć

Składnia

Rzżywotny + wypatrywać +
KOGO/CZEGO
Rzżywotny + wypatrywać +
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

2. odpowiedniego momentu

Definicja

czekać na kogoś lub na coś z niecierpliwością

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  czekać

Połączenia

  • wypatrywać listu; powrotu czegoś, śmierci; jakiejś chwili, jakiegoś momentu, okazji
  • wypatrywać czegoś z nadzieją, z niecierpliwością, z niepokojem, z utęsknieniem
  • wypatrywać daremnie, niecierpliwie, próżno, tęsknie

Cytaty

Ten pan, co na was czeka, ucieszy się, że już wróciliście. Tak niecierpliwie was wypatruje, biedaczek!

źródło: NKJP:Marta Tomaszewska: Zamach na wyspę, 2001

Ani miłosne amulety, ani sielskie obrazy nie pomagały na tyle, by nad ranem nie budził się [...], czekając na śmierć, [...] której wypatrywał od chwili, gdy dwa osobiste nieszczęścia jedno po drugim chwyciły go za gardło.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Mój adres w Belém podałem Ci telefonicznie. Mam nadzieję, że zanotowałeś. [...] Liczę na Twoje uwagi – będę wypatrywał listu.

źródło: NKJP: Olgierd Budrewicz: Piekło w kolorach, 1997

Najpierw wypatrywał momentu, gdy sąsiadów nie było w domu, a potem cichcem wchodził i myszkował po mieszkaniu.

źródło: NKJP: K. Kowalski: Złapany w prywatną zasadzkę, Tygodnik Ciechanowski, 2003-05-24

Geralt krążył wśród gości, wypatrując okazji, by wreszcie zająć miejsce przy stole zastawionym jadłem.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wypatruję
wypatrujemy
2 os. wypatrujesz
wypatrujecie
3 os. wypatruje
wypatrują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wypatrywałem
+(e)m wypatrywał
wypatrywałam
+(e)m wypatrywała
wypatrywałom
+(e)m wypatrywało
wypatrywaliśmy
+(e)śmy wypatrywali
wypatrywałyśmy
+(e)śmy wypatrywały
2 os. wypatrywałeś
+(e)ś wypatrywał
wypatrywałaś
+(e)ś wypatrywała
wypatrywałoś
+(e)ś wypatrywało
wypatrywaliście
+(e)ście wypatrywali
wypatrywałyście
+(e)ście wypatrywały
3 os. wypatrywał
wypatrywała
wypatrywało
wypatrywali
wypatrywały

bezosobnik: wypatrywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę wypatrywał
będę wypatrywać
będę wypatrywała
będę wypatrywać
będę wypatrywało
będę wypatrywać
będziemy wypatrywali
będziemy wypatrywać
będziemy wypatrywały
będziemy wypatrywać
2 os. będziesz wypatrywał
będziesz wypatrywać
będziesz wypatrywała
będziesz wypatrywać
będziesz wypatrywało
będziesz wypatrywać
będziecie wypatrywali
będziecie wypatrywać
będziecie wypatrywały
będziecie wypatrywać
3 os. będzie wypatrywał
będzie wypatrywać
będzie wypatrywała
będzie wypatrywać
będzie wypatrywało
będzie wypatrywać
będą wypatrywali
będą wypatrywać
będą wypatrywały
będą wypatrywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wypatrujmy
2 os. wypatruj
wypatrujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wypatrywałbym
bym wypatrywał
wypatrywałabym
bym wypatrywała
wypatrywałobym
bym wypatrywało
wypatrywalibyśmy
byśmy wypatrywali
wypatrywałybyśmy
byśmy wypatrywały
2 os. wypatrywałbyś
byś wypatrywał
wypatrywałabyś
byś wypatrywała
wypatrywałobyś
byś wypatrywało
wypatrywalibyście
byście wypatrywali
wypatrywałybyście
byście wypatrywały
3 os. wypatrywałby
by wypatrywał
wypatrywałaby
by wypatrywała
wypatrywałoby
by wypatrywało
wypatrywaliby
by wypatrywali
wypatrywałyby
by wypatrywały

bezosobnik: wypatrywano by

bezokolicznik: wypatrywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: wypatrując

gerundium: wypatrywanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wypatrywanie
wypatrywania
D. wypatrywania
wypatrywań
C. wypatrywaniu
wypatrywaniom
B. wypatrywanie
wypatrywania
N. wypatrywaniem
wypatrywaniami
Ms. wypatrywaniu
wypatrywaniach
W. wypatrywanie
wypatrywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: wypatrujący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wypatrujący
wypatrujący
wypatrujący
wypatrujące
wypatrująca
D. wypatrującego
wypatrującego
wypatrującego
wypatrującego
wypatrującej
C. wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującemu
wypatrującej
B. wypatrującego
wypatrującego
wypatrujący
wypatrujące
wypatrującą
N. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującą
Ms. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wypatrujący
wypatrujący
wypatrujące
wypatrujące
D. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
C. wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
wypatrującym
B. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujące
N. wypatrującymi
wypatrującymi
wypatrującymi
wypatrującymi
Ms. wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących
wypatrujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wypatrywany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. wypatrywany
wypatrywany
wypatrywany
wypatrywane
wypatrywana
D. wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywanej
C. wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanemu
wypatrywanej
B. wypatrywanego
wypatrywanego
wypatrywany
wypatrywane
wypatrywaną
N. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywaną
Ms. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. wypatrywani
wypatrywani
wypatrywane
wypatrywane
D. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
C. wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
wypatrywanym
B. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywane
N. wypatrywanymi
wypatrywanymi
wypatrywanymi
wypatrywanymi
Ms. wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych
wypatrywanych

Składnia

Rzżywotny + wypatrywać +
KOGO/CZEGO

Frazeologizmy

ktoś potrzebuje czegoś jak/niczym kania dżdżu
ktoś wypatruje czegoś jak/niczym kania dżdżu
ktoś wypatruje oczy
ktoś wypatruje sobie oczy
ktoś wypatruje oczy za kimś
ktoś wypatruje sobie oczy za kimś
Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj