UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

i

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *i

1. Jaś i Małgosia

Definicja

nadawca uważa, że to, co zostało powiedziane pod danym względem, to nie wszystko; żeby powiedzieć wszystko, trzeba powiedzieć, co jest pod tym względem takie samo

Kategoria znaczeniowa

wykładnik koniunkcji

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  oraz
(quasi)antonimy:  abo, albo, ani, bądź, czy, lub, ni

Cytaty

Niby mądry i potężny, zły duch jest naprawdę głupi, bo im bardziej niszczy, rujnuje, depcze, tym bardziej działa na szkodę swojej sprawy.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Ulro, 1994

W czasie drugiej wojny światowej pałac nie został zniszczony, lecz po przymusowym opuszczeniu go przez właścicieli, zdewastowany niszczał, zamieniając się powoli w ruinę. I kiedy wydawało się, że chylącego się ku upadkowi pałacu nic już nie uratuje, obiektem zainteresował się Narodowy Bank Polski.

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane. Rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

Trzeba było przeczekać, aż się nieznajomy znacznie oddali, i wtedy dopiero próbować przemknąć się wśród niskich, rzadkich mgieł.

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szatan z siódmej klasy, 1994

W związku z Odojewskim często, i nie bez racji, padało nazwisko Faulknera.

źródło: NKJP: Zbigniew Bieńkowski: Przyszłość… przeszłości, 1996

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy szeregowy

Składnia

_ i _
w obu pozycjach człony funkcjonalnie jednorodne
szyk: stały: interpozycja

Informacja normatywna

przed drugim i więcej (w ramach tego samego wyliczenia) wymagany przecinek

2. Wezmę i Jasia.

Definicja

nadawca uważa, że to, o czym mowa, trzeba uznać za należące do zbioru obiektów o cesze, o jakiej mowa

Noty o użyciu

komentarz przyrematyczny

Kategoria znaczeniowa

wykładnik podobieństwa

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  jeszcze, również, także, też

Cytaty

O tych sprawach myślałem sobie i wtedy, gdy po daremnym poszukiwaniu inskrypcji wyszedłem z katakumb Św. Kaliksta na zalaną słońcem drogę Appijską, via Appia.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Przestrzeń dzieł wiecznych. Eseje o tradycji kultury śródziemnomorskiej, 1993

Odmiana

część mowy: partykuła

podklasa: analogii

Składnia

i _
szyk: stały: antepozycja

Informacja normatywna

przed drugim i więcej (w ramach tego samego wyliczenia) wymagany przecinek

3. Gada i gada

Definicja

zdaniem nadawcy czynność, o jakiej mowa, trwa nadmiernie długo

Kategoria znaczeniowa

wykładnik długości trwania

Relacje znaczeniowe

synonimy:  a I

Cytaty

Księżniczka płacze i płacze, i za nic nie chce powiedzieć rodzicom, o co chodzi.

źródło: NKJP: Kazimiera Szczuka: Milczenie owieczek. Rzecz o aborcji, 2004

Ludzie szli i szli, a ojca nie było widać.

źródło: NKJP: Małgorzata Musierowicz: Dziecko piątku, 1993

Mnie pamięć zawodziła, a on pytał i pytał.

źródło: NKJP: Katarzyna Bielas: Stare rysunki, dawni znajomi, Gazeta Wyborcza, 1998-12-04

Odmiana

część mowy: operator metapredykatywny

Składnia

_ i _
w obu pozycjach Cz. w tej samej formie
szyk: stały: interpozycja

4. Przyjdzie tego i tego dnia.

Definicja

nadawca nie chce dokładnie określić tego, o czym mówi

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nieokreśloności

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  a I

Cytaty

Lubię, gdy osoba poszukująca pracy przychodzi do mnie i mówi na przykład, że fascynuje się historią Grecji, była tam i tam, zrobiła to i to, i tak dalej.

źródło: NKJP: Henryka Bochniarz, Jacek Santorski: Bądź sobą i wygraj. 10 podpowiedzi dla aktywnej kobiety, 2003

Miał pan pasażera, wykonał rutynowy lot, pasażer wyglądał tak i tak.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny

Składnia

_ i _
w obu pozycjach ten sam Zaimek rzecz., wskaz., licz.
szyk: stały: interpozycja

5. taki i owaki

Definicja

nadawca nie chce dokładnie wskazać obiektu, o jakim mówi

Kategoria znaczeniowa

wykładnik nieokreśloności

Cytaty

Ten i ów z naszej okolicy przypomniawszy sobie, jak jego dziad czy też pradziad wywlekał duszę z sąsiada, czyhał teraz ze srebrnym drucikiem, zakrzywionym akuratnie w haczyk, na śpiących na miedzy, na stryszku, w uchylonych stodołach.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: Półbaśnie, 1986

Tak więc analizy taktyczne szły w czasie rzeczywistym w 5D, organizowane tak i owak, w grafice, digitalnie oraz podprogowo.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001

Nic to bowiem, że ludzie oburzają się, ujadają, a prasa niekiedy to i owo ujawnia.

źródło: NKJP: Jerzy Urban: Klątwa Urbana, 1996

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: właściwy centralny

Składnia

_ i _
pozycja I: Zaimek wskaz.: ten lub taki
pozycja II: zaimek ów, owaki w identycznym rodzaju jak w pozycji I
szyk: stały: interpozycja

Frazeologizmy

i nic
i to
ktoś postawił kropkę nad i
Data ostatniej modyfikacji: 24.03.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj