UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chwila I

II

rzeczownik

Chronologizacja

1397, SStp

Pochodzenie

st.-w.-niem. hwīl / (h)wīla 'czas, godzina'

1. krótka

Definicja

odcinek czasu odczuwany jako bardzo krótki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  chwileczka, chwilka, momencik I, moment I

Połączenia

  • pierwsza; każda; pewna; krótka; obecna; ostatnia; ta, ta sama, tamta chwila
  • jedna chwila
  • chwila !?czasu, przerwy; ciszy; nieuwagi; wahania; milczenia; namysłu, zastanowienia; refleksji, zadumy; bliskości; cierpliwości; przyjemności, radości, spokoju; wytchnienia; zapomnienia; słabości; wybuchu
  • ułamek chwili
  • odczekać, poczekać, zaczekać; poświęcić; pomilczeć, pomyśleć, porozmawiać chwilę
  • żyć chwilą
  • przeprosić, zamilknąć na chwilę; milczeć, nasłuchiwać, patrzeć, szukać przez chwilę
  • dodać, odpowiedzieć, powiedzieć; wrócić po chwili
  • chwila jak wieczność
  • co chwila, co chwilę; lada chwila; przed chwilą, po chwili, za chwilę; na chwilę; chwila po chwili

Cytaty

Oparł się ciężko o biurko i szepnął: – Ale to wszystko nic. Proszę zaczekać chwilę, zaraz będę gotów.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

- Pieniądze mamy na koncie i w każdej chwili mogę dokonać ich przelewu – twierdzi komendant Dariusz Sady.

źródło: NKJP: R.Nadaj: Dobre wieści z płońskiej policji: Ugoda z właścicielką budynku, Tygodnik Ciechanowski, 2003-01-14

– Ale... ja właściwie tylko wpadłam na chwilę, przywitać się, za pół godziny mam wykład, teraz naprawdę już muszę iść.

źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. chwila
chwile
D. chwili
chwili
neut
chwil
char
C. chwili
chwilom
B. chwilę
chwile
N. chwilą
chwilami
Ms. chwili
chwilach
W. chwilo
chwile

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne w połączeniu: chwila czasu

2. ważna

Definicja

pewien moment lub okres, w którym coś nastąpiło

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  moment I

Połączenia

  • wielka, podniosła chwila; ciężkie, trudne; dobre, miłe, szczęśliwe; niezapomniane, wspólnie spędzone; wolne; takie chwile
  • chwila grozy; kryzysu; odpoczynku, szczęścia; szczerości; urodzenia, śmierci
  • chwila, gdy...; chwila, kiedy....
  • konieczność, wymóg, wyzwanie; nakaz; powaga chwili
  • chwila nadeszła, nastała, nastąpiła, przyszła/przychodzi; trwa; minęła
  • doczekać, dożyć jakiejś chwili

Cytaty

Ono woła: „Mamo, ja cierpię! Zrób coś!” Potrzebuje zrozumienia tych uczuć właśnie od ciebie i zapewnienia, że będziesz z nim w ciężkich chwilach.

źródło: NKJP: Barbara Jakubowska: Jak mądrze kochać dzieci, 2001

Wszyscy byli świadomi wielkiej wspólnoty – w setkach miast całego świata rasa ludzka przeżywała to samo! – To wielka chwila dla nas wszystkich. – Było wyraźnie słychać, że wzruszenie odbiera prezydentowi głos. – To wielka chwila – powiedział jeszcze i zbliżył się do tajemniczego przedmiotu.

źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Cukier w normie z ekstrabonusem, 2005

Przez sześć wieków swego istnienia przeżywał Uniwersytet Jagielloński chwile lepsze i gorsze, okresy rozwoju i zastoju, ale nigdy nie przestał pełnić swej podstawowej roli, roli ośrodka myśli naukowej, służącej narodowi i wolnej albo walczącej o wolność lub domagającej się wolności Rzeczypospolitej.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.05.1997

Mężczyzna został zastrzelony strzałem w plecy. Wszystko wskazywało na to, że zginął w chwili, gdy próbował uciekać.

źródło: NKJP:Zatrzymano przestępców z Ciechanowa, Płońska, Nowego Dworu, Tygodnik Ciechanowski, 2007-05-02

Rehabilitacja nie skończy się z chwilą opuszczenia kliniki, ale najważniejsze, że wznawiam treningi [...].

źródło: NKJP: /sid/: Niedziela wkrótce znów zaatakuje, Echo Dnia, 2006-11-23

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. chwila
chwile
D. chwili
chwili
neut
chwil
char
C. chwili
chwilom
B. chwilę
chwile
N. chwilą
chwilami
Ms. chwili
chwilach
W. chwilo
chwile

Składnia

bez ograniczeń + chwila +
JAKA
bez ograniczeń + chwila +
CZEGO
bez ograniczeń + chwila +
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

Frazeologizmy

chwila moment
godzina prawdy
chwila prawdy
godzina próby
chwila próby
ktoś nie ma chwili do stracenia
potrzeba chwili
nakaz chwili
w tej chwili
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj