Chronologizacja
Pochodzenie
st.czes. pústedlník/pústenník/pústeník/pústevník 'człowiek żyjący w odosobnieniu z pobudek religijnych'
1. święty
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | anachoreta |
Połączenia
- średniowieczny pustelnik; pierwsi, święci pustelnicy; pustelnicy egipscy
- dom, domek; życie pustelnika
- być pustelnikiem
Cytaty
|
Św. Jan urodził się w Dukli ok. 1414 r. W młodości - wedle tradycji - przez kilka lat był pustelnikiem w poddukielskich lasach. W 1430 r. św. Jan wstąpił do zakonu franciszkanów w Krośnie [...]. źródło: NKJP: Odpust św. Jana, Dziennik Polski - Podkarpacie, 2003-07-12 |
|
|
Słowa „trudy” używa Ewagriusz na oznaczenie całokształtu wysiłków ascetycznych, podejmowanych przez pustelnika w odniesieniu do ciała (praca fizyczna, walka z namiętnościami) i do ducha (modlitwa, post, praktykowanie cnót)[...]. źródło: NKJP: Waldemar Ceran: Historia i bibliografia rozumowana bizantynologii polskiej (1800-1998), 1999 |
|
|
Zanim został biskupem Tours, św. Marcin prowadził życie pustelnika. Później także nie przyjął stylu życia ówczesnych hierarchów Kościoła w Galii, ale nadal prowadził ascetyczne życie mnicha. źródło: NKJP: Marcin Fabjański, Oprac. Wołk: Jutro Świętego Marcina, Gazeta Wyborcza, 1997-11-10 |
|
|
Wielu pustelników w dawnych czasach odżywiało się głównie pokrzywą, lebiodą i perzem, zbierali też orzechy i owoce. Święty Jan Chrzciciel żywił się szarańczą i miodem dzikich pszczół. źródło: NKJP: Łąka jako stół, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-04-25 |
|
|
Przesłanie [...] pustelników dla nas jest jasne: Bóg jest najważniejszy w naszym życiu. źródło: NKJP: Grzegorz Idzik: z ks. prof. Markiem Starowieyskim: Nie lubiana asceza, prasa, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pustelnik |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr | ||
| D. | pustelnika |
pustelników |
|
| C. | pustelnikowi |
pustelnikom |
|
| B. | pustelnika |
pustelników |
|
| N. | pustelnikiem |
pustelnikami |
|
| Ms. | pustelniku |
pustelnikach |
|
| W. | pustelniku |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr |
2. mnich
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np.: Zakon Pustelników Kamedułów Kongregacji Góry Koronnej .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | eremita |
Cytaty
|
[...] reżyser Philip Groening przez długie lata starał się o wejście z kamerą do zakonu kartuzów Grande Chartreuse we Francji. Klasztor pustelników znajduje się w górach koło Grenoble. źródło: NKJP: /RF/: Grójec > Projekcja w ramach Dyskusyjnego Klubu Filmowego, Echo Dnia, 2007-10-26 |
|
|
Pustelnik z zakonu kamedułów, później biskup Piotr Damiani (druga połowa XI w.) nawoływał w swych kazaniach do „pogardy dla wszystkiego, co widać”. źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Kultura, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1994-11-25 |
|
|
Wczoraj przed południem odbył się pogrzeb 90-letniego Józefa Żarnowieckiego, który był najstarszym i jednym z ostatnich pustelników kalwaryjskich. Pustelnicy nieodłącznie kojarzą się z kalwaryjskim sanktuarium oo. bernardynów. źródło: NKJP: (GM): Jeden z ostatnich, Dziennik Polski - Oświęcim, 2003-04-15 |
|
|
Rekluzja oznacza całkowite odosobnienie. Może być czasowa, trwająca 3 lata, lub wieczna. Pustelnik odrywa się wtedy całkowicie od klasztornego życia, izolując się w swojej celi, do której nikt nie ma dostępu, a jemu samemu nie wolno nawet wysyłać listów. źródło: NKJP: (SIE): Tysiąc lat milczenia, Dziennik Polski - Kraków, 2000-12-27 |
|
|
Dawniej był tam klasztor, a wokół eremy, wie pani, takie domki, w których mieszkali pustelnicy. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pustelnik |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr | ||
| D. | pustelnika |
pustelników |
|
| C. | pustelnikowi |
pustelnikom |
|
| B. | pustelnika |
pustelników |
|
| N. | pustelnikiem |
pustelnikami |
|
| Ms. | pustelniku |
pustelnikach |
|
| W. | pustelniku |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr |
3. samotnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Cytaty
|
- Pustelnikiem jestem z wyboru. Lekarzem z przypadku, jeżeli przyjąć, że przypadek w ogóle istnieje. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993 |
|
|
Przy którymś z kolei kieliszku biznesmen zwierzył się, że wiedzie żywot pustelnika od czasu, gdy małżonka postanowiła go rzucić. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008 |
|
|
Zdaje się, że uważa mnie pani za pustelnika, który kontaktuje się ze światem jedynie podczas zabiegów w szpitalu lub zajęć ze studentami. źródło: NKJP: Justyna Sola-Stańczyk: Nerka i ja, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1996-07-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pustelnik |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr | ||
| D. | pustelnika |
pustelników |
|
| C. | pustelnikowi |
pustelnikom |
|
| B. | pustelnika |
pustelników |
|
| N. | pustelnikiem |
pustelnikami |
|
| Ms. | pustelniku |
pustelnikach |
|
| W. | pustelniku |
pustelnicy |
ndepr |
| pustelniki |
depr |
4. krab
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzę |
Połączenia
- krab pustelnik, rak pustelnik
Cytaty
|
Nazwy tych wszystkich morskich zwierząt mają co prawda polskie odpowiedniki, ale tylko w słownikach zoologów i poza tymi specjalistami nie mówią nikomu absolutnie nic. Jeśli zaproponować Francuzowi zjedzenie tourteau albo coquille Saint-Jacques - obliże się ze smakiem. Jeśli zaprosić rodaka na pustelnika w majonezie albo zapiekanego przegrzebka - popatrzy jak na wariata. źródło: NKJP: Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-06-01 |
|
|
Tak larwy chruścików w strumyku ubierają się w zlepek ziaren lub patyków, a kraby pustelniki w muszelkę po zmarłym ślimaku. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972 |
|
|
Kiedy słońce chyli się do snu, z zakamarków wyłażą - żyjące w ślimaczych muszlach - kraby pustelniki. źródło: NKJP: Anna Kwiatkowska: Podróże, prasa, 2001 |
|
|
Raki pustelniki posiadają tylko delikatny pancerz, dlatego dla ochrony wykorzystują porzucone muszle ślimaków. Można je spotykać nawet do 100 m głębokości, ale są też gatunki żyjące na powierzchni. Znanych jest około 500 gatunków tych skorupiaków. źródło: Internet |
|
|
W stadium larwalnym pustelnik często pada łupem innych zwierząt morskich. Dorosły dzięki „domkowi” ma już zdecydowanie mniej wrogów. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pustelnik |
pustelniki |
|
| D. | pustelnika |
pustelników |
|
| C. | pustelnikowi |
pustelnikom |
|
| B. | pustelnika |
pustelniki |
|
| N. | pustelnikiem |
pustelnikami |
|
| Ms. | pustelniku |
pustelnikach |
|
| W. | pustelniku |
pustelniki |