Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | złoty |
złoty |
złoty |
złote |
złota |
| D. | złotego |
złotego |
złotego |
złotego |
złotej |
| C. | złotemu |
złotemu |
złotemu |
złotemu |
złotej |
| B. | złotego |
złotego |
złoty |
złote |
złotą |
| N. | złotym |
złotym |
złotym |
złotym |
złotą |
| Ms. | złotym |
złotym |
złotym |
złotym |
złotej |
| W. | złoty |
złoty |
złoty |
złote |
złota |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | złoci |
złoci |
złote |
złote |
| D. | złotych |
złotych |
złotych |
złotych |
| C. | złotym |
złotym |
złotym |
złotym |
| B. | złotych |
złotych |
złotych |
złote |
| N. | złotymi |
złotymi |
złotymi |
złotymi |
| Ms. | złotych |
złotych |
złotych |
złotych |
| W. | złoci |
złoci |
złote |
złote |
Pochodzenie
psł. *zoltъ 'odznaczający się jasną barwą: złotą, żółtą; świecący'
1. łańcuszek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle
Połączenia
- złoty posąg; łańcuszek, medalik, pierścionek, zegarek; ząb; złota biżuteria, obrączka, ozdoba; korona; sztabka; moneta; złote berło, jabłko; złote kolczyki
Cytaty
|
Zobaczyłem wtedy Tajemniczego Innego, błyskającego złotym zębem i ubranego kolorowo. To była Cyganka. Pewnie wróżyła. źródło: NKJP: Współpracownik: Pierwszy na liście prymusów, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-13 |
|
|
Na jesieni przyjeżdża mąż z kupą atrakcyjnej złotej biżuterii, przez zimę śpi, coś naprawi w domu, coś mruczy przy piecu, a na wiosnę znowu znika. źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Pałac Ostrogskich, 2008 |
|
|
Do depozytu sądowego składa się: obiegowe pieniądze polskie, pieniądze zagraniczne, złote monety, kruszce szlachetne i wyroby z tych kruszców, drogie kamienie i inne kosztowności, papiery wartościowe oraz bankowe dowody oszczędności, w tym wydane na okaziciela. źródło: NKJP: Dz.U. z 1991r. Nr 92, poz. 411 |
|
|
Na giełdach światowych uncja tego kruszcu kosztuje 377 dolarów. Jeśli tak wysoka cena utrzyma się przez dłuższy czas, należy spodziewać się podwyżek w sklepach jubilerskich. Jako pierwsze podrożeją złote obrączki ślubne i złote łańcuszki. źródło: NKJP: (ET): Najdroższe złoto, Dziennik Polski, 2003-02-11 |
|
|
[...] Credit Suisse zaleca nawet odrobinę luksusu w postaci inwestycji w złote sztabki. Szwajcarów warto słuchać. źródło: NKJP: Margaret Studer: Jak inwestować w 1996 roku?, Gazeta Wyborcza, 1996-01-15 |
2. kolor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | pozłocisty, złocisty | |
| hiperonimy: | barwny, kolorowy |
Połączenia
- złoty kolor, odcień; piasek; księżyc; warkocz; złota barwa; gwiazda; kopuła; farba; grzywa; opalenizna, skóra; złote słońce; złote włosy
Cytaty
|
Z samochodu wysiadł najpierw wójt Broniak, potem młoda tłumaczka, a na końcu amerykański urzędnik, taki nieduży w złotych okularach. źródło: NKJP: W.Hagedorny: Z cyklu: „Wiejskie pogrzeby”: Powrót, Tygodnik Ciechanowski, |
|
|
Gdzie chciałabym pojechać: Tam, gdzie świeci słońce, są palmy, morze i złoty piasek. źródło: NKJP: (AM): Urszula Rój, Dziennik Polski, 2003-04-11 |
|
|
Tumiłow domyślał się, że przyczyną somnambulicznych zachowań Harolda jest ta zjawiskowa dziewczyna o długich nogach, wąskich biodrach, ciężkich piersiach i lwiej grzywie złotych włosów. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007 |
|
|
Pamiętam, że wewnątrz stały białe meble, z ozdobami malowanymi złotą farbą... źródło: NKJP: Adam Molenda: Pani z Nowego Zamku, Dziennik Polski, 2001-05-25 |
|
|
Podłogi obłożono grubymi dywanami, a ściany obklejono tapetą złotego koloru. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
3. medal
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport przedmioty związane ze sportem
Połączenia
- złoty medalista; krążek, krzyż (zasługi), medal, order; złota medalistka; odznaka; złote odznaczenie
Cytaty
|
Nasza utalentowana warcabistka Małgorzata Skolimowska [...] zdobyła kolejny złoty medal na mistrzostwach Polski [...]. źródło: NKJP: A.Kwiatkowski: Kolejny sukces naszych warcabistek. Małgosia mistrzynią Polski, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-06 |
|
|
Dwukrotny złoty medalista olimpijski z Nagano, Norweg Bjarte Engen Vik wygrał w niedzielę w Szczyrbskiem Jeziorze zawody Pucharu Świata w kombinacji norweskiej. źródło: NKJP: Vik po raz czwarty, Dziennik Polski, 1999-01-11 |
|
|
Gimnastyczki krakowskiej Wisły, prowadzone przez Mariolę Frandofert, zdobyły osiem medali, w tym cztery złote . Wszystkie złote krążki zdobyła Monika Frandofert (córka trenerki), która zwyciężyła w wieloboju oraz w skoku, na równoważni i w ćwiczeniach wolnych. źródło: NKJP: (PAN): Dziennik Polski - 2001-04-10 - Kraków - Monika Frandofert w złocie |
|
|
5 listopada odbyła się uroczystość z okazji 100-lecia Związku Nauczycielstwa Polskiego. Podczas imprezy złotą odznaką uhonorowano Zofię Purol, długoletnią nauczycielkę historii i j. polskiego z Kuźni Raciborskiej. źródło: NKJP: (e.Ż): Medale za trud, Nowiny Raciborskie, 2005-11-15 |
|
|
Oprócz tego przyznano jeszcze pięć złotych odznaczeń i jeden srebrny dla ratowników, którzy niesieniem pomocy w górach zajmują się już co najmniej od 15 lat. źródło: NKJP: (WEN): Kobieta będzie niosła pomoc w górach. GOPR świętuje, prasa, 1999 |
4. chłopak
Definicja
Noty o użyciu
Używane także w funkcji rzeczownikowej w zwykle poufałych zwrotach do kogoś: mój złoty , moja złota .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- złoty człowiek, chłopak; sen; okres; złota kobieta, dziewczyna; seria; złote dziecko; marzenie; złote czasy
Cytaty
|
To był złoty człowiek, powiernik, mąż zaufania, samarytanin, owładnięty wręcz nadludzką miłością do ludzi, której urzeczywistnieniem była stworzona przez niego Szkoła Przemysłowa dla dziewcząt przecież niezamożnych, samotnych, a dzięki niemu zdobywających fach. źródło: NKJP: Łzy aktorki, Dziennik Polski, 2001-08-23 |
|
|
Pani Regina Wrębel jest złotą kobietą. Nie było żadnego problemu. Powiedziała mi, że my, kobiety, damy radę i wszystko zorganizowała. źródło: NKJP: Robert Grygiel: Wierzę, że córka będzie żyła, Tygodnik Tucholski, 2008 |
|
|
Romuś ma twarz dużego dziecka, od razu widać, że muchy by nie skrzywdził. Złoty chłopak: miły, uczynny. źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005 |
|
|
Wojtuś był złotym dzieckiem. Nauczycielki go uwielbiały, bo taki grzeczny i ułożony, ale w dzienniczku miał coraz więcej dwój. źródło: NKJP: Powrót, Dziennik Polski, 2002-04-13 |
|
|
Widownia moskiewska, zawsze bardzo wdzięczna, rzucała mi na scenę kwiaty, co jest w tamtejszym zwyczaju. Wspominam to jak złoty sen, bo to był mój największy sukces aktorski, jeżeli chodzi o odbiór publiczności. źródło: NKJP: Krzysztof Lubczyński: Strażnik Fredry, prasa, 2006 |